درسنامه کامل مطالعات اجتماعی هفتم

• همه انسان ها صرف نظر از قوم . نژاد ، زبان و اعتقادات . ثروت و دارای حقوق طبیعی هستند زیرا همه ی انسان های عالم مخلوق خداوند هستند.
• -هیچ کس نمی تواند به تنهایی زندگی کند ما انسان ها از ابتدای تولد با اعضای خانواده، سپس در مدرسه با معلمان و همکلاسی ها ارتباط برقرار می کنیم. و در محله یا شهر و روستا برای رفع نیازهای مادی و معنوی خود از دیگران کمک می گیریم.
• -ما در روابطی که به طور دائم با یکدیگر داریم، از حقوقی برخوردار می شویم.
• ما از ابتدای تولد با پدر و مادر و برادر و خواهر و خویشان ارتباط برقرار می کنیم .

حقوق شما در خانه و خانواده :

• هر فرد حق دارد نام و نام خانوادگی و شناسنامه داشته باشد
• فرزندان حق دارند از محبت و توجه پدر و مادر برخوردار باشند
• همه حق دارند با سواد شوند و تحصیل کنند و استعدادهای خود را شکوفا کنند
• همه حق دارند غذا ، لباس و مسکن مناسب داشته باشند
•  مسخره کردن انسان ها از نظر قرآن گناهی بزرگ است.

-حقوق شما در مدرسه :

• هر دانش آموزی حق دارد در مدرسه به او به اندازه ی سایر دانش آموزان توجه کنند و مسئولان با معلمان در این باره تبعیضی بین او و دیگران قائل نشوند
• هر دانش آموزی حق دارد نظرش را درباره ی مشکلات درسی یا روش های آموزشی در مدرسه ، مودبانه و محترمانه بیان کند
• هیچکس نباید در مدرسه مورد تمسخر یا تنبیه بدنی قرار بگیرد

حقوق شما در محیط زندگی و کشور :

• هر فرد حق دارد در محیطی سالم ، تمیز و پاک زندگی کند
• هر فرد حق دارد از خدمات مناسب پزشکی و بهداشتی استفاده کند
• همه حق دارند در کوچه و خیابان امنیت داشته باشند
• هیچ کس حق ندارد به اموال عمومی، مانند وسایل حمل و نقل عمومی خسارت وارد کند.
• هیچ کشوری حق ندارد مردم کشورهای دیگر را از داشتن سلامت و خدمات بهداشتی و درمانی، محروم کند.
• همه حق دارند اگر کسی کار اشتباه یا خطرناکی در جامعه انجام داد، به او تذکر دهند و با روشی صحیح، وی را از آن کار باز دارند.
• در کشور ما مؤسساتی وجود دارند که با همکاری مردم برای بهداشت و سلامتی، آموزش و امنیت مردم تلاش می کنند.

تبعه ی یک کشور بودن :

هر فردی تبعه ی یک کشور است. تبعه ی یک کشور بودن موجب می شود افراد حقوقی بر مبنای قوانین آن کشور داشته باشند.

• ما در روابطی که با دیگران برقرار می کنیم دارای حقوق متقابل هستیم.

 معنی حقوق متقابل :

همان طور که ما حق داریم ، پدر و مادر و معلم و همسایگان و دوستان و ... نیز حقی بر ما دارند.

دیدگاهی از حق و مسئولیت :

حقوق و مسئولیت به منزله دو کفه ترازو هستند که با به تعادل آنها حفظ شود. برای مثال کودکان حق دارند در خانواده از محبت و مراقبت و خوراک و پوشاک مناسب بهره مند شوند و و فرزندان نیز وظیفه و مسئولیت دارند که به والدین خود احترام بگذارند و از آنها اطاعت کنند.

تعریف مسئوليت و فرد مسئولیت پذیر :

مسئولیت يعنی وظایفی که هر یک از ما به عهده داریم و انتظار می رود آنها را انجام دهیم  و فرد مسئولیت پذیر، فردی است که وظایف و تکالیف خود را به خوبی انجام می دهد.

 ما در برابر چه کسانی مسئول هستیم :

• خداوند متعال
• و دیگران (اعضای خانواده - معلمان - همکلاسی ها - اعضای جامعه)
• خودم 
• محیط زندگی و عالم آفرینش

 نعمت های خداوند به ما انسان ها :

عقل و فکر و استعداد و توانایی ، خانواده، معلم ، خوراک و پوشاک

وظیفه ما در برابر نعمت های خداوند :

• خداوند را عبادت کنیم
• شکر گزار نعمت هایش باشیم
• دستورات او که برای سعادت و خوشبختی ما است پیروی کنیم.

 معنی شکر گذار بودن نعمت های خداوند :

یعنی استفاده ی صحیح از نعمت ها ، قدر نعمت ها را دانستن و به هدر ندادن آنها

مسئولیت ما در برابر خودمان :

• با خوردن غذای مناسب و پرهیز از غذاها با مواد مضر ، رعایت بهداشت و نظافت ، خواب کافی و ورزش از بدنم مراقبت می کنیم.
• از بدن خودم در مقابل موقعیت های خطرناک مثل ترقه بازی ، عبور از خیابان و جاده با بی احتیاطی و نظایر آن محافظت می کنیم.
• باید تلاش کنم استعدادهای خودم را بشناسیم و آنها را شکوفا کنم.
• تلاش می کنیم با زبانم دروغ نگویم یا غیبت نکنم.

مسئولیت ما در برابر اعضای خانواده :

• در کارهای خانه با پدر و مادرم همکاری می کنم.
• وظایف شخصی خودم را بر دوش دیگران نمی گذارم.
• از پدر و مادرم اطاعت می کنم و به نصیحت هایشان گوش می دهم.
• به خواهران و برادرانم کمک و از آنها مراقبت می کنم.
• از ناراحت کردن پدر و مادر خودداری می کنم.
• وظایف شخصی خود را بر دوش دیگران قرار نمی دهم.

مسئولیت ما در برابر معلمان و همکلاسی ها :

• مقررات و نظم کلاس و مدرسه را رعایت می کنیم.
• با معلمان و دیگر مسئولان مدرسه با ادب و احترام برخورد می کنیم.
• به توصیه های معلم گوش می کنم و سعی می کنیم درس ها را خوب یاد بگیرم و تكالبقم را به موقع انجام می دهم.
• با همکلاسی هایم مهربان هستم و به آنها کمک می کنیم.

مسئولیت ما در برابر اعضای جامعه :

• من در برابر خون شهیدانی که برای انقلاب اسلامی و دفاع از میهن جان دادند مسئول هستم .
• در محل زندگی ام طوری رفتار می کنم که همسایگان آزرده نشوند.
• برای حفظ امنیت و پاکیزگی محل زندگی با اهالی محل و مسئولان همکاری می کنم.
• من وظیفه دارم به همراه هم وطنانم برای پیشرفت و آبادانی کشورم تلاش کنم.
• در مسئله دفاع از وحدت و استقلال میهن در برابر دشمنان همکاری می کنم.

مسئولیت شما در برابر محیط زندگی و حالم آفرینش :

• باید برای آباد کردن محیط زندگی ام تلاش کنم.
• سعی می کنم بهداشت و پاکیزگی را در محیط زندگی ام حفظ کنم.
• به محیط زیست آسیب نرسانم و نظم طبیعت را برهم نزنم.

روز بسیج دانش آموز :

هشتم آبان، شهادت دانش آموز بسیجی شهید حسین فهمیده را روز بسیج دانش آموزی نام گذاری کرده اند.

علت ایجاد قوانین و مقررات :

ما در استفاده از حقوق خود، آزادی مطلق و بی قید و شرط نداریم؛ بلکه تا آن جا می توانیم حق خود را اعمال کنیم که مغایر قانون نباشد. نمی توانیم در استفاده از حقوق خود قوانین الهی را نادیده بگیریم یا نمی توانیم با اعمال حق خود، سبب خسارت و زیان دیگران شویم.

یکی از مهم ترین علل پدید آمدن مقررات و قوانین در جامعه، برقراری نظم و حفظ حقوق افراد بوده است. قانون و مقررات به دو دلیل به وجود آمده است:

1. حفظ حقوق افراد
2. برقراری نظم و امنیت

البته ایجاد نظم و امنیت و جلوگیری از هرج و مرج نیز به نفع همگان بوده و به نوعی احترام به حقوق دیگران است. عدم رعایت قوانین و مقررات در جامعه، علاوه بر به هم زدن نظم و امنیت اجتماعی باعث پایمال شدن حقوق افراد می شود.

اشکال ایجاد مقررات یک جامعه :

گاهی مقررات به صورت دستورهای مذهبی و اخلاقی است و مانند هیچ کس نباید با کفش وارد نمازخانه و مسجد شود.

گاهی گروه های اجتماعی به صورت توافق با عادت و رسم از مقرراتی پیروی می کنند : مانند ایستادن در صف اتوبوس و با نانوایی

گاهی مقررات به وسیله یک نهاد دارای صلاحیت مثل مجلس تصویب می شود : مانند ممنوعیت عبور از چراغ قرمز همه ی افراد در برابر قانون مساوی اند.

 تعریف قانون اساسی :

مهم ترین قانون در هر کشور، قانون اساسی آن کشور است. قانون اساسی، مادر همه ی قانون ها است و سایر قوانین در چارچوب آن تصویب می شوند. در قانون اساسی هر کشور مهم ترین حقوق ملت و همچنین مهم ترین روابط و وظایف حکومت و مردم معین شده است.

قانون اساسی توجه خاصی به حقوق اساسی و اجتماعی همه ی مردم دارد و همه ی مردم موظف اند به این قوانین احترام بگذارند.

قوه ی مقننه تهیه و تصویب قوانین عادی کشور را در چارچوب قانون اساسی به عهده دارد. این قوه از دو بخش تشکیل شده است:

1. مجلس شورای اسلامی: نمایندگان، از بین خود فردی را به عنوان رئیس مجلس انتخاب می کنند.
2. شورای نگهبان : شورای نگهبان دو وظیفه ی مهم بر عهده دارد:

الف) این شورا همه ی قوانینی را که مجلس تصویب می کند با قانون اساسی و اصول و احکام دین اسلام تطبیق می دهد.

ب) این شورا بر انتخاباتی که در کشور برگزار می شود، نظارت می کند.

ویژگی های قانون گذاران :

از آن جا که وضع قانون اهمیت زیادی دارد، قانون گذاران باید از بین افرادی که شایستگی لازم را برای این کار دارند، انتخاب شوند. شایستگی هایی مانند: شجاعت، دلسوزی، تخصّص، دین داری، طرف داری از حقوق محرومان و ... . همچنین قانون گذاران با توجه به نیازها و موضوعات مختلف جامعه سعی می کنند بهترین قوانین را وضع کنند .

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران :

قانون اساسی کشور ما در روزهای ۱۱ و ۱۲ آذرماه ۱۳۵۸ به همه پرسی گذاشته شد و مردم به آن رای مثبت یا آری دادند . قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ۱۷۷ اصل دارد.

دو وظیفه شورای نگهبان :

این شورا همه ی قوانینی را که در مجلس تصویب می کند با قانون اساسی و اصول و احکام دین اسلام تطبیق می دهد و اگر قوانین تصویب شده با قانون اساسی و اصول و احکام دین مغایرت داشت آنها را رد می کند با دوباره به مجلسی برمی گرداند تا اصلاح شود.

