نمونه سوالات فصل 12 علوم و فنون ادبی دوازدهم همراه با جواب تشریحی

 در دهۀ نخست انقلاب، دوري از سبکهاي جدید داستان دیده می شود

روح عرفان و حماسه درشعر دورة بازگشت و بیداري آشکار است .

زبان و واژگان شعري در قصاید دورة انقلاب به سبک خراسانی نزدیک است .

تکریم شهید و فرهنگ شهادت با تکیه بر ....... .......... ملّی و تاریخی یکی از درون مایههاي شعر در دورة انقلاب اسلامی است

متن زیر، کدام اثر ادبی را معرفی می کند؟

«این کتاب در برگیرندة داستان « زري و یوسف » و اوضاع اجتماعی مردم فارس در خلال جنگ جهانی دوم است .

کلمه درست را از داخل کمانک انتخاب کنید .

 الف) صباي کاشانی پرچمدار بازگشت ادبی است از آثار او می. منشأت ( توان به – .اشاره کرد)خداوندنامه

ب) نثر فارسی تحت تأثیر آثاري که در دورة بیداري از زبانهاي اروپایی ترجمه می گرایید (سادگی -تکلّف)شد

ج) نیما یوشیج در ( افسانه - ققنوس) تغییراتی در اصول و ضوابط شعر سنتی ایجاد کرد .

بیت کدام گزینه فاقد «حسن تعلیل» و دارای ایهام تناسب» است؟

در کدام بیت «حسن تعلیل» وجود دارد؟

در کدام بیت «حسن تعلیل و استعاره» به کار رفته است؟

در همۀ ابیات به‌جز بيت ... آرایۀ «حسن تعلیل» به کار رفته است.

در کدام بیت «حسن تعلیل و استعاره» به کار رفته است؟

در همۀ گزینه‌ها به‌جز گزینۀ ... آرایۀ «حسن تعلیل» وجود دارد.

کدام گزینه دارای آرایۀ حسن تعلیل است؟

آرایۀ حسن تعلیل در همۀ گزینه‌ها موجود است به‌جز ...

در کدام بیت، آرايۀ «حس‌آمیزی» مشهود نیست؟

در کدام بیت، آرایۀ «حس‌آمیزی» وجود دارد؟

 در کدام بیت، آرایۀ «حس‌آمیزی» وجود ندارد؟

در بیت کدام گزینه، آرایۀ «حس‌آمیزی» وجود دارد؟

در همۀ گزینه‌ها آرایۀ اسلوب معادله موجود است به‌جز ...

 در کدام بیت آرايۀ «اسلوب معادله» وجود دارد؟

در کدام بیت علاوه بر «اسلوب معادله» «استعاره» هم به کار رفته است؟

آرایۀ مقابل کدام گزینه درست است؟

با ذکر دلیل آرایهٔ حس‌آمیزی را در بند زیر مشخص کنید. مرد نقّال آن – آن صدایش گرم، نایش گرم / آن سکوتش ساکت و گیرا / راه می‌رفت و سخن می‌گفت

آرایه مناسب را انتخاب کنید. «چشم عاشق نتوان دوخت که معشوق نبیند / پای بلبل نتوان بست که بر گل نسراید»

الف) کدام آرایه مشترک (به جز مراعات‌نظیر) در موارد زیر «موسیقی معنوی» ایجاد کرده است؟

ب) چگونه به وجود این آرایه پیبرده‌اید؟

1- خط شکسته را محکم‌تر و بامزه‌تر از دیگران می‌نوشت. 2- افسوس موها، نگاه‌ها به عبث / عطر لغات شاعر را تاریک می‌کنند

آرایهٔ مناسب هر بیت را از کمانک مقابل آن انتخاب کنید. به یک کرشمه که در کار آسمان کردی / هنوز می‌پرد از شوق چشم کوکب‌ها (حسن تعلیل / لف و نشر)

با ذکر دلیل آرایهٔ حس‌آمیزی را در بند زیر مشخص کنید. مرد نقّال آن – آن صدایش گرم، نایش گرم / آن سکوتش ساکت و گیرا / راه می‌رفت و سخن می‌گفت

