نمونه سوالات فصل 3 تحلیل فرهنگی همراه با جواب تشریحی

به این معنا که برخی از ویژگی ها وعناصر فرهنگ  درطول تاریخ(زمان) حفظ شده واستمرار داشته باشد وکمتر دچار تحولات بنیادین واساسی شده باشد.  مثلا پدیده حجاب درکل تاریخ چند هزارساله ایران به شکلی وجود داشته است. گاهی شکل ظاهری آن تغییراتی داشته ولی همیشه بوده است.(هر چند ایران مانند همه جوامع دیگر تحت تاثیر شرایط محیطی ،تهاجمات خارجی،تغییرات آب وهوایی ،مهاجرت ها و جا به جایی جمعیت ،رفت وآمد حکومت ها بوده است اما عناصراصلی فرهنگی وروح جمعی خود راحفظ کرده است).

با وجود فراز ونشیب های فراوان تاریخی  می تواندهویت خود راحفظ کند ودچارگسست ونابودی نشود.

زبان وادبیات فارسی قرن هاست که موجب ارتباط فرهنگی جامعه بوده است.عید نوروز وجشن های ملی نمونه دیگری از این عناصر هستند. (زبان وادبیات فارسی ،باورها واعتقادات،سبک زندگی ،پوشش،جشن ها وعیدها)

به ترتیب دوران پیش از اسلام،دوران اسلامی،دوران جدید،دوران انقلاب اسلامی

مردم ایران به لحاظ فرهنگی ،علاقه مندبا دانش،صلح دوست،اهل مدارا،هنردوست وراستگو بوده اند.طراحی واحداث بناهای عظیم (مانند تخت جمشید،تمدن شهرسوخته،تمدن جیرفت،ارگ بم،تپه سیلک کاشان. حسنلوی نقده و...)نشان از هوش ،دانش ورشد فرهنگی ایرانیان است.

معارف اسلام وجاذبه های فرهنگی واجتماعی آن مانند عدالت خواهی ،صلح دوستی وتکریم شخصیت انسانی با هویت ملی وباستانی ایرانیان همخوانی داشته است . تبعیض طبقاتی  وظلم حاکمان وقت در پذیرش اسلام توسط ایرانیان تاثیر داشته است

موجب پیوندی عمیق وهمیشگی بین عناصر فرهنگی اسلام با عناصر فرهنگی ایران باستان شدوباعث تداوم فرهنگی وغنی ترشدن وارتقای فرهنگی ایرانیان  گردید.اسلام موجب احیای تمدن کهن ایران شد. ترکیب دوفرهنگ ایرانی واسلامی یک کل واحد ومنسجم راساخته است. وهویتی درهم تنیده دارند

ایرانیان تجارب تمدن سازی وکشورداری داشتند که موجب تعامل دوسویه بین فرهنگ ایرانی واسلام شد وتمدن اسلامی راشکوفا نمودند .ایران درقرون طلایی تمدن اسلامی ،کانون شکوفایی ورشد تمدن اسلام بوده است.زبان فارسی زبان دوم جهان اسلام شد. (دانشمندان واندیشمندان بزرگ اسلامی درایران ظهورکردند.مانند ابن سینا،ابوریحان،زکریای رازی،مولوی،سعدی و....)

انتقال فرهنگ ایران از دوران ساسانی به دوران اسلامی یکباره روی ندادوآرام آرام صورت گرفت وتعالیم اسلام  را با تفکر وتحقیق وبررسی بدون تعصبات ناروای حاکمان اموی وعباسی  واز سرچشمه آن (قران،معارف نبوی،اهل بیت)به دست آوردند.

۱ - ثبات هویت ملی

۲ -تقویت خودباوری

۳-انباشت و نگهداشت تجارب فرهنگی

۴ -افزایش توانایی برای بهره بردن از سرمایه های ملی و انسانی

دانشگاهی  که حدود ۷۱۱ سال پیش توسط رشید الدین الله همدانی(وزیر غازان خان)درتبریز ساخته شد. دارای کتابخانه ومراکز تحقیقاتی بوده است.بر دانش آن زمان به خصوص دانش پزشکی تاثیر داشته است. دانشمندان زیادی را ازسراسر جهان اسلام درآنجاگردآوردند.