این شورا بر انتخاباتی که در کشور برگزار می شود مانند انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی نظارت می کند و پس از بررسی و تایید صلاحیت نامزدهای انتخابات به آنها اجازه ی انتخاب شدن می دهد.

مجلس خبرگان :

در این مجلس خبرگانی که از سوی مردم انتخاب شده بودند ، براساس اهداف انقلاب در طی چند ماه قانون اساسی را نوشتند و تصویب کردند.

 مجمع تشخیص مصلحت نظام :

در مواردی که شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی به توافق دربارهٔ تصویب یک قانون نمی رسند، مجمع تشخیص مصلحت نظام، تصمیم نهایی را می گیرد.

 همدلی و هم یاری:

همدلی یعنی اینکه خود را به جای فرد دچار حادثه شده بگذاریم و احساس و شرایط او را درک کنیم.

همیاری یعنی پس از درک احساس فرد حادثه دیده به کمک او بشتابیم.

خداوند همدلی و انسان دوستی را در سرشت ما انسان ها قرار داده است .

ما در هنگام حوادث فقط به یاری هموطنان خود نمی شتابیم ، بلکه نسبت به همه ی انسان های مظلوم و آسیب دیده در هر جای جهان باشند احساس مسئولیت می کنیم . برای مثال مردم فلسطین اشغالی در اثر حملات ناجوانمردانه ی رژیم اشغالگر قدس زخمی می شوند یا به شهادت می رسند.

 چند نمونه از روحیه همدلی و همیاری  در حوادث:

حوادث مختلف مانند جنگ تحمیلی عراق علیه ایران ، زلزله ی بم ، زلزله ی آذربایجان و سیل استان گلستان

 همدلی و هم یاری در قرآن و حدیث :

قرآن کریم درباره نجات انسان ها می فرماید :

هرکس جان یک نفر را نجات دهد مانند این است که جان همه مردم را نجات داده است.

امام رضا(ع) درباره برطرف کردن اندوه مومنان می فرماید :

هرکس اندوهی را از مومنی برطرف کند خداوند در روز قیامت اندوهش را برطرف خواهد کرد.

مزیت گسترش وسایل ارتباطی در حوادث :

امروزه با گسترش وسایل ارتباطی و حمل و نقل موسسات اجتماعی که در حوادث به ما کمک می کنند:

همه به سرعت می توانند از اخبار حوادث در مناطق مختلف آگاه شوند جمعیت هلال احمر - سازمان آتش نشانی - اورژانسی - نیروی انتظامی

 انواع موسسات بحران های حوادث و جمعیت هلال احمر و وظایف آنان :

سازمان مدیریت بحران کشور، جمعیت هلال احمر، سازمان آتش نشانی، فوریت های پزشکی (اورژانس)، نیروی انتظامی، بسیج، گروه های داوطلب جهادی و ... از جمله موسساتی هستند که هنگام حوادث به مردم کمک می کنند.

جمعیت هلال احمر یکی از موسساتی است که در زمان وقوع حوادث طبیعی با جنگ ها به کمک مردم می شتابد.

وظایف آنان به صورت زیر است :

در هنگام وقوع حوادث به مجروحین کمک های اولیه می رساند و آنها را به بیمارستان منتقل می کند.

برای آسیب دیدگان سیل یا زلزله و جنگ، چادرهای اسکان موقت برپا می کند.

کمک های مردمی مثل غذا ، پوشاک ، چادر اسکان و دارو را جمع آوری و به آنها می رساند.

در شرایط عادی برای صلح و دوستی و همچنین حفظ محیط زیست تلاش می کند.

- بیمه، موسسه بیمه و دلیل ایجاد آن :

بیمه یک قرارداد بین بیمه گر و بیمه شونده (بیمه گذار) است. موسسه بیمه گر تعهد می کند در قبال دریافت حق بیمه از بیمه شونده خسارت های ناشی از حوادث معینی را جبران کند. موسسه بیمه برای جبران زبان های مالی و جانی به وجود آمده است.

سازمان بیمه مرکزی و وظایف آن :

در کشور ما موسسات مختلفی برای بیمه به وجود آمده است که همه ی آنها زیر نظر بیمه مرکزی فعالیت می کنند

وظایف آن به شرح زیر است :

1. تدوین قوانین و مقررات برای موسسات بیمه
2.  هدایت و نظارت بر فعالیت و عملکرد موسسات بیمه

بیمه دانش آموزی :

در ابتدای هر سال تحصیلی به والدین شما پولی را به مدرسه بابت بیمه دانش آموزی می پردازند ، که اگر برای شما در مدرسه حوادثی پیش بیاید موسسه ای وجود دارد که هزینه های ناشی از این حوادث را پرداخت کند. در اینجا شما بیمه شونده هستید و موسسه ای که شما را بیمه کرده است بیمه گر نامیده می شود .

 انواع بیمه :

• اجباری : بیمه هایی که طبق قانون افراد باید این بیمه ها را انجام دهند. مانند بیمه شخص ثالث اتومبیل
• اختیاری : بیمه هایی که افراد داوطلب می شوند که برای حوادث احتمالی از بیمه استفاده کنند. مانند بیمه بدنه اتومبیل

بیمه از نظر خدماتی که به بیمه شوندگان ارائه می کند:

• بهداشت و درمان : افرادی که تحت پوشش بیمه ی بهداشت و درمان هستند می توانند بخشی از هزینه های پزشکی خود را مانند عمل جراحی ، آزمایشگاه ، خرید دارو و ..... از طریق بیمه دریافت کنند
• بیمه بیکاری
• بیمه عمر
• از کار افتادگی
• بیمه روستاییان
• بیمه بدنه اتومبیل
• بیمه سرنشین خودرو

دو مورد از قوانین مربوط به بیمه ی کشور :

طبق قانون همه ی دارندگان وسایل نقلیه موتوری ، باید سالیانه خودروی خود را برای حوادث جانی و مالی ناشی از تصادف بیمه کنند.

بر طبق قانون کلیه سازمان ها ، بنگاه ها، شرکت ها و کارفرمایان ، وظیفه دارند همه کارمندان و کارگران خود را در مقابل حوادث ناشی از کار بیمه کنند.

تولید محصول به منظور رفع نیازها و خواسته های انسان صورت می گیرد.

محصولی که تولید می شود ممکن است:

کالا باشد مانند: کفش، کیف، دفتر، یخچال، تلویزیون و...

و یا خدمات باشد مانند : خدمات پزشکی، آموزش، بیمه، حمل و نقل و...

مهمترین عوامل لازم برای تولید:

• منابع طبیعی 
• سرمایه
• نیروی انسانی

منابع طبیعی

آنچه در طبیعت وجود دارد مانند: آب، خاک، جانوران، جنگل ها، معادن (نفت، گاز، زغال سنگ، آهن و ...)

سرمایه

 به ابزار و تجهیزانی که انسان برای تبدیل منابع طبیعی به کالا نیاز دارد، سرمایه گفته می شود. | منابع مالی، ماشین آلات، ابزار کار و زمین با ساختمانی که تولید در آنها صورت می گیرد و نظام آن، سرمایه هستند.

نیروی انسانی 

برای تولید هر محصولی، نیروی انسانی باید دانش و مهارت لازم را داشته باشد، اگر کار و تلاش انسان نبود، چیزی تولید نمی شد.

پدید آمدن مشاغل و حرفه های مختلف 

 با رونق کار کشاورزی تولید محصول افزایش یافت. با تولید غذای کافی، به تدریج افراد دیگر توانستند به کارهای دیگر بپردازند و در برخی کارها مهارت پیدا کنند. بدین ترتیب تقسیم کار در جامعه به وجود آمد. هر کس تولید یک یا چند کالا را برعهده گرفت و شغل های گوناگون بدید آمد.

مشاغل و فعالیت های اقتصادی را می توان در سه گروه عمده طبقه بندی کرد:

• کشاورزی  
• صنعت
• خدمات

توزیع در لغت به معنی بخش کردن است.

توزیع فعالیتی است که بین تولید کننده و مصرف کننده رابطه برقرار می کند.

تولید کنندگان چگونه محصولات خود را به دست مشتریان می رسانند؟

1.  پیدا کردن بازار مصرف؛
2.  تبلیغ کالا به روش های مختلف؛
3. استفاده از افراد و موسسات برای پخش محصولات در بازاهای دور و نزدیک.

فروشنده ای که می خواهد کسب حلال داشته باشد باید از کم فروشی و گران فروشی پرهیز کند.

در آمد حاصل از کم فروشی و گران فروشی حرام است.

مصرف کننده:

کسی که کالاها و خدمات را به منظور رفع نیازها و خواسته های خود می خرد.

امروزه مبادله با پول و کارت خرید اعتباری بیشتر بین مردم رواج دارد.

مهمترین حقوق مصرف کنندگان

1.   قوانین و مقررات
2. برچسب مشخصات کالا
3.  کالاهای قاچاق
4.  استاندارد
5.  ضمانت

قوانین و مقررات:

کسی نمی تواند بدون گرفتن مجوزهای لازم، کارگاه تولید مواد غذایی با سایر کالاها تأسیس کند.

برچسب مشخصات کالا:

تولید کنندگان موظف اند روی برچسب کالاها اطلاعات و ویژگی های آن کالا را بنویسند و در اختیار مشتری قرار دهند.

بر روی برچسب مشخصات کالا، اطلاعاتی مانند: شماره جواز تولید، آدرس محل کار خانه یا محل تولید، قیمت کالا، مواد به کار رفته در آن و تاریخ مصرف (در مورد مواد غذایی و بهداشتی ) و نکات ایمنی و ... درج می شود.

کالاهای قاچاق:

خرید و فروش کالاهایی که به صورت قاچاق و غیر قانونی وارد کشور می شوند، مجازات دارد؛ زیرا سبب ضعیف شدن اقتصاد کشور و تعطیل شدن کارخانه ها می شود.

استاندارد:

استاندارد کلمه ای است انگلیسی به معنی نمونه قابل قبول

تولیدکننده هر کالایی، باید یک سری ویژگی ها را برای تولید کالا رعایت کند.

استاندارد یعنی تولید در ایران سازمانی به نام سازمان ملی استاندارد ایران وجود دارد. اگر کیفیت کالایی توسط این سازمان تأیید شود، نشان مخصوص استاندارد روی آن کالا چاپ می شود.

ضمانت:

برخی از کالاها که کار کرد طولانی مدت دارند، برای زمان معینی توسط تولید کننده با فروشنده ، ضمانت می شوند

هنگام خرید کالاهای با ضمانت باید برگه ضمانت نامه را از فروشنده تحویل بگیریم.

مصرف یعنی استفاده از کالا و خدمات به منظور رفع نیازها.

مصرف گرایی یعنی بدون داشتن نیاز واقعی، و فقط برای تفریح با خودنمایی و چشم و همچشمی با دیگران کالایی را بخریم .

از نظر اسلام اسراف و ریخت و پاش گناهی بزرگ است، زیرا تولید و مصرف کالا برای رفع نیاز انسان است تا او بتواند به کارهای مهم تر بپردارد.

در جوامع امروز، مصرف گرایی به شدت به محیط زیست آسیب رسانده است. انسان ها مواد اولیه را از طبیعت می گیرند و با آن ها کالا تولید می کنند و بعد دوباره به صورت زباله به طبیعت برمی گردانند.

با عمل باز یافت می توان دوباره مواد جدیدی تولید کرد.

همه ما در مکان های مختلف کشورمان ایران، در شهرها و روستاها زندگی می کنیم.