برای بیت زیر دو آرایۀ ادبی بنویسید. «فکر شنبه تلخ دارد جمعۀ اطفال را / عشرت امروز بی اندیشۀ فردا، خوش است»

در بیت زیر کدام آرایه وجود ندارد؟ «اشک سحر زداید از لوح دل سیاهی / خرم کند چمن را باران صبحگاهی

با ذکر دو دلیل ثابت کنید آرایه «اسلوب معادله» در بیت زیر وجود دارد؟ «بی‌کمالی‌های انسان از سخن پیدا شود / پسته بی‌مغز چون لب واکند، رسوا شود»

قسمت‌های مشخص شده دربیت‌های زیر، چه آرایه‌ای را پدید آورده‌اند؟ الف) گوش ترحّمی کو کز ما نظر نپوشد / دست غریق یعنی فریاد بی صداییم ب) ما گر چه مرد تلخ شنیدن نه‌ایم؛ / لیک تلخی که از زبان تو آید، شنیدنی است

در شعر زیر: «رود می‌نالد / جغد می‌خواند / غم بیاویخته با رنگ غروب / می‌تراود ز لبم قصۀ سرد/ دلم افسرده در این تنگ غروب.» الف) آرایۀ قسمت مشخص شده چه نام دارد؟ ب) چگونه به وجود این آرایه، پی برده‌اید؟

در کدام بیت «حسن تعلیل و استعاره» به کار رفته است؟

در کدام بیت آرایهٔ «اسلوب معادله» وجود دارد؟

کدام بیت اسلوب معادله ندارد؟

در همهٔ ابیات به‌جز ........... «اسلوب معادله» وجود دارد.

ترتیب توالی ابیات زیر از جهت داشتن آرایه‌های «حسّ آمیزی، حسُن تعلیل، اسلوب معادله، تناقض» كدام است؟

بخش مشخص شده در کدام بیت نمی‌تواند علتی ادبی یا ادعای خیالی (حسن تعلیل) باشد؟

در بیت «محرم این هوش جز بیهوش نیست / مرزبان را مشتری جز گوش نیست» کدام آرایۀ ادبی به کار نرفته است؟

آرایه‌های مقابل کدام گزینه تماماً درست است؟

در کدام بیت، آرايۀ «حس‌آمیزی» مشهود نیست؟

بیت کدام گزینه فاقد «حسن تعلیل» و دارای ایهام تناسب» است؟

قسمت‌ مشخص شده، کدام آرایۀ معنوی را به وجود آورده است؟

سپهبد فرستنده را گفت گرم / سخن‌های شیرین به آوای نرم.

آرایه بیت زیر را بنویسید.

به سرو گفت کسی میوه‌ای نمی آری ؟ / جواب داد که آزادگان تهی دستند

ارایه بیت زیر چیست.

بوی دهن تو از چمن می‌شنوم / رنگ تو ز لاله و سمن می‌شنوم

آرایهٔ درست بیت زیر را از بین کلمات داخل پرانتز انتخاب کنید:

گوش ترحّمی کو، کز ما نظر نپوشد؟ / دست غریق یعنی: فریاد بی صداییم (متناقض نما ـ تلمیح)

چگونه به وجود آرایۀ «حسن تعلیل» در بیت زیر پی برده‌اید؟ (ذکر یک دلیل کافی است.)

«به سرو گفت کسی میوه‌ای نمی‌آری؟ / جواب داد که آزادگان تهی دستاند»

برای بیت زیر دو آرایۀ ادبی بنویسید.

«فکر شنبه تلخ دارد جمعۀ اطفال را / عشرت امروز بی اندیشۀ فردا، خوش است»

آرایه «حسن تعلیل» و «اسلوب معادله» را در بیت‌های زیر بیابید و برای تشخیص خود در هر بیت، دلیل بیاورید.