پس از رنسانس دراروپا،بانفی فرهنگ سنتی رایج (تسلط کلیسا برزندگی درقرون وسطی)وبراساس اندیشه انسان محوری (اومانیسم) شکل گرفت  ودرگذر زمان این فرهنگ (مدرنیسم) ومبانی فلسفی ونظری آن همراه با دستاوردهای مادی وعینی اش به دیگر جوامع ازجمله ایران واردشد.

پیشینه تعامل ایرانیان با غرب جدید  به دوره صفویه ،درسده های شانزدهم وهفدهم میلادی می رسد.اما اوج ورود مدرنیته به ایران دردوره قاجار وپهلوی بوده است که درخلال آن،حکومت وبرخی از روشنفکران  الگوپذیری ازفرهنگ غرب داشتند. 

ضعف وانحطاط حکومت های سیاسی دراین دوران (قاجار) ضعف فکری وفرهنگی رابه همراه داشت وباتضعیف خودباوری ملی ،فرهنگ غرب گرایی رادرکشور ترویج می شد.

درتلاش بوده است با هجوم به سایر فرهنگ ها،فرهنگ دیگران راتضعیف وتخریب نمایدوازاین طریق فرهنگ خود راحاکم سازدو موجب از خودبیگانگی فرهنگی  وخودباختگی فرهنگی جوامع غیر غربی دربرابرفرهنگ غرب می شدند .

زمینه گسست فرهنگی وازبین رفتن سرمایه ومیراث ارزشمند فرهنگی رابه همراه آورد .

جلال آل احمد، شهید مطهری ،دکترعلی شریعتی ،امام خمینی

به معنای شناخت فرهنگ خودی وارزشمند دانستن عناصر ومولفه های آن ،به دور از خودبزرگ بینی،تعصب وغرور گمراه کننده است.آثارآن : افزایش اعتمادبه نفس ،زمینه بهره مندی ازشایستگی ها،ظرفیت ها وتوانمندی ها ی خودی را فراهم می کند. برای تقویت آن باید به مطالعه وشناخت توانمندی های فرهنگ خودی پرداخت. 

اعتقادات وباورهای فرهنگی دینی اسلامی ،رهبری امام خمینی ،حضور گسترده وایثارگرانه مردم 

تقویت خودباوری وبازگشت به ارزش ها وباورهای فرهنگ توحیدی ودرنهایت تداوم فرهنگی 

فرهنگ محسوس(آثارمادی مانند بناها( وفرهنگ غیر محسوس)عقاید وباورها وارزش ها)که از گذشته های بسیار دور نسل به نسل منتقل شده است و هویت وشخصیت جمعی یک ملت است. پاسداری ونگهداشت آن صیانت از میراث فرهنگی است که مسئولیت عمومی همه مردم جامعه است.

نیازمند خودباوری فرهنگی ،هوشمندی ومسولیت پذیری اچتماعی فرد فرد اعضای جامعه هستیم .

سرزمین ایران از تنوع وتکثر اقوام  وایلات مختلفی  با فرهنگ ها وآداب ورسوم متنوعی تشکیل شده که  در طول تاریخ درکنار یکدیگر به صورت یکپارچه زندگی مشترک دارند ودر زمره کشورهای چند فرهنگی هستیم که به این مجموعه متنوع موزاییک فرهنگی می گویند.

مجموعه ای ازمشترکات فرهنگی محسوس وغیرمحسوس درجامعه که امکان تداوم آنها وجود دارد.

گروه هایی دریک جامعه بزرگ تر که دارای ارزش ها،هنجارها وفرهنگ محسوس ویژه خود هستند وبا فرهنگ جامعه اصلی مبانی و وجوه مشترک فراوانی دارند .ایران سرزمینی با  اقوام وخرده فرهنگ های متنوع است.

ایران با پیشینه تاریخی خود دارای اقوام و خرده فرهنگ های گوناگون با آداب ورسوم وباورها،سبک زندگی ،زبان ولهجه واعتقادات دینی متفاوتی می باشد که نشان دهنده تنوع فرهنگی است.(هویت فرهنگی ایرانیان ترکیبی از مجموع هویت های دینی،ملی وقومی است که یک هویت واحد را تشکیل می دهند).

