گام به گام تاثیر اللغه الفارسیه علی اللغه العربیه صفحه 90 درس 7 عربی (2) (تَأثيرُ اللُّغَةِ الْفارِسيَّةِ عَلَی اللُّغَةِ الْعَرَبيَّةِ)

تَأثيرُ اللُّغَةِ الْفارِسيَّةِ عَلَی اللُّغَةِ الْعَرَبيَّةِ

اَلْمُفرَداتُ الْفارِسیَّهُ دَخَلَتِ اللُّغَهَ الْعَرَبیَّهَ مُنذُ الْعَصرِ الْجاهِلیِّ. فَقَدْ نُقِلَتْ إلَی الْعَرَبیَّهِ أَلفاظٌ فارِسیَّهٌ کَثیرَهٌ بِسَبَبِ التِّجارَهِ وَ دُخولِ الْإیرانیّینَ فی الْعِراقِ وَ الْیَمَنِ. وَ کانَتْ تِلکَ الْمُفرَدات تَرتَبِطُ بِبَعضِ الْبَضائِعِ الَّتی ما کانَتْ عِندَ الْعَرَبِ کَالْمِسکِ وَ الدّیباجِ. وَ اشْتدَ النَّقلُ مِنَ الْفارِسیَّهِ إلَی الْعَرَبیَّهِ بَعدَ انْضِمامِ إیران إلَی الدَّولَهِ الْإسلامیَّهِ.

 وَ فی العْصرِ العَبّاسیِّ ازْدادَ نُفوذُ اللُّغَهِ الْفارِسیَّهِ حینَ شارَکَ الْإیرانیّونَ فی قیامِ الدَّولَهِ الْعَبّاسیَّهِ عَلَی یَدِ أَمثالِ أبی مُسلِمٍ الْخُراسانیِّ وَ آلِ بَرمَک. وَ کانَ لِإبْنِ الْمُقَفَّعِ دَوْرٌ عَظیمٌ فی هذَا التَّأثیرِ، فَقَد نَقَلَ عَدَداً مِنَ الْکُتُبِ الْفارِسیَّهِ إلَی الْعَرَبیَّهِ، مِثلُ کَلیلَه وَ دِمنَه.

وَ لِلْفیروزآبادیِّ مُعْجَمٌ مَشْهورٌ بِاسْمِ الْقاموسِ یَضُمُّ مُفْرَداتٍ کَثیرَهً بِاللُّغَهِ الْعَرَبیَّهِ.

و قدَ بَیَّنَ عُلَماءُ اللُّغَهِ الْعَرَبیَّهِ وَ الْفارِسیَّهِ أَبعادَ هٰذَا التَّأثیرِ فی دِراساتِهِم، فَقَدْ أَلَّفَ الدُّکتورُ التّونجیُّ کِتاباً یَضُمُّ الْکَلِماتِ الْفارِسیَّهَ الْمُعَرَّبَهَ سمّاه «مُعْجَمَ الْمُعَرَّباتِ الْفارِسیَّهِ فی اللُّغَهِ الْعَرَبیَّهِ.

أَمَّا الْکَلِماتُ الْفارِسیَّهُ الَّتی دَخَلَتِ اللُّغَهَ الْعَرَبیَّهَ فَقَدْ تَغَیَّرَتْ أَصواتُها وَ أَوزانُها، و نَطَقَهَا الْعَرَبُ وَفْقاً لِأَلسِنَتِهِم، فَقَدْ بَدَّلُوا الْحُروفَ الْفارِسیَّهَ «گ، چ، پ» الَّتی لا توجَدُ فی لُغَتِهِم إلَی حُروفٍ قَریبَهٍ مِن مَخارِجِها؛

مِثْلُ: پَردیس ← فِردَوس، مِهرگان ← مِهرَجان، چادُرشَب ← شَرشَف

وَ اِشتَقّوا مِنها کَلِماتٍ أُخرَی، مِثلُ یَکْنِزونَ فی آیَهِ ﴿…و یَکنِزونَ الذَّهَبَ و فِضَّهَ…﴾ مِن کَلِمَهِ «گَنج» الْفارِسیَّهِ.

