نمونه سوالات فصل 4 تحلیل فرهنگی همراه با جواب تشریحی

تعامل مستمر وجدایی ناپذیر بایکدیگر دارند .اعتقادات وارزش ها والگوهای رفتاری افراد برپویایی،کیفیت وسرعت پیشرفت اقتصادی جامعه تاثیر دارد.مثلا داشتن وجدان کاری وانضباط درفعالیت های اقتصادی تاثیر دارد.اقتصاد توانمند ،رفاه اقتصادی ورفاه اجتماعی به دنبال می آورد وفقر اقتصادی موجب فقر فرهنگی می شودمثلا خانواده کم درآمد درسبد خرید خود کمتر امکان استفاده از محصولات فرهنگی وبهداشت روان را دارد.

خودباوری،نظم پذیری،سخت کوشی وپشتکار،علاقه به کارگروهی،روحیه ریسک پذیری،خلاقیت وکارآفرینی،

تخریب محیط زیست،گسترش شکاف طبقاتی بین کشورهای توسعه یافته وتوسعه نیافته

دراسلام هدف نهایی ، فراهم ساختن زمینه رشد معنویت انسان است واقتصاد ابزاری درخدمت خوب زیستن افراد،آبادانی دنیا وایجاد رفاه عادلانه است.  فقر زمینه ساز دوری مردم از دین معرفی می شود.

1 - اصلاح الگوی مصرف،مصرف سرانه انرژی وبرخی اقلام مضر(مثلا نوشابه)ایرانیان بیش از میانگین جهانی است ومصرف برخی کالاهای مفید ما کمتر ازمیانگین جهانی است.(مثلا لبنیات)

۲- اصلاح فرهنگ کار،پشتکار وپرکاری درجامعه ایران چندان رواج ندارد.

۳- گسترش فرهنگ کارآفرینی، روحیه ریسک پذیری بدون اتکا به دولت وخلاقیت درایجاد مشتغل درایران کمتر وجود دارد.

میل وگرایشی که براساس آن ،افراد به دلایل مختلف ،بیش از نیازهای واقعی خود ،مصرف می کنند.(مصرف گرایی یک آسیب فرهنگی وبیماری اجتماعی است).

با توجه به محدودبودن جمعیت وبازار کشورهای سرمایه داری،آنها تبلیغات خود را متمرکز برمصرف دیگر کشورها قرارداده اند و ترویج مدگرایی وتقویت روحیه تنوع طلبی منجر به افزایش مصرف غیرواقعی می شود وهویت افراد با میزان ونوع مصرف آنان گره خورده است ومصرف اجناس خارجی  ودسترسی آسان به کالاهای متنوع درفروشگاه های بزرگ نوعی سبک زندگی نوین  وارزش محسوب می شود.

دربعد اقتصادی : نشان دهنده گسترش روحیه مصرف گرایی وتنوع طلبی است. دربعد فرهنگی نشان از خود کم بینی وحرص زیاد وبا ارزش دانستن اموال دیگران است.

کار به مجموعه تلاش های فکری ،روحی وجسمانی انسان گفته می شود که هدف آن،تولیدکالا وخدمات وتعالی بخشی است. فرهنگ کار ،مجموعه باورها،ارزش ها،نگرش ها وهنجارهایی است که مورد توافق افراد یک گروه یا جامعه بوده ومبنای تلاش ورفتارشغلی آنان قرار می گیرد.

کاروتلاش ،همانند مجاهدت در راه خدا،ارزشمند ومقدس است وعلاوه برکارکرد اقتصادی آن، به عنوان یک روش تربیتی وعبادی ،موجب کمال انسان،تقویت عزت نفس وفضایل اخلاقی می شود و کم کاری بیکاری وتنبلی وسربارجامعه بودن ناپسند شمرده می شود.

