نمونه سوالات فصل 2 دین و زندگی دهم همراه با جواب تشریحی

شناخت انسان یعنی شناخت سرمایه،ها توانایی،ها استعدادها ، در مسیر عبودیت

خودشناسی

 خداوند با دادن نعمت های مادی و معنویی به انسان او را گرامی داشته و به او کرامت بخشیده و بر بسیاری از مخلوقات برتری داده است. آنچه در آسمان ها و زمین است برای انسان آفریده و توانایی بهره مندی از آنها را در وجود او قرار داده است همه ی این ها نشان می دهد خداوند متعال برای انسان در نظام هستی جایگاه ویژه ای قائل شده است.

شناخت انسان و سرمایه هایش در گام نخست و بهره گیری از آنها در گام بعد عامل بسیار مهمی برای حرکت به سوی هدف است

1. عقل : پروردگار به ما نیرویی عنایت کرده تا با آن بیندیشیم و مسیر درست زندگی از راه های غلط و خوب را از بد تشخیص دهیم حقایق را در یابیم و از جهل و نادانی دور شویم درست را از نادرست و حق را از باطل تشخیص دهیم.
2. اختیار: خداوند ما را صاحب اراده و اختیار آفریده و مسئول سرنوشت خویش قرار داده. راه رستگاری و راه شقاوت را به ما نشان داد تا خود راه رستگاری را برگزینیم و از شقاوت دوری کنیم.
3. فضیلت دوستی و بیزاری از رذایل اخلاقی : خدای متعال شناخت خیر و نیکی و گرایش به آن و شناخت بدی و زشتی و بیزاری از آن را در ما قرار داد تا به خیر و نیکی رو آوریم و از گناه و زشتی بپرهیزیم از این روست که همه ما فضائلی چون صداقت عزت نفس و عدالت را دوست داریم و از دورویی حقارت نفس ریا و ظلم بیزاریم. 
4. نفس لوامه: گرایش انسان به نیکی ها و زیبایی ها سبب می شود که در مقابل گناه و زشتی واکنش نشان دهد و آنگاه که به گناه آلوده شد خود را سرزنش و ملامت کند قرآن این عامل درونی را نفس لوامه نامیده و به نام آن سوگند خورده است.
5. پیامبران و امامان: خداوند پیامبران و پیشوایان پاک و دلسوز را همراه با کتاب راهنما برای ما فرستاد تا راه سعادت را به ما نشان دهند و در پیمودن حق به ما کمک کنند .

خداوند به انسان اراده و اختیار داده و او را مسئول سرنوشت خود قرار داده است .

  خداوند به انسان قدرت شناخت خیر و نیکی و گرایش به آن و شناخت بدی و زشتی را به انسان داده است .

 قرآن کریم عامل درونی حالت واکنش در مقابل گناه و ملامت انسان را نفس لوامه نامیده است .

هدف و مسیر حرکت هر کس با توانایی ها و سرمایه هایش هماهنگی دارد. اگر کسی سرمایه ای اندک داشته باشد به کاری کوچک روی می آورد. ولی هر چه بر این سرمایه افزون گردد هدف های بزرگتری را می تواند مدنظر قرار دهد.

 از آنجا که ما بیش از حیوانات سرمایه و استعداد داریم قطعا هدف و مسیر مانیز باید متفاوت از آنها باشد . پس ، چگونه می توانیم به کاری که درحد و اندازه حیوانات است قانع شویم و در همان سطح بمانیم هدف ما باید به وسعت سرمایه هایمان باشد

۱- نفس اماره : عاملی درونی که انسانها را برای رسیدن به لذت های زودگذر دنیایی به گناه دعوت می کند و از پیروزی عقل و وجدان باز می دارد نفس اماره یعنی فرمان دهنده به بدی ها نامیده می شود .۲- شیطان : عامل بیرونی که خود را برتر از آدمیان می پندارد و سوگند یاد کرده که فرزندان آدم را فریب دهد و از راه رسیدن به بهشت باز دارد کار او و تنها راه او وسوسه کردن و فریب دادن است و این ما هستیم که به او اجازه وسوسه داده یا راه فریب او را می بندیم .

دشمن ترین دشمن تو همان نفسی است که درون توست

1. غافل کردن از خدا و یاد او
2. زیبا و لذت بخش نشان دادن گناه
3. سرگرم کردن به آرزو های سراب گونه دنیایی
4. ایجاد کینه و دشمنی میان مردم

چون فرمان خدا را برای سجده بر انسان اطاعت نکرد. اما بی وفایی برخی آدمیان را بنگر در برابر خدا سجده نمی کنند و حلقه بندگی شیطان به گردن می آویزند !

من به خاطر تو شیطان را طرد کردم اما تو او را دوست خود گرفتی و به اطاعت او در آمدی؟

هیچ چیز مانند نماز بینی شیطان را به خاک نمی مالد.