هر مکان دو ویژگی دارد:

• ویژگی های طبیعی:  مثل موقعیت جغرافیایی، نوع آب و هوای ناهمواری ها، رودها، پوشش گیاهی و زندگی جانوری و..
• ویژگی های انسانی: مثل تعداد جمعیت، فعالیتهای اقتصادی، سواد، زبان، آثار تاریخی و...

دانش جغرافیا به ما کمک می کند که:

ویژگی های طبیعی، انسانی و اقتصادی مکان های مختلف را بشناسیم و رابطه بین این ویژگی ها را بفهمیم.

جغرافی دان ها معمولا کار خودشان را با پرسش هایی درباره یک مکان آغاز می کنند و سپس در باره این پرسش ها تحقیق می کنند تا پاسخ آن ها را پیدا کننده .

پرسش های جغرافیایی با کلمات کجا؟ چرا؟ چگونه؟ چه موقع؟ و چه کسانی آغاز می شود.

جغرافی دانان برای شناخت محیط از نقشه، عکس، کره جغرافیایی، کتاب ها و فرهنگ نامه ها، رایانه و اینترنت استفاده می کنند.

• نقشه : نقشه، تصویری افقی از سطح زمین که به نسبت مورد نیاز کوچک شده است.

نقشه ها محل دفین پدیده های طبیعی مانند کوه، رود، جنگل و پدیده های انسانی مثل راه های پل ها، سدها و... را نشان می دهند و از طریق آن اطلاعات زیادی به دست می آوریم.

در زیر هر نقشه، شما خطی مشاهده می کنید که به آن مقیاس خطی می گویند و با استفاده از آن می توانید فاصله واقعی مکان ها را روی زمین محاسبه کنید.

• عکس: عکس ها وسیله مهمی برای مطالعه و شناخت محیط هستند.

عکس های معمولی با دوربین از مناظر طبیعی، شهر هاء خانه ها و فعالیت های انسانی گرفته می شود.

عکس های هوایی با دوربین هایی که در هواپیما نصب شده گرفته می شود و برای تهیه نقشه های جغرافیایی استفاده می شود.

• تصاویر ماهواره ای: توسط ماهواره ها تهیه و به زمین فرستاده می شود. از این تصاویر اطلاعات زیادی در باره مکان ها به دست می آوریم.

• کره جغرافیایی نمونه کوچکی از کره زمین است که می توان شکل واقعی بخش های مختلف سیاره زمین را روی آن مشاهده کرد.

• کتاب ها و فرهنگ نامه ها: با مطالعه آنها می توانیم با مکان های مختلف و شیوه های زندگی مردم در این مکان ها آشنا  شویم .

• رایانه و اینترنت: با استفاده از لوح های فشرده و وارد شدن به پایگاه های اینترنتی، می توان اطلاعات جغرافیایی را به صورت متن، تصویر، نقشه و حتی فیلم به دست آورد.

ایران، دارای منابع طبیعی و انسان های هوشیار و پرتوان فراوانی است.

 وسعت :   ۱۶۴۸۱۹۵ کیلومتر مربع 

 جمعیت : 80  میلیون نفر

برای اداره بهتر کشور، آن را به بخش هایی تقسیم کرده اند که به هر یک استان می گویند.

 استان به وسیله استانداری اداره می شود.

هر استان به چند شهرستان تقسیم می شود.

شهرها توسط شورای اسلامی شهر و شهردار اداره می شوند.

 اعضای شورای شهر را مردم آن شهر انتخاب می کنند.

شهرداری :

مؤسسه ای است که برای اداره بهتر شهر به وجود آمده و خدماتی به ساکنان شهر ارائه می کند.

 برخی از خدمات شهرداری:

نظافت کوچه ها و جمع آوری زباله، ایجاد فضای سیز، ایجاد فرهنگسراها نظارت بر حمل و نقل عمومی است.

شهرداری برای انجام و ارائه خدمات باید پول زیادی هزینه کند که بخشی از در آمد خود را از مردم و بخشی را از بودجه عمومی کشور دریافت می کند.

روستاها توسط شورای اسلامی روستا و دهیار اداره می شوند.

شورای اسلامی روستا برای بهتر شدن وضع روستا، به جلب مشارکت و همکاری های عمومی برای آبادانی بیشتر روستا و شناسایی نیازهای مختلف روستا (مانند ساخت یا تعمیر مدرسه، پل، مسجد، قنات و ...) می پردازد.

برای تشکیل شورای اسلامی روستا افراد با تجربه و مورد اعتماد روستا با رای مردم انتخاب می شوند.

همه جای ایران از نظر پستی و بلندی یکسان نیست، بخش هایی مرتفع و بلند و بخش هایی پست و هموار هستند.

نواحی مرتفع و بلند شمال کشور :

کوه های آذربایجان در شمال غربی ایران، که قله های آتشفشانی سیلان و سهند در آن واقع اند.

کوه های خراسان که در شمال شرقی ایران قرار دارند.

رشته کوه البرز در شمال ایران که مانند دیواری دریای خزر را از قسمت های داخلی کشور جدا می کند. قله های دماوند( ۵۶۱۰ متر) علم کوه و توچال در این رشته کوه قرار دارند.

دامنه های شمالی رشته کوه البرز که رو به دریا است پر برف و باران و دامنه ها پوشیده از جنگل های انبوه است. به عکس، دامنه های جنوبی البرز كم رطوبت و فقط در فصل زمستان برف و باران دریافت می کنند و در نتیجه پوشش گیاهی کمتری دارند.

کوه های غرب :

رشته کوه زاگرس در غرب ایران کشیده شده است و جهت آن (شمال غربی جنوب شرقی) است در دامنه های شمال غربی برف و باران فراوانی می بارد اما هر چه به سمت جنوب زاگرس پیش می رویم از میزان برف و باران کاسته می شود.

قله های بلند زاگرس اشترانکوه، زردکوه و دنا هستند.

کوه های مرکز و جنوب شرقی :

• هزار
• لاله زار
• شیرکوه

نواحی پست و هموار ایران شامل دشت ها و جلگه ها است.

برخی از دشت ها به دلیل داشتن خاک مساعد و آب و هوای مناسب حاصلخيزند.

جلگه ها نیز زمین های حاصلخیز و مناسبی برای کشاورزی هستند.

دو دشت وسیع ایران :

• دشت کویر
• دشت لوت

همه ما در خانه بزرگتری به نام سیاره زمین زندگی می کنیم.

سیاره زمین قاره ها و اقیانوس های پهناوری دارد.

ایران در جنوب غربی قاره آسیا واقع است.

در هر ناحیه از ایران بخاطر تنوع پوشش گیاهی و زندگی جانوری خاصی پدید آمده است.

به منطقه بزرگی که در آن مجموعه ای از گیاهان و جانوران خاص زندگی می کنند، زیستگاه می گویند.

ایران زیستگاه های مختلفی دارد.

از مهم ترین عواملی که موجب گوناگونی زیستگاه ها در ایران شده است، تنوع آب و هوایی است.

در ایستگاه های هواشناسی، هر روز عناصر مختلف مثل دمای هوا، میزان بارندگی، میزان رطوبت، جهت وزش باد و سرعت وزش باد را اندازه گیری و ثبت می کنند.

مهمترین عناصر آب و هوا، دما و بارش است.

میزان دمای هوای یک ناحیه را با نمودار خطی و با رنگ قرمز نشان می دهند.

میزان بارش یک ناحیه را با نمودار ستونی و به رنگ آبی نشان می دهند.

بعضی از اقلیم شناسان معتقدند به طور کلی ایران را می توان به ۴ ناحيه آب و هوایی تقسیم نمود :

 -1ناحیه معتدل و مرطوب خزری :

این ناحیه در کنار دریای خزر بین کوه های البرز و دریا واقع شده است. در تمام ماه های سال بارندگی دارد، مرطوب ترین ناحیه آب و هوایی ایران است و تابستان ها و زمستان های معتدل دارد.

در ناحیه خزری، برای کشت بیشتر محصولات کشاورزی از آب باران (دیم) استفاده می شود.

 -2ناحیه معتدل و نیمه خشک کوهستانی :

این ناحیه، کوهستان های مرتفع ایران و کوهپایه های اطراف آن ها را در برمی گیرد.

بارش بیشتر به صورت برف است زمستان های سرد و تابستان های معتدل دارد.

در ارتفاعات ناحیه کوهستانی جنگل ها و موانعی سر سبز روییده است.

 -3ناحیه گرم و خشک داخلی :

این ناحیه شامل نواحی مرکزی ایران است.

اینجا بارندگی بسیار کم و تابستان ها گرم و خشک است، اختلاف دمای شب و روز زیاد است.

این ناحیه از نظر پوشش گیاهی فقیر است و تنها گیاهان خشکی پسند مانند درختان ناغ و گز و پونه های خاردار قادر به رشد و نمو هستند.

 -4ناحیه گرم و شرجی سواحل جنوب :

این ناحیه در کناره های خلیج فارس و دریای عمان، از جلگه خوزستان تا بندر چابهار کشیده شده است. تابستان های بسیار گرم و زمستان های ملایم دارد.

در این ناحیه به دلیل وجود دریا و تبخیر آب های آن في هوا زیاد است، حالت شرجی به وجود می آید.

شرایط جغرافیایی ایران موجب تنوع زیاد گونه های گیاهی و جانوری شده است.

مهم ترین عاملی که موجب شده برخی از گونه ها برای همیشه از بین بروند یا برخی از گونه ها در معرض خطر قرار بگیرند، فعالیت های نادرست انسان ها بوده است.

مهم ترین دلایل تخریب زیستگاه ها:

1. کشیدن راه و ساختن خانه ها با شهرها بدون تفکر و برنامه ریزی
2. تخریب جنگل ها و مراتع
3. شکار بیش از حد و صید بی رویه
4.  زباله
5. گازهای سمی

مهمترین دلایل حفاظت از زیستگاه ها:

1. سپاسگزاری از نعمت های خداوند
2. لذت بردن از زیبایی ها و تشکر در آفرینش
3. حق حیات
4. وابستگی موجودات زنده به یکدیگر
5. فواید گیاهان و جانوران

مهم ترین وظیفه سازمان حفاظت از محیط زیست:

مراقبت از زیستگاه های طبیعی کشور و جلوگیری از تخریب و آلودگی آن ها است .

یکی از مشاغل مهم در سازمان حفاظت از محیط زیست "محیط بانی" است.

محیط بان ها مسئول اجرای قوانین و مقررات محیط زیست هستند. آنها از منطقه تحت نظارت خود، بازدید و رویدادهایی که موجب تخریب محیط زیست می شوند را شناسایی می کنند.

حفاظت از محیط زیست مخصوص سازمان حفاظت از محیط زیست نیست، بلکه وظیفه همه ما است.

سازمان حفاظت از محیط زیست، برخی از مناطق کشور را که در آن جا حفظ و تکثیر نسل جانوران با گیاهان اهمیت خاصی دارد، را به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام می کند.

جنگل های حرا در آب های خلیج فارس ,دشت ارژن در فارس اشترانکوه در لرستان از مناطق حفاظت شده کشور ما هستند.

در منطقه حفاظت شده، مقررات خاصی برای حفظ گیاهان و جانوران تعیین می شود.

در چه صورت جمعیت افزایش می یابد؟

اگر تعداد افرادی که متولد می شوند بیشتر از افرادی که می میرند باشد جمعیت افزایش می یابد.

در چه صورت جمعیت کاهش می یابد؟

اگر تعداد افرادی که متولد می شوند کمتر از افرادی که می میرند باشد، جمعیت کاهش می یابد.