گسترش  روحیه مادی گرایی،اتکابه درآمدهای نفتی،دولتی شدن اقتصاد،ترجیح منافع فردی بر منافع ومصالح ملی ازجمله اموری هستند که فرهنگ کار  را آسیب پذیر کرده است وباعث کاهش تولید،افزایش مصرف ،پایین بودن بهره وری وبالا بودن نرخ بیکاری شده است.

فرایند خلق چیزی نو،ازطریق برنامه ریزی وعقلانیت وبا صرف وقت وتلاش بسیار وپذیرش خطرات احتمالی ،برای کسب منافع مادی ومعنوی ،رضایت شخصی واستقلال مالی است.کارآفرین ،کسی است که فعالیت اقتصادی کوچک وجدیدی راباسرمایه خودشروع می کند. ودارای ایده نو وجدید است.

خلق فرصت های جدیدشغلی،عدم اتکای صرف به دولت ومشاغل دولتی،ریسک پذیری،دارای طرح های نو  

گسترش روحیه پرسشگری وخلاقیت، تقویت اعتماد به نفس وشهامت تصمیم گیری،حمایت مادی ومعنوی از افراد نو آور وخلاق، کاهش هزینه های ریسک ومخاطره ،اصلاح  نظام های مالی و اداری حاکم درجامعه،رفع نابرابری ها وتبعیض ها،گسترش آموزش های فنی وحرفه ای،حمایت از شرکت های دانش بنیان

تحریم های اقتصادی کشورهای سلطه گر درایجاد محدودیت درمبادلات ارزی وبانکی،فروش نفت،واردات وصادرات،دستیابی به فناوری های پیشرفته ،جلوگیری از سرمایه گذاری خارجی

طراحی برنامه ای برای دستیابی به پیشرفت اقتصادی به نام سیاست اقتصاد مقاومتی،مصرف کالاهای ایرانی،کاروتلاش مضاعف،باوربه توانمندی ها ومنابع وامکانات،پایداری ومقاومت دربرابرفشارها

اقتصاد دانش بنیان، اقتصادی است که بر اساس تولید و توزیع و کاربرد دانش و اطلاعات شکل گرفته و سرمایه گذاری در دانش و صنایع دانش پایه مورد توجه خاص قرار می گیرد. کارآفرینی تعقیب فرصتهاست. فرصتهایی  که علی رغم ریسک ها فراتر از منابعی هستند که امروز در دسترس داریم.

مهارت آموزی ،  کسب مجموعهای از اطلاعات، قابلیتها، صلاحیت و تواناییهای (ذاتی و اکتسابی)آگاهانه و هدفمند برای انجام دادن آسان، سریع، دقیق و مطلوب یک کارحرفهای است که با تسلط کامل، اطمینان و صرف کمترین میزان انرژی و زمان به نتیجه مطلوب برسد. مهارت یعنی توانایی پیادهسازی دقیق و آسان علم و دانش در عمل. مهارتها شامل ۲ دسته هستند:  مهارتهای حوزه عمومی مانند مدیریت زمان، کار گروهی، رهبری و مهارتهای حوزه تخصصی مانند مهارتهای فنی و حرفهای خاص هر شغل. مهارت آموزی نقش مهمی در رونق اشتغال و کارآفرینی دارد.مردمی کردن اقتصاد به معنای مشارکت فراگیر وگسترده مردم در فعالیت های اقتصادی ودرآمد زا . 

بهره برداری از تمامی مفاهیم فوق در اقتصاد ملی موجب افزایش توانمندی های داخلی  اقتصاد می شود به گونه ای که دربرابرفشارهای اقتصادی خارجی  وبحران های مالی توان مقاومت داشته باشد.

اخلاق به معنای خلق وخوی انسان است که دروجود اوبه صورت پایدار وملکه نفسانی درآمده وموجب بروز رفتارها وکنش های خوب یابد می شود.

بله فرهنگ هرجامعه ای برپایه باورها وارزش هایی که جنبه اخلاقی دارند استوار است.

