نمونه سوالات فصل 10 تاریخ معاصر ایران همراه با جواب تشریحی

زیرا انگلستان و فرانسه از جانب حکومت کمونیستی شوروی بیشتر احساس خطر می کردند؛ بنابراین انگلیسی ها توسعه و تقویت آلمان نازی به رهبری هیتلر را برای مقابله با شوروی مناسب می دانستند.

فرانسه – کمونیستی

دولت انگلیس به حکومت رضاشاه اجازه داد تا مناسبات سیاسی و اقتصادی خود را با آلمان توسعه دهد. سطح روابط تجاری و صنعتی دو کشور به سرعت گسترش یافت و صدها کارشناس و تبعه آلمانی در ایران مشغول کار شدند.

جنگ جهانی دوم با حمله برق آسای هیتلر به لهستان در شهریور 1318 / سپتامبر 1939 آغاز شد.

آلمان – لهستان - شوروی، انگلستان، فرانسه و بعدا آمریکا نیز به آلمان اعلان جنگ دادند.

دولت ایران با اعلام بی طرفی در آن جنگ تأکید کرد به هیچ یک از طرف های جنگ اجازه نخواهد داد از خاک ایران عبور کنند.

ایران به سبب موقعیت حساس خود مورد توجه متفقین قرار گرفت؛ زیرا مناسب ترین راه برای انتقال کمک های اقتصادی و نظامی انگلستان و امریکا به شوروی بود تا ماشین جنگی هیتلر را متوقف کند. از سوی دیگر احتمال تسلط آلمان ها بر چاه های نفت ایران و خاورمیانه، انگلستان را به وحشت انداخته بود.

حکومت رضاشاه در شرایط سختی قرار گرفت. از یک سو شاهد پیروزی های مکرر آلمان در جنگ بود و هیتلر به رضاشاه قول داده بود در بهار 1321 سربازان او به ایران خواهند رسید و از سوی دیگر در معرض هجوم نیروهای متفقین قرار داشت.

در سوم شهریور ماه 1320 25/ اوت 1941 سفیران انگلیس و شوروی، طی یادداشت هایی که به طور جداگانه تسلیم دولت ایران کردند، اعلام داشتند : (چون دولت ایران در مقابل درخواست های آنان، سیاست مبهمی در پیش گرفته و در اخراج آلمانی ها اقدامی نکرده است، ارتش های شوروی و انگلستان وارد خاک ایران شده اند و مشغول پیشروی هستند(.

استناد به حضور اتباع آلمانی برای اشغال ایران بهانه ای بیش نبود؛ زیرا آلمان تعداد محدودی مستشار نظامی و صنعتی در ایران داشت. در واقع اشغال ایران با هدف بی خطر ساختن خط تدارکاتی متفقین از نظر آنها، ضروری بود. زیرا آنها می توانستند تدارکات جنگی خود را از طریق راه آهن ایران به شوروی برسانند. با ورود نیروهای بیگانه از شمال و جنوب ایران توسط نیرو های متفقین اشغال شد.

ارتش نوین رضاشاه با استعداد یک صد و بیست هزار نفر و تجهیزات جنگی، در برابر هجوم نیروهای متفقین به ایران مقاومت زیادی نکرد، زیرا آحاد ارتش همانند سایر مردم ایران اعتقادی به حکومت دیکتاتوری وابسته به بیگانه نداشت و ظرف مدت شش روز، به کلی از هم پاشید.

زیرا احاد ارتش همانند سایر مردم ایران اعتقادی به حکومت دیکتاتوری وابسته به بیگانه نداشت و ظرف. مدت شش از هم باشید

رضاشاه نیز توسط انگلیسی ها که روزی او را بر مسند قدرت نشانده بودند، از سلطنت برکنار و به جزیره (موریس) در اقیانوس هند، تبعید شد.

اگرچه اشغال ایران توسط بیگانگان غرور ملی مردم میهن دوست ایران را جریحه دار کرد اما سقوط دیکتاتور وابسته به بیگانه آنان را خرسند نمود.

رضاشاه توسط انگلیسی ها که روزی او را بر مسند قدرت نشانده بودند، از سلطنت برکنار شد.

رضاشاه پس از برکناری به جزیره (موریس) در اقیانوس هند، تبعید شد.

1.  
2. صنعت، کشاورزی و دامداری
3. شبکۀ راه ها و راه آهن
4. قرارداد نفت 1933م. ایران و انگلستان
5. پیمان سعدآباد
6. سلب آزادی، خشونت و بی رحمی
7. جاه طلبی و ثروت اندوزی

صنعت، کشاورزی و دامداری در دوران حکومت رضاشاه، برای ایجاد تحول در بخش کشاورزی، اقدام هایی نظیر تأسیس دانشکده کشاورزی در کرج و وارد کردن ماشین آلات کشاورزی، صورت گرفت. با این همه، توجه به نظامی گری و ایجاد ارتش متحدالشکل که از اولویت های حکومت رضاشاه و علاقه فردی او محسوب می شد، باعث شد که بخش های دیگر، از جمله کشاورزی و صنعت، از تحرک و رونق طبیعی بازماند.

