نمونه سوالات فصل 5 دین و زندگی دهم همراه با جواب تشریحی

پیامبران عاقل ترین و راستگوترین مردم زمان خود بودند . آنان پس از ایمان به خدا ، ایمان به آخرت را مطرح کرده اند و آن را الزمه ایمان دانسته اند . در قرآن کریم نیز بعد از یکتا پرستی ، درباره هیچ موضوعی به اندازه معاد سخن گفته نشده است .اگر به فرض در اثبات معاد هیچ دلیلی جز همین خبر پیامبران نداشته باشیم تکلیف ما این است که سخن پیامبر را بپذیریم و بی توجه از کنار آن عبور نکنیم.

موضوع : اثبات روز قیامت

پیام : وقوع قیامت حتمی است و قطعا خدا روز قیامت همه انسانها را گرد می آورد .

تنها به خبر دادن از آخرت قناعت نکرده ، بلکه بارها با دلیل و برهان آن را ثابت کرده است.

تنها به خبر دادن از آخرت قناعت نکرده ، بلکه بارها با دلیل و برهان آن را ثابت کرده است.

کی از دلایلی که سبب می شود عده ای دست به انکار معاد بزنند، این است که چنان واقعه بزرگ و با عظمتی را قدرت محدود خود می سنجند و چون آن را امری بسیار بعید می یابند، به انکار آن می پردازند. حال آن که بعید بودن چیزی برای انسان هرگز دلیل بر غیر ممکن بودن آن نیست. از این رو، قرآن یکی از انگیزه های انکار معاد را نشناختن قدرت خدا معرفی می کند و دلایل و شواهد زیادی می آورد تا نشان دهد معاد امری ممکن و شدنی است و خداوند بر انجام آن تواناست.

1- اشاره به پیدايش نخستین انسان: در برخی آیات قرآن، خداوند توجه منکران معاد را به پیدایش نخستین انسان جلب می کند و توانایی خود در آفرینش آن را تذکر می دهد. در این آیات بیان می شود که همان گونه که خداوند قادر است انسان را در آغاز خلق کند، می تواند بار دیگر نیز او را زنده کند

2- اشاره به نمونه هايي از زنده شدن مردگان: قرآن برای این که قدرت خدا را به صورت محسوس تری در این زمینه نشان دهد، ماجراهایی را نقل می کند که در آنها به اراده خداوند مردگانی زنده شده اند، از آن جمله می توان به ماجرای عزیر نبی اشاره کرد

3- اشاره به نظام مرگ و زندگي در طبیعت: در برخی آیات قرآن، زندگی بعد از مرگ به عنوان یک جریان رایج در جهان طبیعت معرفی شده است و از کسانی که با ناباوری به معاد نگاه می کنند می خواهد تا به مطالعه جریان همیشگی تبدیل زندگی به مرگ و بالعکس، در طبیعت بپردازند تا این مسئله را بهتر درک کنند. فرارسیدن بهار، رستاخیز طبیعت است که نمونه ای از رستاخیز عظیم نیز هست.

با اشاره به پیدایش نخستین انسان ضرورت معاد را ثابت می کند .

با اشاره به نمونه هایی از زنده شدن مردگان: ضرورت معاد را ثابت می کند .

قرآن نه تنها معاد را امری ممکن می داند، بلکه وقوع آن را نیز امری ضروری و واقع نشدن آن را امری محال و ناروا معرفی می کند. از جمله دلایلی که قرآن برای ضرورت معاد بر آنها تاکید کرده است، عبارتند از:

