نمونه سوالات فصل 14 فارسی یازدهم همراه با جواب تشریحی

1

2

3

4

متناقض نما، کنایه، تلمیح، جناس

کنایه، جناس، استعاره، تضاد

تضاد، جناس، اغراق، استعاره

جناس، استعاره، تشبیه، متناقض نما

به خنده از لب خود پر شکر کنی دامن / مرا چون چشم در اندازد از گریبان در

هر کجا نقاش نقش قامت و لعلش کشید / جلوة طوبی نگر، سرچشمۀ کوثر ببین

به چون تو محتشمی بی بها سخن ندهم / بده ز لعل شکر بار قند و بستان در

چون بگویی بفشانی گهر از حقۀ لعل / چون بخندي بنمایی ز شکر مروارید

به کام دشمنت کردي نه نیکوست / که بد کاري است دشمن کامی اي دوست

دگر باره جهاندار از سر مهر /  به گل رخ گفت کاي سرو سمن چهر

به ناخن سنگ بر کندن ز کهسار / به از حاجت به نزد ناسزاوار

گهی با من به صلحی گه به جنگی /  خدا توبه دهادت زین دو رنگی

به سان پلنگی که بر پشت گور /  نشیند برانگیزد از گور شور

همی زور کرد این بر آن، آن بر این / نجنبید یک شیر بر پشت زین

چو بشنید اسفندیار این سخن / از آن شیر پرخاش جوي کهن

چو شد روز رستم بپوشید گبر / نگهبان تن کرد بر گبر ببر

ترسیدن و فرار کردن

فکر کردن و تصمیم گرفتن

ترسیدن و شرمنده شدن

وحشت زدگی و نگرانی

هرکسی از ظن خود شد یار من / از درون من نجست اسرار من

تن ز جان و جان ز تن مستور نیست / لیک کس را دید جان دستور نیست

همچو نی زهري و تریاقی که دید؟ / همچو نی دمساز و مشتاقی که دید؟

نی حدیث راه پر خون می کند / قصه هاي عشق مجنون می کند

مأخذ

منبع

خواص

صراف

منابع

متنبّه

زنبور

سوسمار

شنبه

منابع

اجتماع

ماست بند

گوشم به راه تا که خبر می دهد ز دوست / صاحب خبر بیامد و من بی خبر شدم

در شمار ار چه نیاورد کسی حافظ را / شکرکان محنت بی حد و شمار آخر شد

از در درآمدي و من از خود به در شدم / گویی کز این جهان به جهان دگر شدم

آن همه ناز و تنعم که خزان می فرمود / عاقبت در قدم باد بهار آخر شد

تخته سنگهاي بزرگ بی هیچ خودبینی نقش زمین شده بودند

خاکهاي غم آلود روشنی را به خود می گرفتند

سکوتی رعب آور همه جا را فرا گرفته بود

ماه به نتایج کردار روزانه انسان ها خیره خیره می نگرد

به آواي ناي و به آهنگ چنگ / خروشد ز سرو و سمن تارها

بهاران که شاباش ریزد سپهر / به دامان گلشن ز رگبارها

به جز اشک چشم و به جز داغ دل / نباشد به دست گرفتارها

کشد رخت سبزه به هامون و دشت / زند بارگه گل به گلزارها

ابن حسام خوسفی

باذل مشهدي

حیدر بابا

محمدحسین شهریار

اسب

خشم

غرور

فریاد

آهنین کوه

کوه فولاد

دشت

رزمگه

حضرت ابراهیم

پیامبراکرم

حضرت علی

امام حسین

به جز بازوي دین و شیر خدا / که شد طالب رزم آن اژدها؟

به سوي هژبر ژیان آمد او / به پیشش برآمد شه جنگجو

نخست آن سیه روي برگشته بخت / برافراخت بازو چو شاخ درخت

چو غلتید در خاك آن ژنده فیل / بزد بوسه بر دست او جبرئیل