رشد منفی جمعیت :

در برخی کشورها مانند سوئیس و دانمارک تعداد زاد و ولدها کمتر از مرگ و میرها شده است . به این رشد ، رشد منفی می گویند.

جمعیت را به چه گروه های سنی تقسیم می کنند:

• الف) جمعیت یکسال تا ۲۵ سال ( کودکان و نوجوانان و جوانان)
• ب) جمعیت ۲۶ تا ۶۵ سال ( بزرگسالان)
• ج) بیشتر از ۶۵ سال ( سالمندان)

وقتی رشد جمعیت منفی می شود کشورها با چه مشکلاتی روبرو می شوند؟

در این کشورها با کم شدن زاد و ولد ، جمعیت جوان کاهش و تعداد سالمندان افزایش می یابد و جامعه از نیروی جوان که می تواند کار کند و با فعالیت های اقتصادی و آموختن علم به پیشرفت کشور کمک کند، محروم می شود.

در کشور ما مرکز آمار ایران مسئولیت سرشماری جمعیت را به عهده دارد.

مرکز آمار ایران اطلاعات مختلف مربوط به جمعیت را جمع آوری و در کتاب ها یا نشریات الکترونیکی منتشر می کند .

تراکم جمعیت :

به نسبت افرادی که در یک مکان زندگی می کنند تراکم جمعیت آن مکان می گویند.

تراکم جمعیت چگونه محاسبه می شود:

برای محاسبه ی تراکم جمعیت یک منطقه ، جمعیت آن منطقه را بر مساحت تقسیم می کنند.

چرا نواحی داخلی ایران جمعیت بسیار کمی زندگی می کنند ؟

در نواحی داخلی ایران به دلیل کمبود بارندگی ، آب و هوای گرم و خشک و خاک های نامساعد و شور جمعیت بسیار کمی زندگی می کنند . مانند : دشت لوت و دشت کویر.

پرجمعیت ترین و پرتراکم ترین ناحیه ی کشور ما :

منطقه ی شهری تهران است - چون تهران پایتخت کشور است و در این شهر سازمان های مهم دولتی ، دانشگاه ها ، بیمارستان ها و منابع زیاد مستقر شده است.

دومین ناحیه ی پرتراکم در کشور ما :

جلگه های کناره ی دریای خزر - به دلیل باران کافی و آب فراوان و هوای معتدل و خاک حاصلخیز  است.

 افزایش جمعیت در ناحیه ی خوزستان به چه دلیل است؟

بعضی از مناطق ایران به دلیل داشتن معادن و ذخایر ، جمعیت زیادی را به خود جذب کرده اند مانند ناحیه ی خوزستان به دلیل داشتن منابع نفت و گاز است

چرا کوهپایه های البرز و زاگرس جمعیت زیادی را به خود جذب کرده است؟

به دلیل خاک حاصل خیز و بارندگی کافی.

مشکلات شهر های پر جمعیت چیست؟

مشکلات این شهر ها  مانند آلودگی هوا، ترافیک، آلودگی صوتی و هزینه های بالاتر زندگی را بر مردم این شهرهای تحمیل می کند.

انسانها برای ادامه زندگی به منابع گوناگون نیاز دارند.

منابع تجدید پذیر :

• نور
• خورشید
• باد

منابع غیر قابل تجدید:

• سوخت های فسیلی 
• خاک
• آب

وقتی جمعیت یک منطقه زیاد می شود، میزان مصرف منابع نیز بیشتر می شود.

برای جلوگیری از کاهش یا به خطر افتادن منابع چه باید کرد؟

باید راه های استفاده صحیح از منابع را یاد بگیریم.

آب های مورد نیاز انسان به چند دسته تقسیم می شوند ؟

دو دسته :

1.  آب های سطحی مانند: رودخانه
2.  آب های زیرزمینی مانند: چاه و چشمه و قنات ها

یکی از منابع مهم تامین آب شهرنشینان و روستائیان رودها هستند.

اغلب رودهای دائمی و پرآب ایران ، از کوه های البرز و زاگرس سرچشمه می گیرند.

آیا رودهای ایران قابل کشتیرانی هستند؟ چرا؟

رودهای ایران چون از شیب تند کوهستان جاری می شوند قابل کشتیرانی نیستند و فقط در بخشی از رود کارون می توان کشتیرانی کرد.

رودهای ایران از نظر جهت جریان آب (یعنی جایی که به آن می ریزند ) به سه دسته تقسیم می شوند:

• حوضه آبریز دریای خزر: رودهای پر آبی که از کوه های البرز و ارتفاعات شمالی سرچشمه می گیرند و به دریای خزر می ریزند.
• حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان: رودهایی که از رشته کوه های زاگرس و یا کوه های پراکنده داخلی سرچشمه می گیرند و به دریای عمان و خلیج فارس میریزند.
•  حوضه آبریز داخلی

رودهایی که به دریاچه ها و باتلاق های داخلی یازمین های اطراف خود نفوذ می کنند و معمولا موقت و فصلی هستند.

آیا میزان مصرف آب در طول زمان افزایش یافته است ؟ چرا؟

بله به دلیل افزایش جمعیت و تغییر شیوه های زندگی  

میزان مجاز مصرف آب برای هر فرد در شبانه روز ۱۵۰ لیتر تعیین شده اما در ایران متوسط مصرف ۲۵۰ تا ۳۰۰ لیتر است.

ما چه کمکی میتوانیم در رابطه با کمبود آب انجام دهیم؟

• به درست مصرف کنیم
• آب را آلوده نکنیم
• در آب زباله نریزیم از مواد شوینده کمتر استفاده کنیم

خاک: لایه نازکی از پوسته زمین است که از خردشدن سنگ ها به وجود می آید.

چرا خاک ها انواع گوناگونی دارند؟

جنس خاک به این عوامل بستگی دارد:

• نوع سنگهای آن منطقه 
• نوع آب
• دمای هوا به موجودات زنده آن منطقه

خاک مناطق مرکزی ایران به دليل آهک و نمک و کمبود هوموس برای کشاورزی مناسب نیست.

در جلگه ها و اطراف رودها و برخی کوهپایه ها خاک به دلیل وجود مواد آلی و مواد معدنی حاصل خيز است .

چه عواملی باعث از بين رفتن خاک می شود؟

1. مصرف بیش از حد موادغذایی و کشت پی در پی یک محصول در زمین و استراحت ندادن به خاک.
2. قطع درختان و کندن بوته ها که موجب می شود خاک در اثر باد و باران به راحتی شسته شود.
3. استفاده ی بی رویه ی از کودهای شیمیایی.
4. ساختن ساختمان و جاده و کارخانه بر روی خاک های قابل کشت.

وظیفه ی سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری چیست؟

حفاظت از خاک

گردشگر کیست ؟

به کسانی که محل کار و اقامت خود را به طور موقت ترک می کنند و برای استراحت و گردش و دیدن یا مطالعه مکان های تاریخی و طبیعی به سفر می روند، گردشگر می گویند.

شیوه های حمل و نقل را نام ببرید:

1. حمل و نقل هوایی
2. حمل و نقل زمینی
3. حمل و نقل دریایی

اهداف مردم از گردشگری را بنویسید؟

1. بعضی از مردم به منظور استراحت و تفریح به مکانی سفر کنند.
2. بعضی برای زیارت اماکن مقدس یا مطالعه آثار تاریخی به سفر می روند.
3. بعضی از افراد برای بازدید از نمایشگاه ها با حضور در گردهمایی های علمی سفر می کنند.
4. برخی از گردشگران صرفا بخاطر طبیعت گردی به گردش می روند

اهمیت های گردشگری کدامند؟

• آشنایی با پدیده های زیبای طبیعی ، مکان های مذهبی، تاریخی و فرهنگی و آشنایی با آداب و رسوم مکان ها.
• ایجاد مشاغلی مختلف در ناحیه گردشگری مانند: هتل داری ، دفاتر فروش بلیت، دفاتر حمل و نقل، فروش صنایع دستی، غذاها و شیرینی محلی

گردشگری نقش مهم در افزایش در آمد دارد.

مهمترین وسیله برای گردشگری:

یکی از وسایل مهمی که باید برای گردشگری یا انجام هر نوع نفر از آن استفاده کرد، نقشه است.

نقشه چه کمکی به ما می کند؟

مکان های جدید را بهتر پیدا کنیم و سریعتر خود را به آنجا برسانیم.

بدون نقشه در سفر چه اتفاقی خواهد افتاد؟

ممکن است مسیرها را اشتباه کنیم یا زمان زیادی برای پیدا کردن یک مکان صرف کنیم.

بر روی نقشه راه ها چه اطلاعاتی وجود دارد؟

1. جاده های اصلی و فرعی
2. نماز خانه ها
3. پمپ بنزین ها
4. بیمارستان ها
5. رستوران ها
6. تعمیر گاه ها

یکی از مهمترین نقشه هایی که در هنگام سفر باید با خود همراه داشته باشیم نقشه راه ها است.

سفرهای زیارتی به چه منظوری انجام می شود؟

سفرهای زیارتی به منظور زیارت مرقد امامان بزرگوار (ع) و امام زاده ها و بازدید از مکان های مقدس انجام می گیرد.

مساجد از چه نظر مورد توجه گردشگران است؟

مساجد علاوه بر محل عبادت، از نظر معماری زیبای اسلامی نیز مورد توجه گردشگران هستند.

کدام مساجد از نظر معماری زیبای اسلام مورد توجه گردشگران هستند؟

• مسجد امام و شیخ لطف الله در اصفهان 
• مسجد جامع یزد
• مسجد گوهرشاد در مشهد

مهم ترین قطب زیارتی کشور مشهد است.

امام رضا(ع): امام رضا (ع) فرزند موسی کاظم (ع) در سال ۱۴۸ هجری در شهر مدینه متولد شدند. آن حضرت در سی و پنج سالگی به امامت نائل گردیدند.

بعضی از القاب امام رضا (ع): رضا، فاضل، صابر و زکی .

چرا مامون امام رضا (ع) را به ولایتعهدی برگزید؟

مأمون برای فریب مردم و ترس از شورش آنها و برای اینکه نشان بدهد به خاندان پیامبر (ص) علاقه دارد، امام رضا (ع) را با احترام به خراسان آورد و به ولایتعهدی برگزید.

چرا مامون امام رضا (ع)را به شهادت رساند؟

مأمون که می دید امام رضا(ع) از او اطاعت نمی کند و شرایط وی را نمی پذیرد و از طرف دیگر پیروان او هر روز بیشتر می شود، دستور داد تا امام (ع) را مسموم به شهادت برسانند.

سخن امام رضا (ع) در مورد صدقه :

صدقه  بده، هر چند کم باشد زیرا هر کار کوچکی که صادقانه برای خدا انجام شود بزرگ است.

حرم مطهر امام رضا (ع) و مجموعه آستان قدس رضوی علاوه بر اهمیت زیارتی از نظر معماری و تاریخی نیز اهمیت فراوانی دارند.

در صحن های مطهر امام رضا (ع) آرامگاه کدام شخصیت های بزرگ علمی مذهبی وجود دارد؟

شیخ بهایی و علامه محمدتقی جعفری

در مجموعه آستان قدس رضوی کدام موزه ها وجود دارد؟

• موزه قرآن
• موزه سکه
• موزه صدف
• موزه سلاح

از مهم ترین اشیای موجود در موزه مرکزی چیست؟

در این موزه می توان به قرآن های نفیس که با خط مبارک ائمه اطهار بر روی پوست آهو نوشته شده، اولین سنگ مرقد مطهر امام رضا (ع) و سکه ها و کتیبه های نفیس اشاره کرد.