1-حکمت الهی

2 -عدل الهی

خداوند حکیم هر موجودی را برای هدفی شایسته خلق و امکانات رسیدن به آن هدف را به او عطا می کند. اگر خداوند تمایلات و گرایش هایی را در موجودات قرار داده، پاسخ مناسب آن را هم پیش بینی کرده است؛ به طور مثال، در مقابل احساس تشنگی و گرسنگی حیوانات، آب و غذا را آفریده تا بتوانند تشنگی و گرسنگی خود را برطرف کنند.حال می بینیم که هر انسانی گرایش به بقا و جاودانگی دارد و از نابودی گریزان است. همچنین خواستار همه کمالات و زیبایی هاست.اما دنیا و عمر محدود انسان ها پاسخ گوی این گونه خواسته ها نیست؛ بنابراین باید جای دیگری باشد که انسان به خواسته هایش برسد. اگر بعد از این دنیا، زندگی نباشد، در این صورت باید گفت خداوند گرایش به زندگی جاوید را در وجود انسان قرار داده و سپس او را مشتاق حیات ابدی ، نابود می کند.اگر بناست با این همه استعداد و سرمایه های مختلفی که خداوند در وجود ما قرار داده است، خاک شویم و معادی هم نباشد، پس که دلیل آفریدن این استعدادها و سرمایه ها در درون ما چه بوده است.

حکیم کسی است که کارهایش هدفمند است و به نتایج صحیح و درست منتهی می شود. حکیم هر موجودی را برای هدف شایسته ای خلق می کند و امکانات رسیدن به آن هدف را همه به او عطا می کند. اگر خداوند تمایالت و گرایش هایی را در موجودات قرار داده، پاسخ مناسب آن را هم پیش بینی کرده است؛ به طور مثال، در مقابل احساس تشنگی و گرسنگی حیوانات، آب و غذا را آفریده تا بتوانند تشنگی و گرسنگی خود را برطرف کنند

موضوع : حکیمانه بودن نظام خلقت : خلقت انسان بیهوده نیست و انسانها در نهایت به سوی خدا باز می گردند .

عدل یکی از صفات الهی است. خداوند عادل است و جهان را بر عدل استوار ساخته است. زندگی انسان ها نیز داخل این نظام عادلانه قرار دارد، از این رو، خداوند وعده داده است که هر کس را به آنچه استحقاق دارد برساند و حق کسی را ضایع نکند

زیرا: الف)پاداش بسیاری از اعمال، مانند شهادت در راه خدا، در دنیا امکان پذير نیست. همچنین پاداش کسی که کارهای نیک فراوانی دارد و به جمع زیادی از انسان ها خدمت کرده است، با توجه به عمر محدودی که دارد، میسر نیست

. ب) مجازات بسیاری از كساني كه به ديگران ستم كرده اند، در اين دنیا عملي نیست. برای مثال مجازات کسی که افرادی را به قتل رسانده یا مانع رشد استعدادهای بسیاری از انسان ها شده است،در این جهان ممکن نیست و اگر جهان دیگری نباشد، که ظالم را به مجازات واقعی اش برساند و حق مظلوم را بستاند، بر نظام عادلانه خداوند ایراد وارد می شود.

موضوع : ضرورت معاد با توجه به عدل الهی پیام:خدا عادل و نظام هستی عادالنه است و در این نظام عادلانه نیکوکاران و بدکاران یکسان نیستند

بـرزخ

به معناي « فاصله و حایل بودن میان دو چیز » است.

 وارد عالم «برزخ» میشوند و تا « قیامت » در آنجا می مانند.(در صورتی که نیکوکار باشند،از لذّت هاي آن برخوردار و اگر بدکار و شقی باشند، از رنج ها و دردهاي آن متألّم میگردند.)

الف)عالم برزخ

ب)کسانی که در دنیا بدکار و شقی بودند، زیرا که رنج ها و دردها آنها را فرا گرفته و متألّم شده اند

ج) تا به قول خودشان، « عمل صالح » انجام دهند و گذشتۀ « بـد » خود را جبران کنن

د)خیر، خداوند درخواست آنها را نمی پذیرد و تا روز « قیامت» در « برزخ » خواهند ماند.

 1- پس از مرگ، گرچه فعالیت هاي حیاتی بدن انسان متوقّف می شود اما فرشتگان حقیقت وجـود او را کـه همان روح است، « توفّی » می کنند. اگرچه « بدن »، حیات خود را پس از مرگ از دست می دهد امـا « روح » همچنان به فعالیت خود ادامه می دهد

2- در عالم « برزخ »، انسان با فرشتگان گفت و گو می کند و پاسخشان را می شنود.همچنین، اموري را درك می کند که درك آنها در دنیا ممکن نبود؛ به طور مثال اعمالی را که در دنیا انجام داده، مشاهده می کند

3- ارتباط انسان در عالم « برزخ »، با « دنیا »، پس از مرگ برقرار است؛بدین معنا کـه پرونده برخی اعمال انسان با مرگ بسته نمی شود و پیوسته بر آن افزوده می شود.