دستوري: رخصت

دستوري ندید: آرایۀ حس آمیزي دارد

دوید و ندید: جناس

علی (ع) مطیع فرمان حضرت رسول (ص) بود

براي فلک تشخیص به کار رفته است

جنگ و رنگ: آرایۀ جناس دارند

شیر و پلنگ استعاره اند

رنگ باختن: استعاره براي ترسیدن

خشم

اندوه

ترس

تعجب

حاصل نشدن هدف

سوء قصد

خواست شاهد

آرزوي شهادت

بیفشرد چون کوه پا بر زمین

که کم دیده باشد زمین و زمان

زبس گرد از آن رزمگه بردمید

تن هر دو شد از نظر ناپدید

مصمم شدن

راهی شدن

ایستادن

نشستن

پیروزي اسلام

نا امیدي دشمنان از شکست اسلام

شکستن بت هاي بتخانه

ترس دشمنان اسلام

زره لخت لخت و قبا چاك چاك / سر و روي مردان پر از گرد و خاك

شجاع غضنفر، وصی نبی / نهنگ یم قدرت حق، علی

سپر برسر آورد شیر اله / علم کرد شمشیر آن اژدها

بیامد به دشت و نفس کرد راست / پس آن گه باستاد و همرزم خواست

دغل: حیله گري و شیطان صفتی

خدو: آب دهان

قزا: نبرد و جنگ

کاهلی: تنبلی

کهر

شبدیز

ابرش

ابلق

جنگ

آلت جنگ

حیله

فن کشتی

غضنفر: شیر

رخست: اجازه

منزه: پاك

دغل: نادرستی

تشبیه

استعاره

ایهام

کنایه

3

2

1

4

خواجوي کرمانی

باذل مشهدي

ابن حسام خوسفی

حمداالله مستوفی

بارها بار به دربار تو دارند رقیبان / من که بارت برم،اي یار چرا بار ندارم؟

شاد باش، اي موسی عمران به چابک معجزه / دیر زي، اي رستم دستان به شیرین داستان

بر دل مومنین و جام مومنین / مِهر و مُهر دین مهیا دیده ام

خود را دِرَم خریدِ رضای خدای کن / دامن از این خدای فروشان فروشان

با ساربان بگویید احوال آب چشمم / تا بر شتر نبندد محمل به روز باران

ملک جمشید ندارم که ز تو بوسم خرم / اینک اینک من و دل، گر به دلی خرسندي

حافظا خلد برین، خانۀ موروث من است / اندرین منزل ویرانه نشیمن چه کنم

به بارگاه تو چون باد را نباشد بار / کی اتفاق مجال سلام ما افتد

غنی مشکل بود دل کندن از خوبان پس از الفت / هنوز آب از کف یوسف به چشم چاه می آید

اي عارض مه پیکر تو صورت جانی / وي پسته شیرین سخنت شور جهانی

گذر ز کبر و ناز که دیده است روزگار / چندین قباي قیصر و طرف کلاه کی

اه ترکان چو پسندید و به چاهم انداخت / دستگیر ار نشود لطف تهمتن چه کنم

برانگیخت ابرش ، برافشاند گرد

هم اکنون تو را اي نبرده سوار

کشانی بدو گفت بی بارگی

که بنشین به پیش گران مایه جفت

دهشت

سورت

فلق

ژنده

هر دو پهلوان، یکدیگر را در گرد و غبار نمی دیدند

هر دو پهلوان، یکدیگر را در تیرگی و تاریکی گم کردند

طرفین مخاصمه ، در تیرگی خاك و غبار، دیده نمی شدند

طوفان سهمگین، طرفین مخاصمه را، زیر خاك پنهان کرد

نگاه خصمانه اي به روي دشمن کرد که دشمن را از ادامۀ کار بازداشت

با نگریستن به روي حریف ، فهمید که خصم بسیار خشمگین و خطرناك است

دشمن را آن چنان عصبانی دید که حساب کار خود را کرد و روي برگرداند