برخی از اصول وارزش های اخلاقی که ریشه درفطرت انسانی وعقلانیت دارند ودرتمام فرهنگ ها مشترک هستند امور اخلاقی ثابت هستند. برخی از امور اخلاقی که درجوامع مختلف متفاوت هستند امور متغییرهستند مانند هنجارهای مهمان نوازی ،روش احترام گذاشتن.مثلا در جامعه ایران اول بزرگ ترها مجلس راترک می کنند وبعد کوچکترها ولی دربرخی از جوامع ابتدا کوچکترها مجلس راترک می کنند در ادامه بزرگترها

درجوامع غیردینی قراردادهای اجتماعی،ضمانت  اجرای اخلاق است که بین انسان ها توافق شده و اعتبار آن را از انسان می گیرد. ولی درجوامع دینی ومکاتب الهی ،اخلاق ،ریشه در باورهای دینی وفطری دارد و از پشتوانه درونی ارتباط با خدا برخوردار است.

درمکتب اسلام ،اخلاق تکلیف محور است یعنی انسان وظایفی برعهده دارد که مربوط به مناسبات او با جهان هستی(خدا،خودش،دیگر انسان ها،سایر مخلوقات جهان) است.

تکالیف وتعهد انسان  دربرابر خداوند، دربرابر خودش ،دربرابر انسان های دیگر،دربرابر طبیعت وموجودات آن

۱- کاهش صداقت،راستگویی واعتمادعمومی مردم نسبت به یکدیگر  ونهادهای اجتماعی

۲- زیرپاگذاشتن اخلاق وحقوق شهروندی ومسئولیت پذیری اجتماعی

۳- عدم رعایت اخلاق وادب در فضای مجازی وپرخاشگری

هویت اجتماعی انسان هایی که تابعیت یک کشور رادارند وشامل حال تمام آحادجامعه فارغ از رنگ،نژاد،قومیت،طبقه ومذهب است

مجموعه ای ازمبانی،معیارها،ارزش ها وهنجارهایی است که بررفتار،روابط ومناسبات اجتماعی شهروندان حاکم است وباعث رعایت حقوق فردی واجتماعی،پیروی ازقوانین ومقررات اجتماعی ،احساس مسئولیت نسبت یه همنوعان،ادای تکلیف نسبت به دیگران  وترجیح منافع جمعی وملی برمنافع فردی می شود.

گسترش شهرنشینی،مهاجرت های بی رویه،گسترش حاشیه نشینی،افزایش بیکاری،توسعه آپارتمان نشینی،عدم آموزش افراد برای زندگی درشهرها ومحیط های بزرگ،بیگانگی نسبت به خود ومحیط

پذیرش تنوع فرهنگی وبرخورداری ازروحیه مدارای اخلاقی ومسئولیت پذیری اجتماعی است تاافراد بتوانند ضمن بهره مندی ازحق خود،حقوق دیگران رانیز به رسمیت بشناسند وتکلیف خویش رادربرابر دیگران ومحیط ،براساس ارزش های اخلاقی انجام دهند.

1- گسترش آموزش های اخلاقی اسلامی وتربیتی درخانواده ونظام آموزشی ورسانه ها

۲-ارزش های اخلاقی درتمام مناسبات فردی وگروهی حاکم شود.

۳- ترویج ونهادینه سازی اخلاق توسط همه نهادهای اجتماعی

۴- درطراحی واجرای همه گونه برنامه ریزی از اخلاق استفاده شود.

۵- باتوجه به محیط پرشتاب جامعه شهروندان درصبر،خودشناسی،مدارا،نوع دوستی،مسئولیت پذیری اجتماعی توانمند شوند.

گسترش وسرعت اطلاعات ،تقویت مناسبات اجتماعی،رشد اقتصادی

پنهان سازی هویت واقعی وسوء استفاده ازهویت مجازی،ورودبه حریم شخصی افراد،هرزه نگاری،عدم رعایت مالکیت معنوی،نشر دروغ وتهمت...،

کسانی که با توسل به فضای مجازی دست به انتشار منکرات می زنند دردنیا وآخرت دچار عذاب دردناکی خواهندشد.