رشد غول آسای حجم ارتش و نقش تعیین کننده نظامیان در صحنه های مختلف، از جمله در عرصه های اقتصادی و سیاسی، و اختصاص چهل درصد از کل بودجه کشور به توسعه نظامی مانع از توجه لازم به عمران و توسعه اقتصادی کشور شد.

تصرف صدها هزار هکتار از زمین های مرغوب (اکثرا در خطه شمال) توسط شخص رضاشاه و رعایت نکردن حقوق دهقانان و کشاورزان، از انگیزه آنان برای تولید بیشتر کاست.

با سیاست اسکان اجباری ایل ها و عشایر (تخته قاپو) توسط رضاشاه که با هدف مهار قدرت سیاسی و نظامی آنان صورت گرفت، دامداری سنتی ، به سرعت تخریب شد؛ بدون آنکه دامداری صنعتی جایگزین آن شود.

در زمینه فعالیت های صنعتی، به ویژه با توسعه روابط ایران و آلمان، تعدادی کارخانه در کشور تأسیس شد. اما مشکل اساسی صنایع در آن زمان، وابستگی شدید به فناوری و نیروی انسانی ماهر خارجی بود.

مشکل اساسی صنایع در آن زمان، وابستگی شدید به فناوری و نیروی انسانی ماهر خارجی بود.

فکر ابداع و ساخت ماشین آلات توسط نیروی با استعداد ایرانی رواج نیافت. در نتیجه ایران به واردکننده و مصرف کننده محصوالت آلمان تبدیل شد.

در ابتدای حکومت رضاشاه، راه های زمینی کشور بازسازی و یا تکمیل شد.

اگر چه هدف اصلی از این اقدام، ایجاد زمینه مناسب برای حرکت نیروهای نظامی به قصد سرکوب شورش ها و مخالفت های احتمالی بود، ولی موجب شد که حمل و نقل کالاها، در جاده ها، سریع تر انجام شود.

احداث راه آهن از اقدامات رضا شاه بود.

بسیاری از مورخان بر این عقیده اند که رضاشاه، راه آهن سراسری ایران را برای جلب رضایت انگلیسی ها، و تأمین مقاصد نظامی آنان احداث کرد، زیرا برای مثال، ایجاد راه آهنی که بندر ترکمن را ه بندر امام خمینی (کنونی) متصل می کرد در واقع هدفی جز ایجاد راهی سهل و آسان برای انتقال نیروهای انگلیسی از جنوب به شمال کشور نداشت.

قرارداد بین دولت های ایران و انگلیس منقعید گردید.

این پیمان، بعد از لغو قرارداد (دارسی) بسته شد.

انگلستان در سال 1933م، به این سبب که مدت قرارداد دارسی در حال پایان یافتن بود، تقاضای تجدید آن را کرد. رضاشاه، با ظاهری وطن پرستانه و در واکنشی تند، قرارداد را پاره کرد و اسناد آن را در آتش بخاری سوزاند. او با این ظاهرسازی عوام فریبانه، زمینه را برای قرارداد جدید که به مراتب ننگین تر از قرارداد سابق بود، فراهم کرد و پس از بستن قرارداد 1933م، دستور داد که هیچکس و هیچ روزنامه ای، درباره آن سخن نگوید و مطلبی منتشر نکند. به این ترتیب، پرونده آن، تا بعد از شهریور ،1320 مسکوت ماند.

پیمان سعد آباد بین کشور های ایران، عراق، ترکیه و افغانستان منعقد شد.

حکومت رضاشاه ناگزیر از بخشیدن ارتفاعات کوه آرارات به ترکیه، بخش هایی از شرق ایران به افغانستان و چشم پوشی دولت ایران از حق حاکمیت اروندرود شد.

بر اساس پیمان سعد آباد

در دوران حکومت رضاشاه فعالیت های سیاسی به کلی ممنوع بود و از فعالیت تشکل های سیاسی جلوگیری می شد. رضا شاه هیچ اعتقادی به احزاب نداشت و به همین دلیل تمام احزاب را منحل کرد. او به صراحت می گفت: (هر مملکتی رژیمی دارد و رژیم ما یک نفره است.)

او به صراحت می گفت: (هر مملکتی رژیمی دارد و رژیم ما یک نفره است.)

رضاشاه حتی نسبت به دوستان و حامیان خود نیز با شقاوت و بی رحمی رفتار می کرد و با کمترین سوءظنی آنان را از بین می برد. اشخاصی مانند فیروز فرمانفرما، تیمورتاش و سردار اسعد بختیاری که نقش زیادی در به قدرت رسیدن و استحکام حکومت استبدادی او داشتند، سرانجام از مقامشان برکنار و روانه زندان شدند و در آنجا به قتل رسیدند.

حاصل جاه طلبی ها و مال اندوزی های رضاشاه که با ترساندن و تهدید و زور همراه بود، ثروتی افسانه ای بود که او را تبدیل به یکی از ثروتمندترین مردان آن عصر کرد.

جنون جمع آوری ثروت و مال اندوزی، تنها به غصب زمین های مردم و برقراری انحصارهای فروش برنج، پنبه و گندم ختم نمی شد؛ بلکه اعتبارها و بودجه مملکتی و خصوصا درآمدهای نفت را، بدون هیچ حساب و کتاب، در اختیار خود درآورده بود و به میل و اراده شخصی، از آنها استفاده می کرد.