از روي خشم چنان نگاهی به حریف کرد که کار خصم در اثر همان نگاه به پایان رسید

منظور از آن دو علی (ع) و عمرو عاص است

بین آن دو هفتاد مرحله نبرد صورت گرفت

آن دو از هفتاد جنگ با نیرنگ گذر کردند

میان آن دو جنگ سخت و طولانی در گرفت

فلک باخت از سهم آن جنگ رنگ / بود سهمگین جنگ شیر و پلنگ

بزد بر برو سینۀ اشکبوس /  سپهر آن زمان دست او داد بوس

یکی تیر زد بر بر اسب اوي / که اسب اندر آمد ز بالا به روي

چو آن آهنین کوه آمد به دشت / همه رزمگه کوه فولاد گشت

1

2

3

4

2

3

4

5

انبار

برافتاد

نی شکر

قندشکن

منابع

فتیله

متنبه

سنبل

رنده

کیوان

عفو کردن

لاابالی گري

منبع

ماست بند

اطناب

تن پوش

نمی رود

منبر

سنبل

یگانه

منبر

انبساط

مناقب

سنباده

ینبوع

پیاز

قندان

دست بشر

تو شور کوه کن آور نه قصۀ شیرین / که کوه عشق به ناخن توان تراشیدن

به بوي زلف تو در پیشگاه باد سحر/ به سان شمع شبستان خوش است لرزیدن

به زیر زلف پرندین بامداد وصال/ تویی چو چشمۀ خورشید در درخشیدن

به شهر عشق منم شهریار و چون حافظ / منم که شهرة شهرم به عشق ورزیدن

بر دوش من افکند فلک بار امانت /  زان چرخزنان است که این بار ندارد

تویی به حسن چو لیلی و لیک هیچ شبی /  انیس خاطر مجنون نمی شوي، چه کنم؟

گفتار تلخ از آن لب شیرین، چو شکر است /  اي جان من که خسرو خوبان عالمی

هر که دارد در زمستان آتشین رخسارهاي /  پیش چشمش چون خلیل آتش گلستان می شود

پارادوکس- جناس همسان- ایهام- کنایه

استعاره- ایهام- تلمیح- تشبیه

تناسب- استعاره- حسن تعلیل- حس آمیزي

کنایه- تشبیه- مجاز- اغراق

فتیله - متنبه - انابه - منابع - مستانه – استنتاج

سنباده - دست بند - خوار- منبع - اجتماع – خواستگاري

خواهان - پنج تا - پنبه - دستیار- پشت گرمی – خوان

زنبور- اجتناب - درستکار- دنبال - ینبوع - ماست بند

1

4

3

2

اگر این حاجت به قضا مقرون گردد، عز دنیا و آخرت به هم پیوندد و ثواب و ثناي ایِّام میمون ملک را اندوخته گردد.

بعضی از این دولت صاحب نصاب بودند و در این طریق برجادة صواب، در ذمت خویش واجب شناختند، از سرچشمۀ تشنگان بادیۀ طلب را شربتی چشانیدن

الحق پشت و پناه سپاه و روي بازار اتباع من بود. در دیدة دشمنان خوار و بر روي دوستان خال

خردمند به سخن دشمن التفات ننماید و شعبدة او در ضمیر نگذارد و هر چه از دشمن دانا ّ تلطف بیش بیند، در خویشتن داري زیادت کند.

شرح این آتش جان سوز نگفتن تا کی / سوختم سوختم این راز نهفتن تا کی (استعاره - جناس)

کنون که قامت من در پی تو شد چو کمان / دل مرا هدف ناوك بلا کردي (تشبیه - تناقض)

چشم دارم که من خستۀ دلسوخته را / به نم چشم گهربار قلم یاد کنید (کنایه - اغراق)

در هواي تو چو بلبل زدمی نعره عشق / که به گلزار لطافت گل خندان بودي (ایهام - استعاره مصرحه)

