تاثیرات موسیقی بر ذهن و روان انسان ها

آیا همه انسانها نابغه اند؟ آمارها این طور نشان نمی دهد. در حقیقت شاید بیشتر انسانها ذاتاً با استعداد نباشند. بیشتر مردم تقریباً در حد متوسط هستند. شاید تعداد خیلی کمی بالاتر یا پایین تر از این حد باشند.

تاریخچه موسیقی

موسیقی در ایران سابقه ای دیرینه دارد و به دوران ایران باستان باز می گردد.

ایران خاستگاه موسیقی هایی غنی و متنوع است و موسیقی سنتی ایران به عنوان یکی از مؤلفه های فرهنگ و هنر ایرانی به شمار می رود.

تقریباً تمامی اقوام ایرانی دارای موسیقی محلی خاص خود هستند. از قرن چهارم تا نهم هجری قمری، موسیقی ایران وضعیت خوبی داشته است. اغلب دانشمندان و فلاسفه در کتاب ها و رسالات خود مبحثی را به موسیقی اختصاص داده اند.

از آن جمله ابونصر فارابی، بو علی سینا، صفی الدین ارموی، قطب الدین شیرازی و عبدالقادر مراغی را می توان نام برد.

تاثیرات موسیقی

به طور کلی مردم برای یاد گرفتن در تلاش اند و می خواهند بیشتر در مورد دنیای اطرافشان بدانند و آگاه تر شوند. برخی انسانها سریع تر و بهتر یاد می گیرند و این سرعت یادگیری است که نوابغ را از نظر یادگیری از طبقه متوسط جدا می کند. نابغه ها در زمان یادگیری دچار مشکل نمی شوند چون خیلی زود یاد می گیرند ولی دیگران، به کمک احتیاج دارند. روش مناسب در افزایش سرعت یادگیری، موسیقی است.

افراد با موسیقی، آموزش می بینند و به خاطر آن مغزشان سریع تر رشد می کند. برخی موسیقیها هنگامی که به طرز صحیحی اجرا می شوند می تواند اثرهای مثبتی بر یادگیری و طرز برخورد و نگرش فرد داشته باشد. موسیقی وسیله ای است قوی و وقتی به مفهوم آن توجه کنیم می تواند تغییرات مثبت و منفی چشمگیری در زندگی مان داشته باشد. یک از دغدغه های علاقه مندان به موسیقی، دانلود رایگان و آسان موزیک مورد علاقه خودشان است.

یادگیری موسیقی در کودکان

اولین و مهم ترین آن یادگیری در کودکان است. اصول یادگیری در سن کم به کودک القا می شود و اهمیت به این اصول می تواند تأثیرات مهمی در آینده یادگیری کودک داشته باشد، البته وقتی موسیقی به روش سودمندی به کار برده شود، این در بسیاری جهات به کودک کمک می کند.

روشی که یادگیری را برای کودک آسان تر می سازد، برگزاری کلاس های موسیقی در فعالیت های روزمره کودک است. مطالعه ای بر روی ده کودک سه ساله انجام شد که توانایی و سرعت چیدن قطعات پازِل در آنها مورد آزمایش قرار گرفته بود.

بعد از گرفتن آزمون اولیه به پنج کودک روزانه سی دقیقه آموزش خوانندگی و به پنج کودک دیگر هفته ای پانزده دقیقه درس پیانو داده شد. درسها برای یک دوره، بیش از شش ماه اجرا شد و بعد از شش ماه همه بچه ها پیشرفت چشمگیری در سرعت چیدن پازل از خود نشان دادند.

محققان این مهارت را، در کنار هم قرار دادن قطعه های پازل یافتند، مثل استدلال مشابهی که مهندسان، شطرنج بازان و ریاضیدانان عالی رتبه به کار می برند. این مطالعه بر روی کودکانی انجام شد که امتیازات اولیة آنها پایین تر از حد متوسط بود ولی پس از آزمایش، امتیاز آن تقریباً دو برابر شد.