 دریافت تمام و کمال « روح » توسط فرشتگان الهی را « توفّی » می نامند

قیامت

آثار و نتایج برخی از اعمال، محدود بـه دوران زندگی انسان است و بـا مرگ او، پرونده اعمال بسته می شود. ( آثار ماتقدم ) مانند؛ « نماز » و « روزه » امـا بسیاري از أعمال، آثارشان حتّی بعد از حیـات انسان نیز باقی می ماند. ( آثار ماتأخّر )؛ یعنی حتّی بـا مرگ انسان نیز پرونده آن عمل، همچنان گشوده است. بـه عنوان مثال، اگر کسی کتابی را به شخصی یا کتابخانه اي هدیه دهد، یا مطلب مفیدي را به دیگران آموزش دهد، تا وقتی که آن کتاب توسط دیگران خوانده می شود و آموزش های وي به دیگران منتقل می شود یـا از آن استفاده می شود، در پرونده عمل او پاداش می نویسند و بر حسنات او می افزایند، گر چه فرد از دنیا رفته باشد. ( بر عکس در اعمال و کارهاي غلطی که انجام داده نیز، این گونه با وي رفتار خواهد شد)

تـا وقتی آثار این راه و رسم غلط در فرد یا جامعه باقی است، گنـاه در دفتر اعمال وي ثبت می شود و روز به روز بر عذاب وی افزوده می شود.

1- مدسازي هاي غلط

2- تولید و نشر مطالب نامناسب و غیر اخلاقی

3- ایجاد یا تقویت آداب و رسوم غلط در امر ازدواج

4- ایجاد انحرافات فکري و اخلاقی در دیگران.

 آیۀ قیامت، 13 «ینَبأُ الْإِنسانُ یومئذ بِما قَدم و أَخَّرَ » - آثار ماتقدم و آثار ماتأخّر

 « عالم برزخ »؛ مانند « طلب مغفرت »، « دعاي خیر »، « انفاق براي آنان »، « قرآن خواندن » و ...

الف)رسول خدا(ص)، جنگ بدر

ب)فرمود: « قسم بـه کسی کـه جانم در دست اوست، ایشان بـه کلام شما شنواترند و فقط نمی توانند پاسخ دهند»

« اي آرمیدگان در خاك، اي أهل غُربت و تنهایی، اي فـرورفتگان در وحشت، شمـا در رفتن بر ما پیشی گرفتید و ما از پی شما می آییم و به شما ملحق می شویم؛ اما خانه هایی کـه از خود به جـا گذاشتید،پس از شما در آن مسکن گـزیـدنـد؛ همسرانتان ازدواج کردند و اموالتان میان وارثان تقسیم شد. اینها خبرهایی بود که داشتیم، شما چه خبري براي ما دارید؟»

حضرت علی(ع)؛ خطاب ایشان به أهل قبرستان، در راه بازگشت از جنگ صفین.

 امام کاظم(ع) فرمود: « آري ». شخص دوبـاره پـرسید: « چقدر؟ » امام کاظم(ع) فرمود: « بـر حسبِ فضیلت هایش. » برخی از آنان « هر روز » و برخی « هر دو روز » و برخی « هر سه روز » و کـمتـریـن آنان (هرجمعه)

 « عمل او »؛ به او می گوید: مـا (دردنیا) سه چیز بودیم

1- رزق تو کـه بـا پایان یافتن مهلت زندگی ات در دنیا قطع شد { و اینک همراه تو نیست. }

 2- خانوادهات که تو را رها کردند و بازگشتند.

3- و مـن کـه « عمل » تـو هستم و بـا تـو می مانم. آگاه باش که مـن در میان این سه، از همه بی ارزش تر و سبک تر بودم.

عمل او