جز با گام برداشتن به سوی هدف عبودیت خداوند، میسر نمی شود.

اولین گام برای حرکت انسان در این مسیر « شناخت انسان » است؛ یعنی شناخت « سرمایه ها »، « توانایی ها » و « استعدادهای او » و همچنین « شناختِ موانع حرکت انسان » درمسیر عبودیت است.

خودشناسی

با دادن نعمت های مادی » و « معنوی » به او.

زیرا آنچه در آسمانها و زمین است برای انسان آفریده و توانایی بهره مندی از آنها را در وجود او قرار داده است

«سرمایه هایی در اختیارش قرار داده است؛ شناخت انسان و سرمایه هایش، در گام نخست و بهره گیری از آنها در گام بعد عامل بسیار مهمی برای حرکت به سوی هدف است.

1- قدرت تفکر و اندیشه

2-گرایش به خیر و نیکی و بیزاری از بدی و زشتی

3- قدرت انتخاب و تصمیم گیری

4- وجدان اخلاقی ( نفس لوامه )

 قدرت تفکر و اندیشه

زیرا خداوند انسان را صاحب اراده و اختیار آفریده است.

قدرت انتخاب و تصمیم گیري؛ آیۀ انسان، 3 ( :إِنَّا هدینَاه السبِیلَ إِما شَاکرًا وإِما کَفُورا)

تا به خیر و نیکی رو آوریم و از گناه و زشتی بپرهیزیم از این روست که همۀ ما فضائلی چون صداقت، عزت نفس و عدالت را دوست داریم و از دورویی، حقارت ،نفس، ریا و ظلم بیزاریم. آیات ۷ و ۸ سورۀ شمس: « وَنَفْسٍ وَمَا سَوَاهَا فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا » اشاره به این موضوع دارد.

« گرایش انسان به نیکی ها و زیبایی ها » ؛ قرآن کریم عامل درونی این حالت را « نفس لوامه » یعنی « نفس سرزنشگر » نامیده و به آن سوگند خورده است. آیۀ قیامت،۲: « وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ النَّوَّامَةِ » بیانگر این مطلب است.

تا راه سعادت را به ما نشان دهند و در پیمودن راه حق به ما کمک کنند.

با « توانایی ها » و « سرمایه هایش » هماهنگی دارد. یعنی اگر کسی سرمایه ای اندک داشته باشد، به کاری کوچک روی می آورد. ولی هر چه بر این سرمایه افزون گردد هدف های بزرگ تری را می تواند مد نظر قرار دهد و به کارهای بزرگتری رو آورد.

زیرا انسان سرمایه های عظیم و ارزشمندی همچون « عقل »، « وجدان » و « راهنمایان الهی » دارد؛ سرمایه هایی که حیوانات و گیاهان آن را ندارند. از آنجا کـه مـا، بیش از حیوانات سرمایه و استعداد داریم، قطعاً هدف ومسير ما نيز باید « متفاوت » از آنها باشد. پس، هدف ما نیز باید به وسعت سرمایه هایمان باشد.

عقلی که با دور اندیشی ما را از خوشی های زودگذر منع می کند و وجدانی که با محکمه هایش، ما را از راحت طلبی باز می دارد. اگر بنا بر خوردن و خوابیدن ،باشد حیوانات از ما خوش تر زندگی می کنند! چون نه عقل دارند که مانع آنان باشد و نه وجدانی که گاه و بیگاه آنان را سرزنش کند.

(۱) عامل درونی ( نفس اماره )

(۲) عامل بیرونی ( شیطان )

نفس اماره؛ یعنی «فرمان دهنده به بدی ها ».

همان نفسی که در درون انسان است. ( یعنی؛ نفس اماره یا فرمان دهنده به بدی ها )

شیطان

« خداوند به شما وعده حق داد؛ اما من به شما وعده ای دادم و خلاف آن عمل کردم. البته من بر شما تسلطی نداشتم؛ فقط شما را به گناه دعوت کردم. این خودتان بودید که دعوت مرا پذیرفتید. امروز خود را سرزنش کنید نه مرا نه من می توانم به شما کمکی کنم و نه شما می توانید مرا نجات دهید. »

1- غافل کردن از خدا و یاد او.

2- زیبا و لذت بخش نشان دادن گناه.

3-سرگرم کردن به آرزوهای سراب گونه دنیایی.

4- ایجاد کینه و دشمنی میان مردم

خیر، زیرا کار او فقط وسوسه کردن و فریب دادن و جز این کار راه نفوذ دیگری در ما ندارد.این خود ما هستیم که به او اجازهٔ وسوسه می دهیم و یا راه فریب را بر او می بندیم.

چون فرمان خدا را برای سجده بر انسان اطاعت نکرد.

الف)پیامبر اکرم(ص)

ب)برخی آدمیان که در برابر خدا سجده نمیکنند و حلقۀ بندگی شیطان به گردن می آویزند