محققان کار ِ قرار دادن قطعات پازل در کنار هم را استدلال انتزاعی نامیدند. با آموزش موسیقی چنین مهارتهای انتزاعی را در انجام ریاضی و یا برخی کارهای دیگر که فرد باید آنها را در ذهنش به تصویر بکشد، تمرین می کند و به کار می برد.

مطالعه ای هشت ماهه توسط فرانسیس. اچ. راشر از دانشگاه کالیفرنیا صورت گرفت که در آن به نوزده کودکستانی ِ حدوداً بین 3 تا 5 سال، هفتگی آموزشهای پیانو و روزانه آموزش خوانندگی داده می شد. درحالی که به پانزده کودکستانی دیگر هیچ آموزش موسیقی داده نشد. در نیمه و پایان این مطالعه، آزمایشی روی آنها صورت گرفت. تنها بعد از چهار ماه امتیازها در آزمون قرار دادن قطعات پازل برای درست کردن یک عکس در گروهی که آموزش موسیقی دیده بودند به طور قابل توجهی پیشرفت کرده بود، درحالی که گروه کنترل شده پیشرفتی نداشت گرچه هر دو گروه با امتیازی مساوی شروع کرده بودند.

شاید این نوع پیشرفت آن طور که مردم تصور می کنند باعث تغییر و اصلاح نشود ولی نتیجة آن را نمی توان نادیده گرفت. راشِر، اظهار می کند که آموزش موسیقی می تواند باعث پیشرفت هوشی کودک برای مدت طولانی و شاید هم به طور دائمی شود.

در آینده، با استفاده از این مهارتها، تحقق چنین تغییرات و پیشرفتهایی در یادگیری کودک می تواند تأثیرات مهمی بر آنها داشته باشد.

طبق پیشرفتهای حاصل شده در این دوره، موسیقی می تواند خیلی مفید باشد. وقتی موسیقی در کلاسهای درس اجرا می شود و ضمن آن برنامة درسی اصلی آموزش داده شود، وسیله ای مفید در فهم خواهد بود. در نیویورک برنامه ای به نام آموزش از طریق برنامه هنری توسعه یافته یا LEAP برای مدتی اجرا شد که در آن موسیقی در دوره تحصیلی مدرسه اجرا شد تا امتیازات تحصیلی کودکان را در همه سطوح بهبود بخشد. یکی از راههایی که موسیقی در آن اجرا می شود ریاضیات است و آن را ریاضی موسیقایی نامیده اند. 

در آن معلم ریتم (نواخت) را در حساب کردن و محاسبه و به دست آوردن سود، در اصول ریاضی جای داده. با ریتم، دانش آموزان بهتر اصول پایه ریاضی مثل کسر و ضرب را می آموزند. کریستین بارد (Christin Bard) مشاور LEAP بیان می کند که موسیقی به مهارت های ادراکی کمک می کند و این به دانش آموزان اعتماد به نفس می دهد. در کل، دانش آموزان با اعتماد به نفس به موفقیت دست می یابند و مهم تر از همه نگرش و طرز برخوردشان نسبت به ریاضی و یادگیری به طور اساسی بهبود می یابد.

نقش موسیقی در یادگیری جوانان

موسیقی به عنوان برنامه تحصیلی کامل و جداگانه می تواند تغییرات اساسی مثبتی در فرایند یادگیری جوانان داشته باشد. مری جِین کالت رئیس اداره تحصیل فرهنگی هنری بخش آموزش و پیشرفت حرفه ای مدارس دولتی نیویورک بیان می کند:

فکرِ بسیار خوبِ تحصیل موسیقی نه تنها باعث یادگیری موسیقی که ارزش اصلی دارد می شود بلکه به دانش آموزان فرصت گوش دادن، عکس العمل، دیدن، لمس کردن و حرکت را می دهد. همچنین آموزش مهارت های موسیقی، اجرا و تئوری، تدابیر ارزشمندی را تأمین می کند که به یادگیری مهارتهای تجزیه و تحلیل، ترکیب و ارزیابی کودکان کمک می کند. دانش آموزان می آموزند اطلاعات را پردازش کنند و با استفاده از تجربه های عینی، شناختی و ادراکی و حرکتی دانش را انتقال دهند.