تو قلّه خیالی و تسخیر تو محال / بخت منی که خوابی و تعبیر تو محال

بعد یک عمر قناعت دگر آموخته ام / عشق گنجی است که افزونی اش از انفاق است

چون که گل رفت و گلستان درگذشت / نشنوي زان پس ز بلبل سرگذشت

به صحراي هوس تا کی دلا سر در هوا گردي؟ / نمی بینی رهی، ترسم که گم گردي چو واگردي

ب - ج - الف – د

ج - الف - د – ب

ب - ج - د – الف

ج - د - الف – ب

الف - ج – ب

الف - ج – د

ج - د – ب

ج - د – الف

شنید این سخن هاي دور از صواب / نه صبر شنیدن نه روي جواب

صواب است پیش از کشش بند کرد / که نتوان سر کشته پیوند کرد

پسندید از او شاه مردان جواب / که من بر خطا بودم او بر ثواب

کسی را به کردار بد کن عذاب / که چشم از تو دارد به نیکی ثواب

1

2

3

4

ز خون دل شده رنگین دو دیدة تر ما / بهار لالۀ ما گل کند ز ساغر ما

گذشت عمر و دل ما به آرزو نرسیدر/  در آشیانۀ ما پیر شد کبوتر ما

زدي به تیغ و بریدي و ساختی پامال /  چه روزها که نه افکنده اي تو بر سر ما

ستاره سوختگان چون سپند سبز شدند / کجاست گریۀ ابر بهار اختر ما

د، الف

ب،ج

د،ب

الف،ج

گفتم: این کس را به من نمودي خداوندا به زندگی بدیدمش و به مردگی ناپدید شد. او کجاست؟ هاتفی آواز داد: چه جویی کسی را که ملک الموت جست نیافت، حور و قصور جستند، نیافتند

گفت معصیت ما امروز بیش از معصیت اهل دوزخ خواهد بود فردا. از بهر آن که اهل دوزخ را فردا ثواب قوت خواهد شد و ما را امروز به نقد وقت

گفت فراغت ملک است که آن را غایت نیست و گفت غریب نه آن است که کسی ندارد غریب آن است که آخرت بفروشد

نقل است که یک روز به خانه ي مریدي شد، چون شیخ درآمد گفت اي شیخ یک سخن بگویم گفت بگوي گفت کی خواهی رفت؟ گفت اي بیچاره هنوز وصال نیافته آواز فراغ بلند کردي؟

تا نشوي خاك درش در نگشاید به رضا / تا نکشی خار غمش گل ز گلستان نبري (کنایه – تشبیه)

تا نکنی کوه بسی دست به لعلی نرسد / تا سوي دریا نروي گوهر و مرجان نبري (تلمیح- مراعات نظیر)

سر ننهد چرخ تو را تا که تو بی سر نشوي / کس نخرد نقد تو را تا سوي میزان نبري (کنایه- تشخیص)

تا نشوي مست خدا غم نشود از تو جدا / تا صفت گرگ دري یوسف کنعان نبري (جناس- تلمیح)

آن جمالی که فروغش کمر کوه شکست / کی توان از نظر موسی عمران دیدن (تشخیص- کنایه)

خداي عرش جهان را چنین نهاد نهاد / که گاه مردم از او شادمان و گه ناشاد (تناقض- جناس تام)

خشک سال است در این عهد وفا را اي اشک / زان حوالی که تو می آیی باران چون است؟ (ایهام – تضاد)

باغ فردوس میاراي که ما رندان را / سر آن نیست که در دامن حور آویزیم (مجاز – مراعات نظیر )

