نمونه سوالات فصل 6 علوم و فنون ادبی دوازدهم همراه با جواب تشریحی

در ابیات زیر لف و نشر را پیدا و نوع آن را مشخص کنید. 

الف) اگر ز خلق ملامت و گر ز کرده ندامت

کشیدم،از تو کشیدم، شنیدم، از تو شنیدم

ب) دل و کشورت جمع و معمور باد! 

ز ملکت پراکندگی دور باد! 

لف در لغت به معنی ضمانت کردن است

در کدام بیت، آرایهٔ «لفّ و نشر» به کار رفته است؟

کدام بیت زیر «لفّ و نشر» است؟

در کدام بیت آرایهٔ «لف و نشر» وجود ندارد؟

نوع لف و نشر در همهٔ گزینه‌ها به جز گزینهٔ ........ یکسان است.

در کدام بیت آرایهٔ «لف و نشر» و «مراعات‌نظیر» وجود دارد؟

در کدام بیت، هر دو آرایهٔ «جناس و تضاد» وجود ندارد؟

کدام گزینه فاقد آرایهٔ تضاد می‌باشد؟

در کدام بیت هر دو آرایهٔ «جناس و تضاد» به کار نرفته است؟

در همهٔ ابیات به‌جز بیت ......... آرایه‌های «تضاد» و «استعاره» وجود دارد.

در تمام بیت‌های زیر به‌جز ........ آرایهٔ «پارادوکس» به کار رفته است.

چو گل گر خرده‌ای داری خدا را صرف عشرت کن / که قارون را غلط‌ها داد سودای زاندوزی

در بیت کدام گزینه، آرایهٔ «تناقض» دیده می‌شود؟

آرایهٔ بارز مصراع «کسب جمعیت از آن زلف پریشان کردم» در بیت کدام گزینه دیده می‌شود؟

در کدام بیت آرایهٔ «تناقض» وجود ندارد؟

در کدام گزینه «تضاد» دیده نمی‌شود؟

کدام بیت زیر «لفّ و نشر» است؟

در کدام بیت لف و نشر مشاهده نمی‌شود؟

در کدام بیت، هر دو آرایهٔ «جناس و تضاد» وجود ندارد؟

در کدام بیت لف و نشر وجود دارد؟

آرایه‌های ذکر شده در برابر کدام گزینه نادرست است؟

کدامیک از آرایه‌های «تشبیه – تضاد – تناسب – متناقض‌نما» در بیت زیر به کار نرفته است؟«این که گاهی می‌زدم بر آب و آتش خویش را / روشنی در کار مردم بود مقصودم چو شمع

در ابیات زیر، بخش‌هایی را که نشان دهنده آرایه‌های «تضاد» و «تناقض» است، مشخّص کنید و برای تشخیص هر مورد دلیل بیاورید. الف) تأمل‌کنان در خطا و صواب / بِه از ژاژخایان حاضرجواب ب) چشم دل باز کن که جان بینی / و آنچه نادیدنی است آن بینی

ترتیب توالی ابیات زیر به لحاظ دارا بودن آرایه‌های «مراعات‌النظیر – تناقض – لف و نشر – مجاز – تضاد» به کدام صورت صحیح است؟

الف) تا گفت خموشی به تو راز دل عرفی / دانست که از ناصیه غمازتری هست

ب) حدیث عاشقی با او بگفتیم / بخندید او و گریان کرد ما را

پ) علاج ناز طبیبان نمی‌توان کردن / وگرنه ه مرض مهلکی دوا دارد

ت) هر کجا رخسار او را بینی و اشک مرا / شعله شعله نار بینی، قطره‌قطره آب نار

ث) شب هزاران درّ در گیسو کشید / سرخ و زرد و بانظام و بی‌نظام

یک بیت بنویسید که در آن هر دو آرایهٔ «جناس و تضاد» وجود نداشته باشد.

در بیت :«روی و چشمی دارم اندر مهر او / کاین گهر می‌ریزد آن زر می‌زند» الف) «لف اول» کدام کلمه است؟ ب) نشر دوم» را بنویسید. ج) این نوع «لف و نشر» چه نام دارد؟

آرایه مناسب را انتخاب کنید. مرا نصیب غم آمد به شادی همه عالم / چرا که از همه عالم محبت تو گزیدم

آرایهٔ «متناقض‌نما» را در بیت زیر مشخص کنید و دلیل خود را بنویسید. «عجب مدار که در عین درد، خاموشم / که درد یارِ پری‌چهره، عین درمان است»

در شعری چند کنایه و استعاره پیدا می‌کنیم سپس نوع شعر را حماسی تعیین می‌کنیم. کدام قلمروهای شعر بررسی شده آمده است؟

در هر بیت کدام یک از آرایه‌های «تلمیح – لف و نشر – تناقض – مراعات نظیر – تضمین» به کار رفته است.