شفاف سازی فعالیت های حاکمیت وارایه توضیح مسولان برای عملکرد خود همراه با مستندات واقعی وپرهیز از دروغ گویی وفریب کاری ازیک سو، و مشارکت مردم در فعالیت های اجتماعی وسیاسی و دنبال کردن مطالبات خوداز مسولان  واجرای قوانین وفرامین نظام سیاسی ازسوی دیگر

اعتماد ملی یا سرمایه اجتماعی در دوسطح می تواند وجود داشته باشد درسطح خرد، اعتماد مردم به یکدیگر و درسطح کلان اعتماد بین نهادهای اجتماعی به خصوص بین نهاد خانواده ونهاد سیاست، درهردو سطح از نسبت به عملکردها واهداف شفاف صحبت نشود واز فریب ودروغ استفاده شود اعتماد به تدریج کاهش می یابد و با کاهش اعتمادملی ،جامعه دچار بحران انسجام فرهنگی می شود وتعلق وتعهد اجتماعی افراد نسبت به یکدیگر ازبین می رود.

فناوری های نوین ارتباطی ،سبک جدید زندگی،روش های نوین برگزاری مراسم جشن ها یا عزاداری ها،مکاتب فکری ومعنوی، تحولات هویتی وقومی

تغییر درسطح عمیق فرهنگ می تواند به تحول درلایه های بیرونی فرهنگ منتهی شود وتحول درلایه های بیرونی،زمینه تغییر درلایه های درونی رافراهم می آورد.

1- تغییرات درلایه های سطحی ومشهود فرهنگ مانند تغییرات درنمادها،هنجارها،مقررات اجتماعی

۲- تغییرات درلایه های عمیق ومعانی اساسی فرهنگ مانند تغییرات در ارزش ها،آرمان ها 

بله فرهنگ درعین حال که ازجهاتی دارای ثبات ،تداوم وپیوستگی است،ازجهاتی تغییرات اجتماعی  به صورت طبیعی یک واقعیت اجتماعی است.

خدا حال قومى را تغییر نمىدهد تا آنان حال خود را تغییر دهند. تاخود مردم نخواهند فرهنگ شان تغییر نخواهدکرد

معمولا افراد تغییرات درلایه های سطحی را به راحتی وسریع می پذیرند ولی دربرابر دگرگونی های عمیق سه نوع واکنش ازخود نشان می دهند. 

۱- عدم پذیرش : دراین حالت افراد نیازها وشرایط جدید محیطی را نا دیده می گیرند وبرفرهنگ ناکارآمد گذشته خود پافشاری می کنند.حتی از فناوری های جدید استفاده نمی کنند.

۲-  پذیرش کامل: دراین حالت افرادی بی چون وچرا وبه صورت کامل دگرگونی های فرهنگی را میپذیرند وازاندیشه های جدید به صورت افراطی پیروی می کنند وبه آسانی فرهنگ قبلی خود را کنار می گذارند.(این حالت بیشتر درتهاجم فرهنگی روی می دهد.)

۳-پذیرش وتعامل آگاهانه : دراین حالت افراد جامعه ضمن اعتقاد به حفظ ارزش های فرهنگ خود با سایر فرهنگ ها هوشمندانه برخورد می کنند وسعی می کنند به پالایش دیگر فرهنگ  ها بپردازندواز تجربیات ویافته های آنان برای ارتقا وپویایی فرهنگ خویش استفاده کنندو معتقدند فرهنگ محصول تلاش جمعی همه انسان هاست.