فکنده پهن بساطی به زیر پاي نشاط /  به عمر کوته و دور و دراز کرده عمل

چه غزا ما بی غزا خود گشته ایم / ما به تیغ فقر بی سر گشته ایم

او ز تو آهن همی خواید به خشم / او همی جوید تو را با بیست چشم

دل تاب خانه اي است که هر ساعتی در او /  شمع خزانۀ ملکوت افکند ضیاع

گر تو در دنیا هزاران چاره و حیلت کنی / چیره گردد بر تو آخر هرچه ایزد را قضاست

گر دیدة نشسته مگر نور دیده ام / پوشندة برهنه مگر نوك سوزنم

با هواي نفس کی باشد رضاي حق روا /  تا که عصیان و هواي نفس و طاعت در رضاست

گریبانی چو صبحم نیست تا از شرم رسوایی /  ز بی دردان بپوشد سینه ام زخم نمایان را

الف- ج- ب- د

الف-د- ب- ج

د- ج- الف- ب

د- ب- الف- ج

مجاز- کنایه- تشبیه- استعاره

استعاره- تلمیح- حسن تعلیل- تشبیه

مجاز- اغراق- تضاد- کنایه

تشخیص- حسن تعلیل- جناس- متناقض نما

نهاد - مضاف الیه

مضاف الیه – مفعول

نهاد – مفعول

مضاف الیه – نهاد

الف، ب، ج، د

ج، الف، ب، د

ج، د، ب، الف

د، الف، ب، ج

نفست همیشه پیرو فرمان شرع باد /  تا بر سرش ز عقل بداري موکلی

پیرو نفس و تابع وسواس / گنه ما برون بود ز قیاس

من نیم سگ، شیر حقم حق پرست / شیر حق آن است کز صورت برست

از بلا مرد خدا هیچ ندارد پروا /  وز هوا شیر علم هیچ ندارد تشویش

که ناگاه عمرو آن سپهر نبرد /  برانگیخت ابرش برافشاند گرد (مطلقا اسب)

غضنفر بزد تیغ برگردنش /  درآورد از پاي بی سر تنش (شیر)

چو غلطید در خاك آن ژنده فیل /  بزد بوسه بر دست او جبرئیل (خشم گین)

پرید از رخ کفر در هند رنگ / تپیدند بت خانه ها در فرنگ (لرزیدند)

برافراخت پس دست خیبر گشا / پس سر بریدن بیفشرد پا (بلند کرد)

شجاع غضنفر، وصی نبی / نهنگ یم قدرت حق علی (مونس)

بر مصطفی بهر رخصت دوید /  ازو خواست دستوري اما ندید (مرخصی)

به سوي هژبر ژیان کرد رو /  به پیشش برآمد شه جنگجو (خشم گین)