از جمله آثار تاریخی ایران:

• کاخ ها
• مساجد
• کاروانسراها
• حمام ها
• بازارها
• پل ها
• خانه های تاریخی 
• برج ها

طبیعت گردی:

یکی از انواع گردشگری، گردش و استراحت یا مطالعه و تحقیق در مکان های طبیعی چون کوه ها، غارها ، چشمه های آب معدنی و بیابان ها و جنگل ها و پناهگاه های حیات وحش و روستاهای زیباست.

مراکز مهم گردشگری ایران در تابستان:

دریای خزر، سواحل دریای خزر، جنگل های زیبا، دامنه ی کوه ها، مزارع برنج و روستاهایی که در دو طرف جاده هستند.

مراکز مهم گردشگری ایران در زمستان:

سواحل خلیج فارس و دریای عمان

یکی از بنادر مهم و مراکز گردشگری در سواحل دریای عمان ، بندر چابهار است .

امروزه کشورها سعی می کنند برای گردش و استراحت در طبیعت طوری برنامه ریزی کنند که از آسیب رساندن به محیط زیست جلوگیری شود.

یکی از برنامه ها برای جلوگیری از آسیب رساندن به محیط زیست، ایجاد پارک های ملی است.

در پارک های ملی چه مقرراتی حاکم است؟

بوته کنی، چرای دام ها، شکار و نظایر آن ممنوع است و محیط های امن طبیعی برای جانوران پدید آورده اند.

ميراث:

میراث یعنی ارث و هر چیزی که از گذشتگان و نیاکان و پدران به ما رسیده باشد

میراث فرهنگی:

بخشی از چیزهایی که از گذشتگان برای ما به جای مانده است، میران فرهنگی است. میراث فرهنگی همه ی چیزهای ارزشمندی است که به فرهنگ یک ملت مربوط می شود.

میران فرهنگی شامل چه چیزهایی است؟

چیزهای مادی مثل ظرف ها، سکه ها، کتیبه ها، فرش ها، کتاب های قدیمی و بناهای تاریخی، مساجد و امام زاده ها و چیزهای غیر مادی مثل اعتقادات، زبان و آداب و رسوم.

چرا ایران دارای میراث فرهنگی بسیار است؟

از آنجا که ایران جایگاه تمدن های کین و قدیمی ترین سکونتگاه های بشری است، دارای میراث فرهنگی بسیار زیاد است که بخشی از آن در موزه ها نگهداری می شود.

علم تاريخ:

علم  تاریخ عبارت است از مطالعه ی زندگی انسان ها در گذشته.

آشنایی با گذشته به ما چه کمکی می کند؟

آشنایی با گذشته به ما کمک می کند تا زمان حال را بهتر بفهمیم. ما از مطالعه ی رویدادها و زندگی مردمان گذشته می توانیم پند بگیریم و از تجربه های آنها در زندگی امروز استفاده کنیم

مورخ:

به کسانی که درباره ی زندگی انسان ها و رویدادهایی که در گذشته اتفاق افتاده، مطالعه و تحقیق می کنند، مورخ می گویند.

مورخان در مطالعات خود از چه منابعی استفاده می کنند؟

از منابع مختلفی مثل کتاب ها و نوشته ها با کنیه ها ، ابزارها و وسایل زندگی بناها ، سکه ها ، سلاح ها ، سنگ نگاره ها و هر چیزی که از گذشته باقي مانده است، استفاده می کنند.

مورخان در کار خود از یافته ها و نتایج مطالعات باستان شناسان استفاده می کنند.

باستان شناسان ابتدا چه کارهایی انجام می دهند؟

ابتدا با مشاهده ی ویرانه ها و خرابه ها حدس میزنند که در یک منطقه، آثار باستانی وجود دارد. سپس به جست و جو و حفاری در آن منطقه می پردازند. باستان شناسان با حوصله آثار موجود در دل خاک را بیرون می آورند و هنگامی که خاک ها را لایه برداری می کنند به هر شیئی که برخورد که می کنند، معمولا همان موقع از آن عکس و فیلم تهیه می کنند.

باستان شناسان در هر مرحله از چه ابزارهایی استفاده می کنند؟

در هر مرحله از ابزار خاصی استفاده می کنند، از ابزارهای ساده مانند بیل و کلنگ تا میکروسکوپ و دوربین های مخصوص که با آنها لایه های درون خاک را مشاهده می کنند.

مورخان معمولا کار خودشان را با پرسش هایی در باره گذشته آغاز می کنند.

در همه ی کشورها برای حفظ و نگهداری آثار تاریخی با ارزش و میراث فرهنگی ، مکان هایی به نام موزه وجود داره.

کاربرد موزه ها:

1. نگهداری آثار تاریخی
2. نمایش آثار، به طوری که مردم از چگونگی زندگی مردم در زمان های مختلف آشنا می شوند.
3. موزه ها مکان های مناسبی برای افرادی هستند که در رشته های مختلف مثل تاریخ ، هنر ، معماری ، باستان شناسی و .... مطالعه می کنند.

در کشور ما یکی از مهم ترین سازمان هایی که حفاظت و نگهداری از میراث فرهنگی را به عهده دارد سازمان میراث فرهنگی است.

یکی از بخش های سازمان میراث فرهنگی موزه ها است .

در موزه ی ایران باستان چه چیزهایی نگهداری می شود:

در این موزه مجسمه ها، ظروف و ابزار و وسایلی از گذشته های بسیار دور ایران نگهداری می شود.

علت نام گذاری موزه ی ایران باستان:

زیرا در این موزه آثار تاریخی به جا مانده از دوره ی قبل از اسلام را می توان مشاهده کرد.

به چه جهت تاریخ ایران به دو دوره ی زمانی تقسیم شده است؟

چون ورود اسلام به ایران، مهم ترین رویداد تاریخی کشور ما است.

تاریخ ایران به دو دوره زمانی تقسیم شده :

1. تاریخ قبل از اسلام که به آن دوره ی ایران باستان می گویند.
2. تاریخ دوره ی اسلامی که با سقوط حکومت ساسانیان و ورود اسلام به ایران آغاز شد و تاکنون ادامه دارد.

زندگی بشر در مراحل ابتدایی و پس از آن چگونه بود؟

1. انسان ها از وسایل بسیار ساده استفاده می کردند.
2. زندگی از طریق گرد آوری خوراک و شکار حیوانات
3. در جست و جوی شکار از جایی به جای دیگر می رفتند.
4. برای محافظت از خود در درون غارها به سر می بردند.
5. ابزارهای انسان های غارنشین سنگ بود.
6. کشاورزی را یاد گرفتند و حیوانات را اهلی کردند.
7. در کنار رودخانه ها خانه های دائمی ساختند.

به وجود آمدن اولین روستا:

کشاورزی موجب شد که انسان ها یکجانشین شدند. بدین ترتیب اولین روستاها در کنار رودهای پر آب و چشمه ها پدید آمدند.

در کدام نقاط ایران ظروف و وسایلی از زندگی مردم قدیم (یکجانشین) پیدا شده است؟

• تپه ی سیلک در کاشان
• تپه ی حسن لو در آذربایجان غربی

چرا انسان ها خط را اختراع کردند؟

انسان ها برای رسیدگی به کارها و نوشتن و محاسبه ی دادوستندهایشان خط را اختراع کردند.

شهرهای بزرگ چگونه پدید آمدند و چگونه اداره می شدند؟

با گذشت زمان، جمعیت برخی سکونتگاه ها رو به افزایش گذاشت و شهرهای بزرگی پدید آمدند که به وسیله ی حکومتی اداره می شدند. آنها قوانین و مقرراتی برای خود وضع کردند.

زندگی بشر در مراحل ابتدایی و پس از آن چگونه بود؟

1. انسان ها از وسایل بسیار ساده استفاده می کردند.
2. زندگی از طریق گرد آوری خوراک و شکار حیوانات
3. در جست و جوی شکار از جایی به جای دیگر می رفتند.
4. برای محافظت از خود در درون غارها به سر می بردند.
5. ابزارهای انسان های غارنشین سنگ بود.
6. کشاورزی را یاد گرفتند و حیوانات را اهلی کردند.
7. در کنار رودخانه ها خانه های دائمی ساختند.

به وجود آمدن اولین روستا:

کشاورزی موجب شد که انسان ها یکجانشین شدند. بدین ترتیب اولین روستاها در کنار رودهای پر آب و چشمه ها پدید آمدند.

در کدام نقاط ایران ظروف و وسایلی از زندگی مردم قدیم (یکجانشین) پیدا شده است؟

• تپه ی سیلک در کاشان
• تپه ی حسن لو در آذربایجان غربی

چرا انسان ها خط را اختراع کردند؟

انسان ها برای رسیدگی به کارها و نوشتن و محاسبه ی دادوستندهایشان خط را اختراع کردند.

شهرهای بزرگ چگونه پدید آمدند و چگونه اداره می شدند؟

با گذشت زمان، جمعیت برخی سکونتگاه ها رو به افزایش گذاشت و شهرهای بزرگی پدید آمدند که به وسیله ی حکومتی اداره می شدند. آنها قوانین و مقرراتی برای خود وضع کردند.

نخستین تمدن های بشری چگونه به وجود آمدند؟

مردم شهرهای بزرگ در هنر و معماری و ساختن بناها پیشرفت زیادی کردند. بدین ترتیب نخستین تمدن های بشری به وجود آمدند.

ویژگی های تمدن ها:

1. خدا
2.  حکومت
3. قوانین و مقررات
4. عقاید مذهبی
5. معماری و شهرسازی و هنر
6. مهارت در کارهای مختلف

تمدن شهر سوخته:

باستان شناسان در نزدیکی شهر زابل در استان سیستان و بلوچستان اشیایی پیدا کردند و با مطالعه بر روی آنها حدس زدند که حدود پنج هزار سال پیش تمدن بزرگی در این منطقه وجود داشته است. آنها با مطالعه و کاوش بیشتر دریافتند که این تمدن به طرز عجیبی از بین رفته است و به همین علت آنها این منطقه را شهر سوخته به معنی نابود شده نام گذاشتند.

معبد چغازنبیل:

معبد چغازنبیل که شهرت جهانی دارد در نزدیکی شوش است. این معبد با میلیون ها خشت و هزاران آجر ساخته شده و بر روی برخی آجرها با خط ایلامی، مطالبی نوشته شده است.

تمدن ایلام:

ایلامی ها حدود ۳ هزار سال در منطقه خوزستان (شوش) زندگی کرده و تمدن بزرگی را به وجود آورده بودند. آنها بر روی لوح های کلی قانون هایی را که پادشاهان ایلامی وضع کرده بودند، می نوشتند که بعضی از این لوح ها تا به امروز باقی مانده است، خرابه های چغازنبیل مهم ترین اثر به جای مانده از تمدن ایلام است.

اعتقادات ایلامی ها:

خدایان متعددی مثل خدای خورشید و خدای آب و ... را پرستش می کردند و مجسمه هایی از این خدایان ساخته و در معابد خود قرار می دادند و آنها را می پرستیدند

تمدن جیرفت:

حدود سیزده سال پیش باستان شناسان موفق شدند یکی از کهن ترین تمدن های شرق را در نزدیکی جیرفت کرمان (در کنار هلیل رود) شناسایی و از دل خاک بیرون کشند.