عدم درک ضرورت تغییروچگونگی آن،تبعیت ازآداب ورسوم غلط وناکارآمد،عادت به وضع موجود وترس ازتغییروازدست دادن شرایط وامکانات فعلی

ضعف هویت ،خودباختگی وازخودبیگانگی فرهنگی

درقرن نوزدهم  وازسوی برخی از منورالفکرها وروشنفکران ایرانی تبلیغ وترویج می شد.

ازیک سو ازتحجر وواپس ماندگی فرهنگی جلوگیری می کندوازسوی دیگر، مانع ازخودبیگانگی،خودباختگی والتقاط فرهنگی دربرابر تغییرات وتحولات می شود وزمینه رشد وپویایی فرهنگ خودی رامتناسب با شرایط زمان فراهم می آورد وبه نشرمواریث فرهنگی می انجامد.

جهت شناخت دگرگونی های فرهنگی ومیزان ونحوه تعامل با دیگر فرهنگ ها نیازمند شناخت زمان وشرایط اجتماعی روز هستیم تا متناسب با نیازهای زمان ومکان نسبت به دیگر فرهنگ ها واکنش نشان دهیم.همان طور که امام صادق (ع) می فرمایند کسی که زمان خودرا می شناسد شبهات ومشکلات به او هجوم نمی آورند

اجتهاد پیوسته وپویا یکی از راه های موثر دینی برای گزینش آگاهانه وپاسخ صحیح به نیازهای متغییر واقتضائات زمان است .مجتهد زمان شناس کسی است که می تواند پدیده ها وتجربه های جدید رابا معیار های ثابت ارزیابی کند وآن دسته ازتجربه ها راکه منطبق باخرد ومعیارهای ثابت دینی است گزینش نماید ومانع ایستایی ورکود جوامع دینی شود.

چون نوع انتخاب وگزینش افراد درفعالیت های زندگی روزمره متفاوت است.

چون میزان وسرعت ظهور پدید ها ونیازهای اجتماعی زیاد است ودردوران نوجوانی وجوانی با موضوع هویت یابی وشکل گیری هویت روبه رو هستیم. 

معیارهای انتخاب ،باید بتوانند کارآمدی وصحیح ومفید بودن پدیده های قدیم وجدید راتشخیص دهند.حقایق ثابت زندگی مانند عدالت خواهی وسایرامور فطری با گذشت زمان کهنه وفرسوده نمی شوند.

1- اعتقاد به خدا(توحید( وآخرت)معاد) وروز جزاء

۲- هماهنگی با وحدت ملی  وجلوگیری از تفرقه افکنی وتشدید اختلافات قومی ومذهبی

۳- تقویت اخلاق درجامعه(اخلاق مداری)

۴- علم محوری وپرهیز از خرافات

۵- برخورداری ازعقلانیت درنقد وبررسی پدیده ها

۶- خانواده گرایی (تقویت نهاد وروابط خانوادگی)

به معنای شناخت فرهنگ خودی وارزشمند دانستن عناصر ومولفه های آن ،به دور از خودبزرگ بینی،تعصب وغرور گمراه کننده است.آثارآن : افزایش اعتمادبه نفس ،زمینه بهره مندی ازشایستگی ها،ظرفیت ها وتوانمندی ها ی خودی رافراهم می کند. برای تقویت آن باید به مطالعه وشناخت توانمندی های فرهنگ خودی پرداخت.   

گذشته خود وفرهنگ بومی خویش را تحقیر می کند واز ارزش ها هنجارها ونمادهای آن دوری می گزیند. فرهنگ بیگانه رابزرگ می پندارد وخود رامحتاج آن احساس می کند ومقیوفت خود وجامعه خویش رادرپناه بردن به فرهنگ بیگانه وتشبه وتمسک به آن جستجو می کند .( سیزدهم فروردین سال99،فعالیتی درقرنطینه خانگی)

فرهنگ کار

مجاهدت

کار

اخلاق 

فرهنگ 

انسانی و عقلانیت 

متغییر

اجتهاد پیوسته

لایه های بیرونی 

فرهنگ