الف) دل چو شد غافل ز حق، فرمان پذیر تن بود / می برد هر جا که خواهد اسب خواب آلوده را

ب) به یک کرشمه که در کار آسمان کردی / هنوز می‌پرد از شوق، چشم کوکب‌ها

آرایه‌های ادبی «حسن تعلیل، حس آمیزی، اسلوب معادله و ایهام تناسب» به ترتیب در کدام گزینه‌ها به کار رفته اند؟

الف) لب و دندان سنایی همه توحید تو گوید / مگر از آتش دوزخ بودش روی رهایی

ب) دخل بی‌جا همه جا در سخنم می‌آید / این مگس لازم شیرینی گفتار من است

پ) گریۀ دائم سیاهی را نبُرد از بخت من / زاغ را بسیاری باران نسازد پَر، سپید

ت) باران همه بر جای عرق می‌چکد از ابر / پیداست که از روی لطیف تو حیا کرد

برای هر یک از ابیات زیر، کدام آرایۀ داخل کمانک نادرست است؟

الف) باران هم بر جای عرق می‌چکد از ابر / پیداست که از دست کریم تو حیا کرد (مراعات نظیر – حسن تعلیل – جناس)

ب) از صدای سخن عشق ندیدم خوش‌تر / یادگاری که در این گنبد دوار بماند (حس آمیزی - ایهام تناسب – تشخیص)

ج) بی مهر رخت روز مرا نور نمانده است / وز عمر مرا جز شب دیجور نمانده است (لف و نشر – تضاد – ایهام)

د) چشم عاشق نتوان دوخت که معشوق نبیند / پای بلبل نتوان بست که بر گل نسراید (استعاره - اسلوب معادله – اغراق)

در قسمت‌های مشخص شده چه آرایه ادبی به کار برده شده است؟

«ما گرچه مرد تلخ شنیدن نه‌ایم، لیک / تلخی که از زبان تو آید، شنیدنی است»

تلخ شنیدن

.............در لغت به معنای دلیل و برهان نیکو آوردن است.

همیشه در.............. «چرا» و « زیرا» را می توان در نظر گرفت.

آمیختن دو یا چند حس در کلام ...........است. .

چنا نکه ذهن را به کنجکاوی وادارد و با ایجاد موسیقی معنوی، بر تأثیر و زیبایی سخن بیفزاید............ است.

در بیت آسمان فریبی آبی رنگ شد ارایه............ است.

در .............می توان پس از مصراع نخست «همان طور که» نهاد.

در .............یک مصراع مصداق و مثالی برای مصراع دیگر است.

در ارایه اسلوب معادله بیشتر در اشعار سبک ............ دیده می شود.

وقتی میان دومصراع حرف ربط «که » و.... بیاید دیگر اسلوب معادله نیست وتمثیل یا تشبیه تمثیل است چون.............. وجود ندارد.

در بیت بر لب کوه جنون خنده شیرین بهار / نقش زخمی است که از تیشه فرهاد شکفت ارایه حس آمیزی ....................است.

حسن معادله در لغت به معنای دلیل و برهان نیکو آوردن است.

همیشه در حسن تعلیل «چرا» و « زیرا» را می توان در نظر گرفت.

در بیت به سرو گفت کسی میوه ای نمی آری؟ / جواب داد که آزادگان تهی دست اند حسن تعلیل است.

آمیختن دو یا چند حس در کلام حسن تعلیل است.

چنا نکه ذهن را به کنجکاوی وادارد و با ایجاد موسیقی معنوی، بر تأثیر و زیبایی سخن بیفزاید حس آمیزی است.

در بیت آسمان فریبی آبی رنگ شد اسلوب معادله است.

در اسلوب معادله یک مصراع مصداق و مثالی برای مصراع دیگر است.

در حس امیزی می توان پس از مصراع نخست «همان طور که» نهاد.

در تمثیل و اسلوب معادله شاعر یا گوینده الزاما از یک مثل استفاده نمی کند بلکه مثالی روشن‌تر وقابل فهم تر برای سخن خود می آورد.

در حسن تعلیل پیوستگی میان دو مصراع بر پایه همانندی است.