اکتشافات از تمدن جیرفت:

وسایل و ظروف سنگی و مغرغی با نقش جانوران، زیگورات و کتیبه های آجری از جمله این اکتشافات است.

تمدن در بین النهرین و در کنار رود نیل :

در منطقه ی بین النهرین تمدن های سومر، بابل، آشور و در کنار رود نیل تمدن مصر شکل گرفت.

زندگی اجتماعی که بر تمدن های قدیمی حاکم بودن:

الف) در زندگی و روابط اجتماعی آنها شرایط بدی حاکم بود .

ب) فرمانروایان در کاخ های با شکوه به خوشگذرانی مشغول بودند و به مردم ظلم بسیار می کردند.

 ج) انسان ها به جای پرستش خداوند یکتا، خورشید و ماه یا بت ها را عبادت می کردند.

حضرت نوح (ع) و حضرت ابراهیم (ع) در بین النهرین می زیستند.

حضرت یوسف (ع) و حضرت موسی (ع) مدت زیادی در مصر به سر بردند. بعدها حضرت عیسی (ع) در زمان حکمرانی امپراتوری روم در فلسطین متولد شد.

همه ی پیامبران از جانب خداوند برای هدایت مردم برگزیده شدند. آنها با حاکمان ستمگر عصر خود مبارزه می کردند و به فرمان خداوند از آنها می خواستند دست از ستم بردارند و به آیات خداوند بیندیشند و عمل کنند. به آنها گوش زد می کردند که خداوند بدکاران و ستمگران را نابود خواهد کرد و از مردم می خواستند تا با دوری از گناهان، رفتار نیکو در پیش بگیرند و از ظالمان اطاعت نکنند.

آریایی ها اقوامی کوچ نشین بودند که حدود چهار هزار سال پیش از شمال دریای خزر به سمت نواحی جنوب مهاجرت کردند.

اقوام آریایی را نام برده و محل سکونت آنان را نیز نام برده:

1. مادها در شمال غرب و غرب
2. پارس ها در جنوب
3. پارت ها در شمال شرق

آریایی ها دولت های بزرگی در ایران تشکیل دادند و صدها سال در ایران حکومت کردند.

مادها نخستین حکومت آریایی ایران بودند.

قبائل ماد در غرب و شمال غرب کشور به صورت پراکنده زندگی می کردند.

این پراکندگی و متحد نبودن باعث شد مادها مورد هجوم همسایه قدرتمند خود آشوری ها قرار بگیرند و اموالشان غارت شود.

سران قبایل ماد تصمیم گرفتند دهیوک را که به دلیل خوش رفتاری و عدالت خواهی بین همه قبایل ماد محبوبیت داشت به عنوان فرمانروا انتخاب کنند.

دهیوک بر فراز تپه ای در شهر هگمتانه قلعه ای ساخت و آن جا را پایتخت خود قرار داد.

مادها با اتحاد با یکدیگر و قدرتمند شدن توانستند بر دشمنان خود غلبه کنند و نخستین حکومت قدرتمند در ایران را پایه گذاری نمایند.

پارس ها (هخامنشیان) نخستین امپراتوری جهان

هخامنش، رئیس یکی از قبایل مهم پارس بود، کوروش بنیانگذار سلسله هخامنشیان از نوادگان هخامنش بود که توانست با شکست آخرین پادشاه ماد حکومت آنان را سرنگون کند.

کوروش بابل ولیدی را تصرف کرد و قلمرو ایران را از خلیج فارس تا دریای مدیترانه گسترش داد.

پس از کوروش معروفترین پادشاه هخامنشیان داریوش بزرگ بود که با غلبه بر شورشیان توانست دوباره حکومت هخامنشیان را قدرتمند سازد.

داریوش دستور داد تا نقش برجسته ای به یاد پیروزی های او در جنگ با دشمنان بر دامنه کوه بیستون حجاری کنند.

در زمان کوروش و داریوش، قلمرو جغرافیایی هخامنشیان، بیشتر کشورهای مهم آن روز را در بر می گرفت.

در زمان هخامنشیان جنگ های زیادی بین ایران و یونان رخ داد، در یکی از این جنگ ها هخامنشیان شهر آتن را تصرف کردند.

اسکندر مقدونی

اسکندر مقدونی از ضعف حکومت هخامنشیان استفاده کرد و یونانیان را به انتقام جویی از ایرانیان فرا خواند، در نتیجه حمله اسکندر، بسیاری از شهرهای ایران از جمله تخت جمشید به آتش کشید.

اسکندر علاوه بر ایران، مصر و قسمت هایی از هندوستان را تصرف کرد. پس از مرگ اسکندر، سردارانش قلمرو او را میان خود تقسیم کردند.

ایران نصیب یکی از سرداران اسکندر به نام سلوکوس شد.

ایرانیان سلوکیان را بیگانه می شمردند و به شکل های مختلف با آنان مخالفت و مبارزه می کردند.

اشک با آرشک رئیس یکی از قبایل پارتی، سلسله اشکانیان را تاسیس کرد.

اشک، با هدف مقابله با سلوکیان، پارتیان و دیگر اقوام ایرانی را متحد کرد و با استفاده از اختلاف سلوکیان توانست بخش هایی از ایران را آزاد سازد.

جانشینان اشک به مبارزه با سلوکیان ادامه دادند.

در زمان فرمانروایی مهرداد دوم، حکومت اشکانیان به امپراتوری قدرتمندی تبدیل شد.

اشکانیان به مدت چندین قرن در برابر هجوم سپاه نیرومند روم ایستادند و اجازه ندادند بار دیگر بیگانگان بر میهن ما مسلط شوند.

آخرین حکومت پیش از ورود اسلام به ایران سلسله ساسانیان است.

اردشیر بابکان از خاندان ساسان، با غلبه بر اشکانیان سلسله ساسانیان را تاسیس کرد.

شاپور اول از مهمترین پادشاهان ساسانی است، او توانست امپراتور روم (والريانوس) را شکست دهد. در زمان او وسعت قلمرو ایران بسیار زیاد شد.

با حمله مسلمانان و شکست های متعدد سپاهیان ساسانی و قتل یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی، این سلسله در سال ۶۵۱ میلادی به پایان رسید.

با ورود اسلام به ایران، دوره جدید و با شکوهی از تاریخ و تمدن ایران بایه گذاری و آغاز گردید.

مبدا تاریخ مسلمانان، هجرت پیامبر اکرم (ص) از مکه به مدینه است که به آن تاریخ هجری گفته می شود. مورخان برای تعیین زمان رویدادهای پیش از اسلام از تقویم میلادی استفاده می کنند.

مبدا تقویم میلادی تولد حضرت مسیح (ع) است و نشانه اخنصاری آن حرف "م" است.

در ایران باستان شبوه ی حکومت پادشاهی بود .

شیوه ی حکومت در ایران باستان:

شاهان در ابتدای سلطنت در حضور بزرگان کشور، تاج گذاری می کردند و در کاخ بر تخت می نشستند. شاه قدرت ملی داشت و همه باید از او فرمان می بردند. حکومت موروثی بود یعنی از پدر به پسر به ارث می رسید.

شاهان ایران باستان خود را چگونه افرادی می دانستند؟

شاهان ایران باستان خود را برگزیده ی آسمان و نماینده ی اهورامزدا می دانستند و معتقد بودند که به حکم او فرمان می رانند.

چه زمانی و چه کسانی  می توانستند شاه را بر کنار کنند؟

اگر شاه از مسیر قانون و عدالت منحرف شود، حمایت اهورایی از او گرفته می شود و بزرگان و موبدان می توانستند شاه را عزل با برکنار کنند.

شاهان بر چه اموری نظارت داشتند؟

شاهان بر امور اداری، نظامی و مذهبی فرمانروایی مطلقی داشتند. آنها برای اداره ی کشور فرمان هایی صادر می کردند. این فرمان ها، قانون هایی بودند که باید در سراسر کشور اجرا میشد و هیچ کس حق سرپیچی را نداشت.

دولت های ایران باستان قلمرو وسیعی داشتند و بنابراین برای اداره امور کشور شغل ها و مقام های مختلفی به وجود آمده بود.

زندگی شاهان در ایران باستان:

زندگی شاهان هزینه ی زیادی داشت. گاهی آنها صدها خدمه را به کار می گرفتند و اینکه درآمدهای کشور چگونه خرج بشود، بستگی به نظر شاهان داشت. مخارج سنگین دربار، از گرفتن مالبات از مردم تأمین می شد. اغلب شاهان به ثروت اندوزی می پرداختند و نه تنها به فکر آسایش مردم نبودند بلکه به آنها ظلم می گردند.

از نخستین کسانی که تقسیم سرزمین به بخش های مختلف را ابداع کردند ایرانیان بودند.

داریوش برای اداره بهتر کشور آن را به چند قسمت تقسیم کرده بود و به هر قسمت چه میگفت؟

به ۲۳ قسمت تقسیم کرد و به هر قسمت ایالت می گفتند، برای هر ایالت یک شهربان انتخاب می کردند.

 هر بخش از مرکز فرماندهی با پایتخت دستور می گرفته و موظف بود همه کارها را طبق نظر شاه انجام دهد.

به چه دلیل در حکومت ایران باستان، سپاه و نیروی نظامی بزرگی بوجود آمد؟

زیرا سرزمین ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی، همواره از شرق و غرب در معرض هجوم دشمنان بود. در غرب دولت های یونان و روم به قلمرو ایران دست اندازی می کردند.

شاهان از دوره ی نوجوانی چه آموزش هایی می دیدند؟

شاهان از دوره ی نوجوانی، آموزش های نظامی می دیدند و در بیشتر جنگ ها، خودشان فرماندهی جنگ را بر عهده می گرفتند.

اشکانیان (پارتیان) در تاریخ جهان به چه چیز مشهور بودند و در چه کارهایی مهارت داشتند؟

اشکانیان در تاریخ جهان به جنگاوری مشهور بودند و مهارت زیادی در سوار کاری و تیراندازی داشتند.

یکی از ابتکارات بزرگ داریوش هخامنشی در زمینه تشکیل سیاه و فنون نظامی تشکیل سپاه جاویدان بود.

سیاه جاویدان :

 تعداد افراد سپاه جاویدان ده هزار نفر بود که به گروه های ده نفره تقسیم می شد. به این سپاه ، جاویدان یا همیشگی می گفتند.

چرا به این سپاه جاویدان می گفتند؟

چون هرگاه یکی از افراد از بین می رفت یک فرد جنگاور دیگر که ذخیره بود جای او را می گرفت و تعداد آنان کاسته نمی شد.

در ایران باستان خانواده چه جایگاهی داشت و پدر چه نقشی در خانواده داشت؟

خانواده، هسته اولیه جامعه را تشکیل می داد.

ازدواج در نزد ایرانیان یک تکلیف دینی و پیمان مقدس بود. به همین دلیل اگر کسی عمد از ازدواج سرباز می زد، گناهکار شمرده می شد.

همچنین مردان، زمانی می توانستند مقام و منصبی بگیرند که همسر داشته باشند.

در خانواده ایران باستان، پدر به عنوان سرپرست خانواده نقش مهمی داشت و اجرای مراسم مذهبی و حفظ امنیت خانواده بر عهده او بود.

 در ایران باستان افراد معمولا با چه کسانی ازدواج می کردند؟

ازدواج معمولا خویشاوندی و درون گروهی بود؛ یعنی اغلب سعی می کردند با افرادی از دودمان خود ازدواج کنند تا با آنها هم خون باشند و خصوصیات آن دودمان را حفظ کنند.