بر گل سرخ از نم او فتاد لآلی / همچو عرق بر عذار شاهد غضبان

براستی زو پدر او راستی فرماي / کزین دو گشت محمد پیمبر مرسل

به پیش اندرون بیژن تزچمگ / که هرگز نکرد به کاري درنگ

بود زخم شمشیر و خشم خداي / نیابیم بهره به هر دو سراي

جنگ، اسب زرد، نپذیرفتن، دریا، جنگ

میدان نبرد، اسب، خودداري، دریا، صلح

جاي جنگیدن، اسبی با نقطه در بدن، پذیرفتن، دریا، وسایل جنگی

نبردگاه، اسب خال خالی، خودداري، دریا، وسایل نزاعی

زشت رویی به عارض و سیما / ناپسندي چو زاغ پسیه به باغ

هرکه را بر سماط بنشستی /  واجب آمد به خدمتش برخاست

علف اسبان تازي را خران بگرفته اند / در چنین تشویش ملک اي زیرکان افسار کو

نماندش از ایران کسی دوستدار / شکست اندر آمد بدان روزگار

بزد کوس و آورد بیرون صلیب / صلیبی بزرگ و سیاهی از مهیب

خارش همه شجاعت و یارش همه سنا / رسته به آب رحمت و حکمت بر او رطب

کندن تیر و پیکان آهن گذار/  همی بر برهنه نیاید به کار

ز دستور برسیم یک سخن / چو کاري نو افکند خواهیم من

بفرمود تا پیش او شد دبیر / سرافزار موبد که بودش وزیر

از بهر آن که شاه جهان دوستدار اوست / دولت معین اوست خداوند یار اوست

پادشاهی که با شکه باشد / خرم او چون بلند که باشد

بگفتا اذن خواهی چیست از من / چه بهتر کور را از چشم روشن

چو غلطید در خاك آن ژنده فیل /  بزد بوسه بر دست او جبرعیل

غضنفر بزد تیغ برگردنش / درآورد از پاي بی سر تنش

بر مصطفی بهر رخصت دوید /  ازو خواست دستوري اما ندید

چنین آن دو ماهر در آداب ضرب / زهم رد نمودند هفتاد حرب

سپر بر سر آورد شیراله / اَلم کرد شمشمیر آن اژدها

زره لخت لخت و قبا چاك چاك / سر و روي مردان پر از گرد و خاك

چنین آن دو ماهر در آداب ضرب / زهم رد نمودند هفتاد حرب

پرید از رخ کفر در هند رنگ / تپیدند بت خانه ها در فرنگ

دم تیغ بر گردنش چون رسید / سر عمرو صد گام از تن پرید

حبیب خداي جهان آفرین / نگه کرد بر روي مردان دین

سپر بر سر آورد شیر اله / علم کرد شمشیر آن اژدها

بیفشرد چون کوه پا بر زمین / بخوایید دندان به دندان کین

شجاع غضنفر، وصی نبی /  نهنگ یم قدرت حق علی

چو شیر خدا راند بر خصم تیغ / به سر کوفت شیطان دو دست دریغ

پرید از رخ کفر در هند رنگ / طپیدند بت خانه ها در فرنگ

چو غلتید در خاك آن ژنده فیل / بزد بوسه بر دست او جبرئیل

سهم (ترس)، عفو (بخشش)، منزه (بی عیب)

زهر چشم (نگاه خیره)، دستوري (رخصت)، قبا (لباس)

غلطید (چرخیدن)، تپیدن (ترسیدن)، وصی (جانشین)

دریق (افسوس)، غضنفر (شیر)، جبرئیل (فرشته مقرب)

1

2

3

4

مضغ

نرم کردن به دندان

دندان ساییدن از خشم

افشرده

خشم آلود

خشمگین

نرم خویی

تندخو

یکی بهره را بر سه بهره است بخشش / توهم بر سه بهرایچ برتر

دلم از وحشت زندان سکندر بگرفت / رخت بربندم و تا ملک سلیمان بروم

همه خانه از بیم بگذاشتند / دل از برم آباد برداشتند

با طاعت و ترس باش همواره / تا از تو به دل حسد برد ترسا

نهادند آوردگاهی چنان / که کم دیده باشد زمین و زمان

ز بس گرد از آن رزمگه بردمید / تن هر دو شد از نظر ناپدید

زره لخت لخت و قبا چاك چاك / سر و روي مردان پر از گرد و خاك

پرید از رخ کفر در هند رنگ / تپیدند بت خانه ها در فرنگ

اقدام برکشتن

اتمام کشتن

شروع بر بریدن

اصرار بر کشتن

به سوي هژبر ژیان کرد رو / به پیشش برآمد شه جنگ جو

بیامد به دشت و نفس کرد راست/ پس آنگه باستاد و همرزم خواست

بیفشرد چون کوه پا بر زمین/ بخایید دندان به دندان کین

چو غلطید در خاك آن ژنده فیل/ بزد بوسه بر دست او جبرئیل

دم تیغ بر گردنش چون رسید/ سر عمرو صد گام از تن پرید -  غضنفر بزد تیغ برگردنش/ درآورد از پاي بی سر تنش

برافراخت پس دست خیبر گشا/ پس سر بریدن بیفشرد پا -  شجاع غضنفر، وصی نبی / نهنگ یم قدرت حق، علی

همه برده سر در گریبان فرو/ نشد هیچ کس را هوس رزم او - حبیب خداي جهان آفرین/ نگه کرد بر روي مردان دین

دویدند از کین دل سوي هم / در صلح بستند بر روي هم - بیفشرد چون کوه پا بر زمین / بخایید دندان به دندان کین

حضرت علی (ع) – عمرو

عمرو – حضرت علی (ع)

حضرت علی (ع) – حضرت علی (ع)

عمرو – عمرو

ز بس گرد از آن رزمگه بردمید/ تن هر دو شد از نظر ناپدید

به سوي هژبر ژیان کرد رو/ به پیشش برآمد شه جنگ جو

چو ننمود رخ شاهد آرزو / به هم حمله کردند باز از دو سو

چنان دید بر روي دشمن ز خشم / که شد ساخته کارش از زهر چشم

به سوي هژبر ژیان کرد روي/ به پیشش برآمد شه جنگ جو

حبیب خداي جهان آفرین/ نگه کرد بر روي مردان دین

ز بس گرد از آن رزمگه بردمید/ تن هر دو شد از نظر ناپدید

برافراخت پس دست خیبر گشا/ پس سر بریدن بیفشرد پا

ب، ج، الف

ب، د، الف

الف، ب، ج

الف، د، ب

چو ننمود رخ شاهد آرزو / به هم حمله کردند باز از دو سو (کنایه - تشبیه)