مری جین کالت طرفدار برنامه ای است به نام یادگیری خواندن توسط هنر که هنر را رشته ای جداگانه، در برنامه تحصیلی پایه، به جای استفاده از آن به عنوان کمکی برای قسمتهای مختلف دورة تحصیلی به حساب آورده. موسیقی در حین شنیدن به شکلهای مختلف آن، صحبت کردن در مورد آن، در تلاش بودن برای فهمیدن و تفسیر کردن آن به روشهای مختلف و در بسیاری جهات از طریق دنبال کردن و پیروی از آن یاد گرفته می شود. او در ادامه بیان می کند:

این تجربیات موسیقایی باعث ایجاد شور و هیجان در کودک می شود و بدین وسیله باعث پیشرفت کودک در خواندن، نوشتن، فکر کردن و مهارتهای دیگر می شود. یادگیری به کمک تمام حواس، فرایند یادگیری را توسعه می بخشد و شیوه های مختلف آموزشی را اصلاح می کند.

وقتی کلاس درس، موسیقی را شامل می شود، می تواند تأثیرات عظیمی بر مراحل اولیه یادگیری کودک داشته باشد. موسیقی همچنین می تواند تأثیرات قابل توجهی بر بزرگ ترها از نظر یادگیری داشته باشد ولی این تأثیر به اندازه تأثیر موسیقی بر کودکان نیست.

به هرحال این موضوع واضح و کاملاً قابل درک می باشد که کودک سریع تر می آموزد و همچنین برای کودکان، انجام کارهای وابسته به موسیقی مثل نواختن یک آلت موسیقی چیزی است که شاید به آن اندازه برای بزرگ ترها جالب و هیجان آور نباشد. کودکان این کار را انجام می دهند چون برای آنها جدید و هیجان آور است در حالی که بزرگ ترها برای انجام کارها باید تحریک شوند چون کاری را که به نظرشان ساده می آید انجام نمی دهند. این برای بزرگ ترها یک موضوع انتخابی است ولی وقتی انتخاب کردند که موسیقی را در زندگی روزمره خود جای دهند تأثیرات چشمگیری خواهد داشت ولی باز با تأثیر آن بر کودکان قابل مقایسه نیست.

طبق تحقیقات به عمل آمده توسط محققان گوش دادن به موزیک شاد باعث بالا رفتن خلاقیت فرد می شود و باعث شادی و سلامت روح و روان و جلوگیری از بیماری افسردگی می شود. موزیک شاد به جرات جذاب ترین بخش موزیک می باشد که مناسب تمامی سنین می باشد.

اثر موسیقی بر طرز برخورد افراد

موسیقی اثر مهم دیگری نیز بر افراد در تمام سنین دارد و آن طرز برخورد آنهاست. این منطقی به نظر می رسد که تظاهر کنیم موسیقی برای افرادی که کمترین تمایل را به شغلهای خاص و یا فعالیتهای ویژه دارند بیشترین کمک را می کند، ولی موسیقی این نظر را تغییر می دهد. موسیقی به شنونده انگیزه و طرز برخورد مثبت ارائه می دهد. با گوش فرادادن به موسیقی دلپذیری در محیط و حین انجام کاری دشوار می توان آن را آسان تر ساخت. در مواردی ممکن است موسیقی طرز برخورد مثبت را افزایش ندهد ولی فشار کار را کم و آن را آسان تر می کند.