آیا برای ایرانیان باستان جنسیت فرزند اهمیت داشت؟

ایرانیان باستان برای اولاد پسر ارزش خاصی قائل بودند و این موضوع به خصوص برای شاهان و درباریان که سلطنت موروثی داشتند، اهمیت زیادی داشت.

آیا در ایران باستان چند همسری وجود داشت؟

در آن دوره چند همسری نیز وجود داشت و افراد توانگر و ثروتمند چند زن داشتند.

در ایران باستان خانواده ها مواد مورد نیاز خود را چگونه تأمین می کردند؟

بیشتر مواد مورد نیاز خود چون خوراک و پوشاک و ابزار را خودشان در خانه تولید و نیازهای خود را تأمین می کردند. زنان در کنار مردان به نخریسی، پارچه بافی، قالی بافی و مشارکت در کشاورزی می پرداختند.

در ایران باستان خانواده ها معمولا چه چیزهایی را به فرزندان خود آموزش می دانند؟

خانواده ها همچنین مرکز تربیت و آموزش بوده و اصول و ارزش های اخلاقی چون راستگویی، امانت داری، میهن دوستی و وفای به عهد و پیمان را به اعضای خانواده خود می آموختند.

شغل خود را به پسران یاد می دانند همچنان که مادران به عنوان کدبانوی خانواده رسوم خانه داری را به دختران آموزش می دادند.

 در دوره ایران باستان بیشتر مردم ایران در روستاها زندگی می کردند یا در شهرها و چه شغلی داشتند؟

 در دوره ایران باستان، اغلب مردم در روستاها زندگی می کردند و کشاورزان بیشترین جمعیت آن زمان را تشکیل میدادند.

تا قبل از سلسله ساسانیان شهرها محل زندگی چه کسانی بود؟

محل زندگی شاهان و مأموران حکومت

از چه دوره ای تعداد شهرها زیاد شدند و جمعیت شهری افزایش یافت ؟

از دوره ساسانیان

 در دوره ساسانیان چه کسانی علاوه بر شاه در شهرها زندگی می کردند؟

 در این شهر علاوه بر ماموران حکومتی، صنعتگران، بازرگانان و پیشه وران هم زندگی می کردند.

 از چه زمانی شغل های مختلف به وجود آمد؟

 پس از يکجانشینی، تقسیم کار اجتماعی پدید آمد و افراد در گروه های مختلف شغلی دسته بندی شدند.

در کتاب اوستا مردم به چند دسته تقسیم شده اند؟

در کتاب اوستا، مردم به دسته پیشوایان دینی، نظامیان و کشاورزان و دامداران تقسیم شده اند و هر دسته وظيفه خاصی دارد.

اختلافات طبقاتی چگونه در جامعه وجود آمد و در چه دوره ای به اوج رسید؟

با تشکیل امپراتوری های بزرگ و تمرکز  قدرت و ثروت در دست شاهان و شاهزادگان و سایر مقام های حکومتی به تدریج اختلاف طبقاتی در جامعه به وجود آمد و طبقات اجتماعی امتیازات و حقوق متفاوتی به دست آوردند.

اختلافات طبقاتی در دوره ساسانی به اوج رسید.

در دوره ساسانیان مردم به چند طبقه تقسیم شده بودند؟

1.  اشراف و بزرگان: شاه و شاهزادگان، روحانیون زرتشتی و فرماندهان نظامی
2. عامه مردم : کشاورزان، پیشه وران و بازرگانان

در دوره ساسانیان اشراف و بزرگان از چه حقوق و امتیازاتی برخوردار بودند؟

اشراف و بزرگان از حقوق و اختیارات زمانی برخوردار بودند آن ها زمین ها و ثروت های فراوان داشتند اما از پرداختن مالیات سالانه معاف بودند از حق تحصیل و آموزش برخوردار بودند و خود را صاحب جان و مال مردم می دانستند.

کشاورزان در دوره ساسانی چه وضعیتی داشتند؟

کشاورزان با آنکه اکثریت جامعه را تشکیل می دانند و فعالیت اقتصادی مهم بر دوش آنها بود، از بسیاری از حقوق محروم بودند. آنها و فرزندانشان حق تحصیل نداشتند. بار سنگین مالیات بر دوش آنها بود و در جنگ ها، سپاه پیاده نظام را تشکیل می دادندو اگر کسی از جنگ فرار می کرد به شدت مجازات می شد.

در دوره ساسانی موبدان زرتشتی چه موقعیت داشتند؟

در این دوره موبدان زرتشتی که خود جزء طبقه بزرگان بودند از این اختلاف طبقاتی حمایت می کردند و در دستگاه حکومتی نفوذ زیادی داشتند.

در ایران باستان کشاورزی چه جایگاهی داشت؟

کشاورزی مهمترین پیشه و وسیله معیشت در ایران باستان بوده و در اوستا و کتیبه های آن دوره، عبارت هایی درباره اهمیت و ارزش کار کشاورزان دیده می شود، فعالیت های کشاورزی از طرف حکومت نیز تشویق می شد در دوره هخامنشیان، یونانی ها به تلاش های شاهان پارس، برای تشویق کشاورزان حسرت می خوردند.

در ایران باستان چه محصولات بیشتر کشت می شد و کشاورزان در کنار کشاورزی کار دیگری انجام می دادند؟

گندم و جو مهم ترین محصول زراعی ایرانیان باستان بود، کشت پنبه در نواحی مستعد رواج داشت و به همین جهت کارگاه های پنبه ریسی توسعه یافت و پارچه های پنبه ای یکی از صادرات هم بعضی از ایالات بود. کشاورزان ایرانی علاوه بر کار کشاورزی به پرورش دام نیر می پرداختند.

ایرانیان باستان در کدام صنعت ها فعالیت داشتند؟

تهيه پارچه های لطیف از پنبه، ابریشم و پشم و تهیه شال های پشمی و حریر در کارگاه های مرو، ری، اهواز و شوشتر رواج داشت.

ایرانیان در پیشه نجاری، آهنگری و شیشه گری نیز پیشرفت کرده بودند و در دوره ساسانی، ارابه های ساخت ایران به ظرافت و زبیابی، مشهور بوده است. ساختن اسباب و اثاثیه منزل، شمشیر، ابزارهای کشاورزی و ابزار های جنگی مانند بازوبند و زره و نظایر آنها نیز از مشاغل آن دوره بوده است.

با فرمان داریوش اول هخامنشی، جاده شاهی ساخته شده است.

عوامل رونق تجارت در دوره ایران باستان:

برقراری امنیت در راه ها و ساخت کاروانسراها در فاصله های معین 

جاده ابریشم کدام سرزمین ها را به هم وصل می کرد و چرا به آن جاده ابریشم می گفتند؟

جاده ابریشم راهی بود که چین و هند را در شرق به اروپا در غرب متصل می کرد و بخشی از این جاده هم از خاک ایران عبور می کرد در آن زمان ابریشم، ارزشمندترین و پرسودترین کالای تجاری بود که از چین به ایران و سرزمین های دیگر صادر می شد.

حکومت های ایران باستان به خصوص ساسانیان از موقعیت ویژه ارتباطی ایران بین شرق و غرب چه استفاده ای می کردند؟

حکومت ساسانی مانع از ارتباط مستقیم تجاری میان چین و روم می شد و تمایل داشت که ابریشم چینی توسط بازرگانان ایرانی به روم صادر شود و با اینکه ابریشم خام پس از آنکه در کارگاه های ایران تبدیل به پارچه شد، به روم فروحته شود.

صادرات ایران در دوره باستان:

• سنگ های قیمتی
• پارچه
• قالی
• محصولات کشاورزی

دریانوردی و تجارت دریایی در ایران باستان:

ایرانیان باستان به دلیل تجربه و مهارت در دریانوردی به تجارت دریایی نیز روی آوردند، در دوران ساسانی، تجارت دریایی رونق گرفت و بنادر خلیج فارس، لنگرگاه کشتی هایی بودند که به کشورهای دور و نزدیک ایران رفت و آمد می کردند.

چه زمانی برای اولین بار در ایران سکه ضرب شد؟

در زمان هخامنشیان، برای اولین بار به فرمان داریوش کبیر، سکه ای زرین به نام دریک یا زریک ضرب شد.

تا قبل از ضرب سکه، افراد کالاهای خود را چگونه می فروختند و ضرب سکه چه تاثیری بر تجارت گذاشت؟

تا قبل از رواج سکه، معمولا روستانشينان. مازاد محصولات خود را به شهر می آوردند و با محصولات دیگر که مورد نیازشان بود، مبادله می کردند، با ضربه سکه، تجارت رونق بسیار پیدا کرد، به طوری که بازرگانان با داشتن پول می توانستند کالاهایی خریداری کنند و آنها را به قیمت بیشتر بفروشند.

چه کسانی اجازه ضرب سکه های زرین (طلا) ،سکه های سیمین (نقره) و سکه های مسین (مسی) را داشتند؟

سکه های زرین فقط به فرمان و به نام پادشاهان ضربه می شد، حاکمان ایالت ها می توانستند با اجازه پادشاه فقط سکه های سیمین  (نقره) یا مسین (مسی)  ضرب کنند.

منبع اصلی درآمد حکومت ها در ایران باستان:

در ایران باستان، مالیات منبع اصلی درآمد حکومت ها بود که به صورت نقدی یا جنسی دریافت می شد.

میزان مالیاتی دریافتی از مردم :

بیشترین حجم مالیات را کشاورزان پرداخت می کردند.

دامداران به نسبت تعداد دام هایشان و پیشه وران و بازرگانان نیز به میزان کالا و خدماتی که عرضه می کردند، مالیات می دادند. 

علاوه بر این ها، نوع دیگری از مالیات به نام مالیات سرانه وجود داشت که فقط از عامه مردم وصول می شد و بزرگان و اشراف از پرداخت آن معاف بودند.

چه زمانی بزرگان و عامه مردم هدایای خود را به پادشاه می دادند؟

جشن ها و مراسم به تخت نشستن شاهان.

مالیات دریافتی از مردم چه زمانی افزایش و در چه مواقعی کاهش می يافت؟

 مأموران مالیاتی معمولا نسبت به مردم سخت گیری و ستم می کردند و بیش از آنچه مقرر شده بود، طلب می نمودند. گاهی به دلیل خالی بودن خزانه، میزان مالیات ها را افزایش می دادند. البته در مواقعی نیز به سبب جلوگیری از شورش مردم و یا بروز خشکسالی بخشش هایی صورت می گرفت.

درآمدهای حکومت در چه مواردی هزینه می شد؟

بخش زیادی از درآمدهای حکومتی صرف جنگ با دشمنان می شد.

قسمت دیگری از آن به مصارف شخصی شاه، شاهزادگان، درباریان و ساختن کاخ های مجلل می رسید.

حکومت ها همچنین بخشی از درآمد را در اموری مانند پرداخت حقوق به مأموران حکومتی و همچنین احداث، نگهداری و تعمیر آتشکده ها، کاروانسراها، قنات، سدها و ... صرف می کردند.

آیا در ایران باستان به تعلیمات مذهبی اهمیت می دادند؟

در ایران باستان، تعلیمات مذهبی نقش و تأثیر زیادی در زندگی فردی و اجتماعی داشت .

اقوام آریایی چه چیزهایی را مقدس می شمرند؟

برخی از عناصر خلقت مانند آب، آتش، خاک و باد را مقدس می شمردند و برای آنها خدایانی قائل بودند .