دویدند از کین دل سوي هم /  در صلح بستند بر روي هم (اضافه استعاري - تضاد)

به نام خداي جهان آفرین /  بینداخت شمشیر را شاه دین (مجاز – کنایه)

که ناگه عمرو آن سپهر نبرد/  برانگیخت ابرش برافشاند گرد (تشبیه - کنایه)

الف، ب، د، ج

ج، ب، الف، د

د، ج، الف، ب

د، ب، الف، ج

دلیران میران گشوده نظر/ که بر کینه اول که بندد کمر

حبیب خداي جهان آفرین/ نگه کرد بر روي مردان دین

همه برده سر در گریبان فرو / نشد هیچ کس را هوس رزم او

به بینندگان آفریننده را /  نبین مرنجان در بیننده را

ب، د، ج

ب، ج، د

ج، ب، د

د، ج، ب

پرید از رخ کفر در هند رنگ (ترسید)

پی سر بریدن بیفشرد پا (براي سر بریدن پافشاري کرد)

بزد بوسه بر دست او جبرئیل (تشکر و سپاسگزاري کرد)

چو ننمود رخ شاهد آرزو (چهرة او آشکار شد)

فلک باخت از سهم آن جنگ رنگ/ بود سهمگین جنگ شیر و پلنگ

پرید از رخ کفر در هند رنگ/ پتیدند بتخانه ها در فرنگ

همه برده سر در گریبان فرو/ نشد هیچ کس طالب رزم او

چو شیر خدا راند بر خصم تیغ/ به سرکوفت شیطان دو دست دریغ

دلیران میدان گشوده نظر/ که بر کینه اول که بندد کمر

زره لخت لخت و قبا چاك چاك /سر و روي مردان پر از گرد و خاك

همه برده سر در گریبان فرو/ نشد هیچ کس را هوس رزم او

فلک باخت از سهم آن جنگ رنگ/ بود سهمگین جنگ شیر و پلنگ

هر یک از پهلوانان تیرگی ها را کنار زدند

یکی از پهلوانان به وضوح دیده می شد

طرفین، در تیرگی خاك و غبار دیده نمی شدند

گرد و غبار سهمگین، طرفین مخاصمه را زیر خاك پنهان کرد

قدرت حضرت علی(ع)

جوانمردي

شجاعت عمرو بن عبدود

جذبۀ حضرت علی(ع)

نا امیدي ابلیس بعد از ضربه امام علی(ع)

مأیوس شدن عمرو از شکست امام علی(ع)

ظفر و پیروزي امام علی(ع) بر عمرو بن عبدود

عظمت و شدت نبرد بین دو پهلوان

ز هم رد نمودند هفتاد حرب: هفتاد زخم به یکدیگر وارد کردند

بیامد به دشت و نفس کرد راست: به میدان جنگ آمد و ایستاد

چنان دید بر روي دشمن ز خشم: نگاهی غضب آلود به دشمن کرد

برانگیخت ابرش برافشاند گرد: با سرعت اسب را به حرکت درآورد

هیچ کدام علت جنگ و نتیجۀ آن را نمی دانستند

به علت گواهی نادرست، دوباره جنگ درگرفت

آرزوي شهادت آنان را به میدان جنگ کشاند

چون کامیاب و پیروز نشدند، به جنگ ادامه دادند

«م» نیستم = مضاف الیه

هوا: مضاف الیه

دین: متمم

گواه: مسند

ستودن نداند کس او را چون هست / میان بندگی را بیادت بست

میان را طلا بست و گوهر فزود / که آیین و راه جهاندار بود

بیامد به تخت پدر برنشست /  به شاهی کمر بربست

میان بسته دارید و بیدار بید / همه در پناه جهاندار بید

بري ذاتش از تهمت ضد و جنس / غنی ملکش از طاعت جن و انس

کلیمی که چرخ فلک طور اوست/  همه نورها پرتو نور اوست

خداوند بخشندة دستگیر/  کریم خطابخش پوزش پذیر

چنان پهن خوان کرم گسترد / که سیمرغ در قاف قسمت خورد

قبا