مطالعه ای توسط فارغ التحصیل دانشگاه صورت گرفت تا تأثیرات موسیقی (زمینه) را بر برخورد، موقعیت، گذر زمان در لابراتوار و بر رفتار کاری افراد، تعیین کند. او از گروهی کنترل شده که به موسیقی معروف و دلنشینی به عنوان موسیقی زمینه گوش می دادند استفاده کرد و فهمید که تفاوت واقعی ای در رفتار و شیوه برخورد یا موقعیت و پیشرفت دو گروه نیست ولی افزایش قابل توجهی در گذر زمان در لابراتوار و مدت زمان کارکردن به وجود آمد.

موسیقی زمینه می تواند هنگامی که افراد فکر می کنند، یاد می گیرند و کار می کنند مفید باشد ولی موسیقی باید درست اجرا شود. به سادگی فهمیده می شود که موسیقی غنایی باید آرام باشد چون اگر این گونه نباشد ذهن را منحرف می کند و منطقی است که نتیجه بگیریم، اگر موسیقی مفید است می توان آن را بلندتر از موسیقی غنایی کرد ولی نه زیاد بلند، چون هر موسیقی که بیش از اندازه کافی بلند باشد یادگیری و تفکر را سخت تر می کند.

همان طور که می بینیم شنونده بر موسیقی برتری دارد چون هدف اصلی و اولیة موسیقی این است که بر حالت رفتاری و طرز برخورد شخص اثر بگذارد. اگر شخص به موسیقی غنایی گوش کند، درحالی که این موسیقی او را ناراحت می کند، این نوع موسیقی نمی تواند به او کمک کند که فکر کند چون بسیار سخت است که ذهن بتواند بر آن غلبه کند.

وقتی شخص به موسیقی زمینه گوش می دهد مهم است که موسیقی ای که برایش آشناست و آن را دوست دارد باشد و همچنین به او آرامش دهد و این اصلاً خوب نیست که شخص به موسیقی ای گوش کند که فرض می کند باعث آرامش می شود و نیز برایش آشنا نیست.

نقش موسیقی در استرس

امروزه استرس و اضطراب، خطری برای سلامتی است. استرس در زندگی روزمره فراوان است و بنابراین ما هر کاری که برای سلامتی خود انجام دهیم مفید است. روشی مهم برای کم کردن استرس در زندگی روزمره، گوش دادن به موسیقی است. سالها پیش قطعه موسیقیهایی منحصراً به هدف تمدد اعصاب و کاهش استرس خلق شد. مطالعات نشان داده که موسیقی های Relaxation یا تمدد اعصاب تنشها را کم می کند اما گوش دادن به موسیقی انتخابی اثر بهتر و سودمندتری دارد.

مطالعة دیگری روی 205 نفر صورت گرفت تا اثرات موسیقی مینور و ماژور را نشان دهد. موسیقی مینور (گام کوچک) به فرد احساس مالیخولیایی، غم و اندوه و ناامیدی و موسیقی ماژور (گامی بزرگ) بیشتر اوقات احساس خوشحالی، سرزندگی، شادابی، لذت و هوشیاری را به فرد می دهد.

موسیقی وسیله ای مفید است و انکار آن دور از حقیقت می باشد. موسیقی و سایر هنرها باعث ارزش بخشیدن به زندگی می شود و بدون آن تنوعی نیست و حتی در فرهنگ نیز خلل ایجاد می شود. در آینده، شاید، روشی مطلوب برای یادگیری این باشد که موسیقی را در هر مدرسه ای در دورة تحصیلی جای دهند. اگر هر مدرسه ای دانش آموزانش را پشتیبانی و تشویق کند که موسیقی را آزادانه دنبال کنند و در زندگی روزمره خود بیاموزند و به کار برند، افراد در یادگیری و کار کردن کارآمدتر خواهند بود، و در کل دانش آموزان بهتری نیز خواهند شد.

موسیقی برای انسان قدرتی است بزرگ تر از آنچه تصور می شود. با مطالعه بیشتر انسان می آموزد که چگونه قدرت آن را مهار نماید و از آن استفاده بهتری کند.