1- پیشینه تاریخی چندهزارساله اقوامایرانی(کرد،بلوچ،آذری،لر،گیلک،عرب،فارس،ترکمن،...)درسرزمین ایران

۲-تنوع جغرافیایی ایران با سبک های زندگی (معماری،پوشش،آشپزی،آداب ورسوم و...) گوناگون

۳- شرایط اقتصادی واجتماعی متفاوت مناطق شهری وروستایی وعشایری با درآمدها و ویژگی های فرهنگی گوناگون

فرصت است درصورتی که ظرفیت های بالای انسانی وسرمایه های فراوان فکری ومعنوی رابرای کشور به وجود آورد  ودرصورت هوشیاری ومدیریت صحیح می تواند زمینه ساز رشد وتعالی کشور شود.ولی اگر به تفاوت های فرهنگی اقوام توجه نشود و دربرابر مقررات  وقوانین اجتماعی با آنها  برخورد یکسانی صورت نگیرد(وجود تبعیض)موجب تهدید ودرگیری های قومیتی می شود.

نادیده انگاشتن تفاوت های فرهنگی نوعی یکسان سازی فرهنگی است وباعث  نارضایتی فرهنگ های محلی وقومی می شود وانسجام ملی را آسیب پذیر می سازد ومی تواند تنوع فرهنگی رابه تهدید تبدیل کند وجامعه رادرگیر اختلافات وجنگ های درونی ساخته وسرمایه های مادی ومعنوی جامعه را ازبین ببرد

قرارگرفتن کشور ما درمنطقه استراتژیک  خاورمیانه با وجود منابع عظیم انسانی وانرژی، نظام سلطه را به طمع انداخته تا  با دامن زدن به نارضایتی های عمومی وایجاداختلافات قومی ومذهبی انسجام ملی ایران را ضعیف کند. بنابراین دستیابی به رشد وتوسعه ملی  نیازمند وحدت ملی وانسجام فرهنگی است. هم گرایی وانسجام ،زمینه ساز تقویت هویت ملی است

۱- زبان وادبیات مشترک

۲- دین اسلام واعتقادات مذهبی مشترک

۳- حافظه تاریخی مشترک

۴- میهن وسرزمین مشترک

۵- هنرهای ایرانی (معماری،نقاشی،خط،موسیقی،صنایع دستی و...)

۶- مفاخر وقهرمانان ملی ودینی مشترک

۷-نظام سیاسی واحد

8- الگوی فرهنگی حجاب

9- آداب ورسوم ،ارزش ها ونمادهای ملی(پرچم وسرودملی)

۱0- دشمنان وتهدیدات خارجی مشترک

انقلاب مشروطه،ملی کردن صنعت نفت،انقلاب اسلامی،دفاع مقدس،حمایت از آسیب دیدگان حوادث طبیعی

برای انجام گفتگوی بین افراد واقوام باید نگاه هم عرضی وافقی داشته باشیم یعنی نگاه فرد یا افرادی به فرد یا سایر افراد نگاه بالا به پایین وفخر فروشانه نباشد. پیامبر اکرم در ۱۴۱۱ سال پیش ظهور فرمودند تا به ما بیاموزند تا ملاک برتری فقط تقوا وپرهیزکاری است نه رنگ ونژاد وزبان وثروت ... پس همه افراد میهن باید خود را با بقیه یکسان پندارند وبا هدف پیشرفت ورفاه مادی ومعنوی  همگانی با یکدگیر سخن گویند تا موثر ومفید باشد.

آزاداندیشی وانتخاب گری ودوری از تعصب قومی وقبیله ای،عمل صحیح به فرامین دین توحیدی اسلام،استفاده از عقل وعلم به جای تعصبات قومی

مجموعه ای ازویژگی های اساسی وبنیادین (عقاید وارزش ها وباورها) که درطول تاریخ شکل گرفته ومردم جامعه به آن تعلق دارند وخود راباآن می شناسند وشامل فرهنگ محسوس وغیرمحسوس می شود.(وجوه تمایز بخش عقیدتی،ارزشی وآرمانی افراد جامعه)

لایه های عمیق(عقاید وارزش ها وآرمان ها( لایه های سطحی) نمادها وعلایم( فرهنگ محسوس)آثارمادی تمدن مانند بناهای تاریخی وهنرهای دستی و...( فرهنگ غیرمحسوس)باورها،پیام ها،عقاید و...)