زرتشت مردم را به چه چیزی دعوت می کرد؟

زرتشت، پیامبر ایران باستان که قبل از سلسله مادها می زیست، در اندیشه اصلاح عقاید ایرانیان بر آمد. او مردم را به پرستش اهورامزدا، خدای بزرگ و یکتا دعوت می کرده است.

آیین زرتشت چگونه آیینی بود؟

در آیین زرتشت، اهورامزدا، منشأ تمام خیر و خوبی ها بود و همواره با اهریمن که سرچشمه شر و بدی ها به شمار می رفت، در حال مبارزه بود. زرتشت به پیروان خود سفارش می کرد که به منظور یاری اهورامزدا، پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک را سرمشق زندگی خود قرار دهند.

تعالیم زرتشت در کتاب اوستا توسط پیروانش گردآوری شد.

آتش در میان ایرانیان باستان به ویژه ساسانیان چه جایگاهی داشت؟

ایرانیان باستان، آتش را مقدس می شمردند. در دوره ساسانیان آتشکده های زیادی در گوشه و کنار ایران ساخته شدند که آثار بعضی از آنها تا به امروز باقی مانده است.

در دوره ساسانیان دین رسمی کشور چه بود و علاوه بر آن پیروان کدام دین ها در ایران زندگی می کردند؟

در دوره ساسانیان، اغلب مردم دین زرتشتی داشتند و حکومت از آن دین پشتیبانی می کرد و دین رسمی کشور اعلام شد. در این دوره، موبدان زرتشتی با رواج و گسترش دین های دیگر در ایران مخالفت و نسبت به پیروان سایر ادیان سخت گیری می کردند. پیروان دین های مسیحی، یهودی، بودایی و مانوی نیز در ایران زندگی می کردند.

غذای مردم ایران باستان:

غذای اصلی مردم، غلاتِ مخصوص، گندم و جو بود که آنها را آرد می کردند و با آن، نان و انواع شیرینی ها را می پختند. علاوه بر نان، از انواع گوشت حیوانات اهلی، گوشت پرندگان شکاری، تخم پرندگان، شیر بز و میوه ها و سبزیجات و شربت ها برای تغذیه استفاده می کردند.

ایرانیان باستان برای آرد کردن غلات، آسیاب های آبی را ابداع کرده بودند.

آداب غذا خوردن در ایران باستان:

مردم ایران باستان، با آداب خاصی سر سفره می نشستند. آنها سخن گفتن به هنگام غذا خوردن را گناه می دانستند، شستن دست ها قبل و بعد از غذا خوردن و خواندن دعای نان در ابتدا و پايان غذا از نکاتی بود که آنها بر سر سفره رعایت می کردند.

ایرانیان باستان بیشتر از  ظروف فلزی برای غذا خوردن استفاده می کردند.

ما چگونه از نوع پوشاک و ابزارها و تولیدات مردمان ایران باستان مطلع شده ایم؟

بیشتر آنچه که ما از پوشاک مردم آن دوره می دانیم مربوط به مجسمه ها و نقاشی ها یا تصاویری به جا مانده از آن دوره است که بر روی سنگ ها، ظروف یا سکه ها نقش بسته اند. باستان شناسان نمونه هایی از وسایل و ابزار تولید پوشاک مربوط به ایران باستان را نیز کشف کرده اند.

مردان و زنان ایران باستان نسبت به پوشش بدن چه اعتقادی داشتند؟

مردان و زنان ایران باستان در مقایسه با مردم سایر تمدن های هم عصر خود، اعتقاد به پوشش کامل بدن داشتند و برهنگی و بی بند و باری را نشانه اهریمن می دانستند.

پوشش مردان و زنان دوره ایران باستان چگونه بود؟

ایرانیان، نخستین کسانی بودند که شلوار را طراحی کردند و پوشیدند.

شلوار و بالاپوش های آستین دار و کلاه نمدی پوشاک اصلی مردان بود، زنان نیز از شلوار، پیراهن های بلند و روسری استفاده می کردند.

لباس های ایرانی مورد توجه بزرگان و درباریان روم و یونان بود و اغلب سعی می کردند از طرح لباس های ایرانی تقلید کنند.

ایرانیان از گذشته به کدام ورزش ها علاقه داشتند؟

به ورزش های رزمی و پهلوانی چون کشتی علاقمند بوده اند و پهلوان و پهلوانی در تاریخ کهن ما ریشه دارد.

سوارکاری و تیراندازی و شکار از ورزش های مورد علاقه مردم آن دوره بوده و پرتاب سنگ یا فلاخن و نیزه و زوبین نیز رواج داشته است،

در شاهنامه فردوسی از دلاوری چه کسانی نام برده شده است؟

 رستم، سهراب، سیاوش، گردآفرید (گردآفرین) و ... در ایران باستان سخن گفته است.

هرودوت نوشته است ایرانیان به فرزندان خود سه چیز را می آموختند:

1. سوار کاری

2. تیر و کمان

3. راستگویی

کدام ورزش توسط ایرانیان باستان ابداع شده و امروزه هم از ورزش های جهانی محسوب می شود؟

چوگان بازی در شاهنامه فردوسی به چوگان بازی اشاره شده است. در زمان هخامنشیان و ساسانیان این ورزش انجام می شده است. در این ورزش، اسب سواران از یک چوب دست به نام چوگان و یک گوی استفاده می کردند.

معنا و مفهوم جشن در عهد باستان جشن:

در عهد باستان مردم ایران در طی سال، ده ها جشن برپا می کردند و شاد زیستن را یک موهبت الهی می دانستند. واژه جشن از یَسنه و یَشت اوستایی گرفته شده که به معنای پرستیدن و نیایش است و از این می توان پی برد که بیشتر جشن های آن دوره اهمیت دینی داشته و با نیایش به درگاه خداوند همراه بوده است.

در ایران باستان جشن ها در چه مواقعی از سال بر پا میشد و مهمترین جشن ها را نام ببرید؟

جشن ها همچنین ارتباط زیادی با تغییر فصل ها و شروع و پایان کار کشاورزی داشتند.

مهم ترین جشن ها:

• جشن نوروز
• جشن سده
• جشن مهرگان

باشکوه ترین جشن ایرانیان باستان چه جشنی بود و در چه زمانی برگزار می شد؟

جشن نوروز - آغاز فصل بهار

نوروز برای مردم ایران باستان، پیام آور نو شدن سال، رویش طبیعت و شروع فعالیت های کشاورزی بود.

پیدایش جشن نوروز به چه زمانی باز می گردد؟

زمان پیدایش نوروز به درستی معلوم نیست. در شاهنامه فردوسی، این جشن را به تاج گذاری جمشید پادشاه اسطوره ای ایران نسبت می دهند. این جشن در زمان هخامنشیان در تخت جمشید برگزار می شده و پس از آن، سلسله های دیگر نیز نوروز را گرامی داشته اند. در هر یک از روزهای عید نوروز، طبقه ای از مردم به دیدار شاهان می آمدند. در عهد باستان، خانواده های ایرانی بر سر سفره نوروزی به درگاه آفریننده هستی دعا می کردند، به یکدیگر هدیه می دادند و شادباش می گفتند.

امروزه ایرانیان نوروز را چگونه جشن می گیرند؟

امروزه نیز مردم کشور ما نوروز را جشن می گیرند، کتاب قرآن را بر سر سفره هفت سین می گذارند و در هنگام تحویل سال دعا می خوانند. خانه تکانی، پختن سمنو، چیدن سفره هفت سین، به دیدار بزرگترهای فامیل رفتن و عیدی دادن از آیین های زیبای نوروز است.

سازمان ملل متحد در سال 1388روز اول فروردین (21 مارس میلادی) را روز جهانی نوروز اعلام کرد و به رسمیت شناخت.

از چه زمانی زبان فارسی زبان گفتاری و نوشتاری مردم ایران بوده است؟

از هنگام استقرار اقوام آریایی در سرزمین ایران

زبان مردم ایران در دوره های هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان و دوره اسلامی چه بود؟

در دوره هخامنشیان: پارسی باستان

در عصر اشکانیان و ساسانیان: پارسی میانه یا پهلوی

در دوره اسلامی: فارسی دری

ایرانیان باستان از چه خطی استفاده می کردند و آن را از چه کسانی آموخته بودند؟

زمان هخامنشیان، ایرانیان «خط میخی» را از اقوام بين النهرين اقتباس کردند و تغییرات زیادی در آن به وجود آوردند،

کتیبه های به جا مانده از دوره هخامنشیان در بیستون و تخت جمشید به زبان پارسی باستان و با خط میخی نوشته شده است.

در دوره های اشکانیان و ساسانیان، خط پهلوی رایج بود. این خط از خط آرامی اقتباس شده بود.

زبان امروز مردم ایران چیست؟

زبان رسمی امروز ما نیز فارسی دری است که با دو زبان قبلی شباهت هایی دارد.

موضوع اصل 15 قانون اساسی کشور چیست؟

اصل 15 قانون اساسی می گوید:

اصل 15 قانون اساسی می گوید: زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است، اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتب درسی باید با این زبان باشد ولی استفاده از زبان های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس در کنار زبان فارسی آزاد است.

چه چیزی نشان دهنده آشنایی ایرانیان باستان با علومی چون ریاضی، هندسه و زمین شناسی می باشد؟

 ساختن بناهای عظیم و محکم، سدها، پل ها، ابزارها و وسایل مختلف زندگی که به دست ایرانیان ابداع شده است.

ایرانیان باستان تا چه اندازه با علم نجوم آشنا بودند و با استفاده از این علم چه چیزی را به وجود آوردند؟

ایرانیان باستان در علم نجوم بسیار پیشرفته بودند و با سنجش و تعیین زمان نیز به خوبی آشنا بودند و چون برای فعالیت های کشاورزی که در فصول خاصی از سال انجام می گرفت، به تقویم نیاز داشتند، تقویم خورشیدی (شمسی) را به وجود آوردند و سال را به 12 ماه 30 روزه تقسیم کردند. این تقویم از کم نظیر ترین تقویم های دنیا است.

 در کتاب اوستا از چند نوع پزشک نام برده شده است؟

از سه نوع پزشک جراح، پزشک معمولی و پزشک دعا که با دعای مقدس باطن افراد را درمان می کند.

مدرسه و بیمارستان جندی شاپور به دست چه کسی تأسیس شد و چگونه مکانی بود؟

در دوره ساسانیان، شاپور ساسانی در شهر جندی شاپور (خوزستان کنونی) مدرسه و بیمارستانی تأسیس نمود که قدیمی ترین مدرسه پزشکی جهان به شمار می رود. او از دانشمندان و استادان برجسته دیگر کشورهای آن روز نیز برای تدریس در این دانشگاه دعوت می کرد. در این مدرسه بزرگ علاوه بر پزشکی، نجوم، ریاضیات، موسیقی، شیمی کیمیاگری و ... تدریس می شد.

صنعتگران و هنرمندان دوره ایران باستان در چه زمینه هایی فعالیت می کردند؟

سفالگری، پارچه بافی، قالی بافی، فلزکاری، چرم سازی، زرگری، کاشی کاری، سنگ بری، حجاری، قلم زنی، منبت کاری، موسیقی، نقاشی و...

در کدام بناها، پیشرفت ایرانیان در معماری را نشان می دهد؟

 تخت جمشید، هگمتانه، پاسارگاد، تخت سلیمان، طاق بستان و طاق کسری