الف) هر کو نظری دارد با یار کمان ابرو / باید که سپر باشد پیش همه پیکان‌ها

ب) به شهر عشق منم شهریار چون حافظ / منم که شهره شهرم به عشق ورزیدن

ج) شاه ترکان سخن مدعیان می‌شنود / شرمی از مظلمۀ خون سیاووشش باد

د) مستانه کاش در حرم و دیر بگذری / تا قبله‌گاه مؤمن و ترسا کنم تو را

در كدام بیت، آرایه‌ی متناقض‌نما (پارادوكس) موجود است؟

مدد خواستن از باد برای برافروختن چراغ .................. دارد؛ چون باد چراغ را خاموش می‌کند

..........در لغت به معنای پیچیدن است 

................ در لغت ب معنای گستردن است.

لف در لغت به معنای ............ است

نشردر لغت ب معنای ............ است

در............معمولا معنی بخش اول ناتمام است

در نشر و لف معمولا معنی ............ناتمام است

اگر لف ها به صورت مرتب با نشرها مرتبط باشند به آن...........می گویند

اگر .............. به صورت مرتب با نشرها مرتبط باشند به آن لف و نشر مرتب می گویند

اگر لف ها به صورت مرتب با ................. مرتبط باشند به آن لف و نشر مرتب می گویند

لف در لغت به معنای پیچیدن است

نشر در لغت به معنای پیچیدن است.

نشر در لغت به معنای گستردن است

 لف در لغت به معنای گستردن است

در نشر و لف معمولا معنی بخش اول ناتمام است

در نشر و لف معمولا معنی بخش دوم ناتمام است

در نشر و لف معمولا معنی بخش اول تمام است

اگر لف ها به صورت مرتب با نشرها مرتبط باشند به آن لف و نشر مرتب می گویند

اگر واج ها به صورت مرتب با نشرها مرتبط باشند به آن لف و نشر مرتب می گویند

اگر لف ها به صورت مرتب با نشرها مرتبط باشند به آن لف و نشر نا مرتب می گویند

متناقض‌نما،‌ تضاد در یک امر است یا دو امر؟

در کدام یک از بیت‌های زیر، آرایۀ «متناقض نما» دیده می‌شود؟ دلیل تشخیص خود را بنویسید.

1 ) ز کوی یار می‌آید نسیم باد نوروزی / ازین باد ار مدد خواهی چراغ دل بر افروزی

2 ) شکر ایزد که به اقبال کله گوشۀ گل / نخوت باد دی و شوکت خار آخر شد

با توجه به بیت‌های زیر، به سؤال‌ها پاسخ دهید.

1- دل و کشورت جمع و معمور باد! / ز ملکت پراکندگی دور باد!

2- افروختن و سوختن و جامه دریدن / پروانه ز من، شمع ز من، گل ز من آموخت

الف) نوع «لف و نشر» بیت اول تعیین کنید.

ب) در بیت دوم «لف سوم» و «نشر دوم» را بیابید و بنویسید.

در شعر زیر کدام آرایه‌های ادبی به کار رفته است؟

فلک در خاک می‌غلتید از شرم سرافرازی *** اگر می‌دید معراج ز پا افتادن ما را

با توجه به بیت زیر به سوال‌ها پاسخ دهید.

«منعم مکن از دیدن قد و رخ و چشمش / من انس به سرو و گل و بادام گرفتم»

الف) نوع «لف و نشر» را مشخص کنید.

ب) «لف دوم» و «نشر سوم» را بیابید و بنویسید.

به‌ترتیب در کدام دو بیت «تضاد» و در کدام دو بیت «تناقص» وجود دارد؟

الف) چون خروش نوبتت بشنید گردون گفت من / پیر گشتم نوبت من رفت و آمد نوبتت

ب) منم آن گدا که باشد سر کوی او پناهم / لقبم شه گدایان که گدای پادشاهم

ج) پیش او مردن به هر دم از شکر شیرین‌تر است / مرده داند این سخن را تو مپرس از زندگان

د) اگرت سلطنت فقر ببخشند ای دل / کم‌ترین ملک تو از ماه بود تا ماهی

با توجه به دو بیت زیر، یک تفاوت «متناقض نما» با «تضاد» را ذکر کنید.

الف) ما با توایم و با تو نه‌ایم؛ اینت بوالعجب / در حلقه‌ایم با تو و چون حلقه بر دریم

ب) اینکه گاهی میزدم بر آب و آتش خویش را / روشنی در کار مردم بود مقصودم چو شمع

در ابیات زیر، بخش‌هایی را که نشان دهنده آرایه‌های «تضاد» و «تناقض» است، مشخّص کنید و برای تشخیص هر مورد دلیل بیاورید.

الف) تأمل‌کنان در خطا و صواب / بِه از ژاژخایان حاضرجواب

ب) چشم دل باز کن که جان بینی / و آنچه نادیدنی است آن بینی

با توجّه به بیت زیر، به پرسش‌ها پاسخ دهید.

«از عفو و خشم تو دو نمونه است روز و شب / وز مهر و کین تو دو نمونه است شهد و سم»

الف) لف‌های مصراع دوم را بنویسید.

ب) نوع لف و نشر در مصراع اوّل، مرتّب است یا مشوّش؟

ج) اوّلین و سومین جفت واژه‌های متضاد را بیابید و بنویسید.

در بیت زیر متناقض نما کدام است.

عجب مدار که در عین درد خاموشم که درد یار پری چهره عین درمان است.