1-توحید ومعنویت گرایی واهمیت دین در زندگی

۲-محبت واحترام وعلاقه داشتن به پیامبر واهل بیت (ع)

۳-نوع دوستی،زندگی مهربانانه با دیگران ورعایت ارزش های انسانی 

۴- وحدت گرایی وسازگاری  وهمکاری همه اقوام ایرانی بایکدیگر جهت  تمامیت ارضی وپیشرفت کشور

۵- برخورداری از ذوق ادبی وهنری بالا جهت اتصال وارتباط همه اقوام ایرانی

۶- خانواده دوستی وپاکدامنی زنان وحمایت از نهاد خانواده وسنت های خانوادگی

۷- سازگاری واحترام به طبیعت (آب،خاک،هوا،درخت وحیوانات)که نشانه های الهی ونعمت خداوندی هستند. 

8- جوانمردی ،فتوت، روحیه پهلوانی ودفاع از مظلومان 

9- آرمان خواهی واقع بینانه در زمینه های عدالت خواهی،آزادی خواهی،ظلم ستیزی،مبارزه با فساد وتبعیض(علاقه به تشکیل حکومت عدل حضرت مهدی دراین راستاست)

برگزاری مسابقات بین المللی قرآن کریم که موجب همگرایی مسلمانان سراسر جهان می شود.

معماری های تخت جمشید،بادگیرهای یزد،مسجدجامع اصفهان،بازار وکیل شیراز،ارگ تبریز،چغازنبیل،گنبد سلطانیه،هنرهای دستی،ادبیات،هنرهای تجسمی

ابداع شیوه های خلاقانه تامین آب مانند حفر قنات،سدسازی،احداث بندها ونهرها،به کارگیری راه وروش درست زندگی درمناطق کویری،کوهستانی وجنگلی (معماری وپوشش وتغذیه مناسب با این مناطق)

دراین مسابقات چون مرحوم تختی از ناراحتی یک پای حریف خود اطلاع داشت درسرتاسر مسابقات هیچ فنی را از ناحیه آن پا برحریف خود اجرا نکردند واز نقطه ضعف ایشان سوء استفاده نکردند.

برای حل این مسئله فرهنگی واجتماعی چه راه حلی پیشنهاد می کند؟رشد فردگرایی وخودمحوری وبی توجهی به عواقب اجتماعی فعالیت های فردی. آموزش وتربیت اخلاق شهروندی و مسئولیت پذیری اجتماعی  توسط نهادهای خانواده،آموزش ورسانه ها

برای حل این مسئله فرهنگی واجتماعی چه راه حلی پیشنهاد می کند؟رشد فردگرایی وخودمحوری وبی توجهی به عواقب اجتماعی فعالیت های فردی. آموزش وتربیت اخلاق شهروندی و مسئولیت پذیری اجتماعی  توسط نهادهای خانواده،آموزش ورسانه ها

اصالت ارزش های فرهنگی وخودباوری است که علی رغم حملات شدید سایراقوام وتندبادهای فراوان سیاسی ،اجتماعی واقتصادی درطول تاریخ چندهزارساله خوداستمرارداشته است.

به دنبال کاهش اصالت ارزش های فرهنگی ما و جلوگیری از خودباوری فرهنگی هستند تا نتوانیم از هویت فرهنگی مستقلی برخوردارباشیم. موجب کاهش تعلق اجتماعی(افتخار به میهن) وکاهش تعهداجتماعی(مسئولیت پذیری وانجام عملی مفید درراه پیشرفت میهن)می شود.

خیر ملتی که فاقد ارزش های اصیل ومثبت باشد نمی تواند چندهزارسال بقا وتداوم داشته باشد

فرهنگی 

ایرانیان 

ایرانی واسلامی

ربع رشیدی

خودباوری فرهنگی

انسجام فرهنگی

وحدت ملی

اصیل و مثب

قران کریم 

شناخت فرهنگ