عَلَینا أَنْ نَعْلَمَ أَنَّ تَبادُلَ الْمُفرَداتِ بَیْنَ اللُّغاتِ فِی الْعالَمِ أَمرٌ طَبیعیٌّ یَجْعَلُها غَنیَّهً فی الْأسُلوبِ وَ الْبَیانِ، وَ لا نَستَطیعُ أَن نَجِدَ لُغَهً بِدونِ کَلِماتٍ دَخیلَهٍ؛ کانَ تَأثیرُ اللُّغَهِ الْفارِسیَّهِ عَلَی اللُّغَهِ الْعَرَبیَّهِ قَبلَ الْإسلامِ أَکثَر مِن تَأثیرِها بَعدَ الْإسلامِ، وَ أَمّا بَعْدَ ظُهورِ الْإسلامِ فَقَدِ ازْدادَتِ الْمُفرَداتُ الْعَرَبیَّهُ فی اللُّغَهِ الْفارِسیَّهِ بِسَبَبِ الْعامِلِ الدّینیِّ.

أَجِبْ عَنِ الْأَسئِلَةِ التّاليَةِ مُستَعيناً بِالنَّصِّ

1) لِماذَا ازْدادَتِ الْمُفرَداتُ الْعَرَبيَّةُ في اللُّغَةِ الْفارِسيَّةِ بَعْدَ ظُهورِ الْإسلامِ؟

2) مَنْ هوَ مُؤَلِّفُ «مُعْجَمِ الْمُعَرَّباتِ الْفارِسيَّةِ في اللُّغَةِ الْعَرَبيَّةِ»؟

3) مَتَی دَخَلَتِ الْمُفرَداتُ الْفارِسيَّةُ في اللُّغَةِ الْعَرَبيَّةِ؟

4) أَيُّ شَيءٍ يَجْعَلُ اللُّغَةَ غَنيَّةً فِي الْأُسلوبِ وَ الْبَيانِ؟

5) مَتَی ازْدادَ نُفوذُ اللُّغَةِ الْفارِسيَةِ في اللُّغَةِ الْعَرَبيَّةِ؟

6) ما هوَ الْاَصْلُ الْفارِسيُّ لِکَلِمَةِ «کَنز»؟

اِختَبِرْ نَفْسَكَ: تَرجِمْ هٰذِهِ الْآياتِ

1) « وَ کانَ يَأمُرُ أهلَهُ بالصَّلاةِ و الزّکاةِ »  مریم: 55

2) « وَ أوفوا بِالْعَهْدِ إنَّ الْعَهْدَ كانَ مَسْئولاً »  اَلْسراء : 34

3) « ... يَقولونَ بِألسِنَتِهِم ما لَيْسَ في قُلوبِهِم »  الفَتح : 11

4) « ... أَ لَیسَ اللهُ بِأَعلَمَ بِالشّاکِرینَ » اَلْأَنعام : 53

5) « لَقَدْ کانَ في يوسُفَ وَ إخْوَتِهِ آياتٌ لِلسّائِلينَ »  يوسُف : 7

6) « وَاذْکُروا نِعْمَتَ اللهِ عَلَيْکُم إذْ کُنتُم أعداءَ فَألفَ بَيْنَ قُلوبِکُم فَأصبَحتُم بِنِعْمَتِهِ إخواناً »  آلُ عِمران: 103

ترجمه و پاسخ به سوالات:

تَأثيرُ اللُّغَةِ الْفارِسيَّةِ عَلَی اللُّغَةِ الْعَرَبيَّةِ

تأثير زبان فارسی بر زبان عربی

اَلْمُفرَداتُ الْفارِسیَّهُ دَخَلَتِ اللُّغَهَ الْعَرَبیَّهَ مُنذُ الْعَصرِ الْجاهِلیِّ. فَقَدْ نُقِلَتْ إلَی الْعَرَبیَّهِ أَلفاظٌ فارِسیَّهٌ کَثیرَهٌ بِسَبَبِ التِّجارَهِ وَ دُخولِ الْإیرانیّینَ فی الْعِراقِ وَ الْیَمَنِ. وَ کانَتْ تِلکَ الْمُفرَدات تَرتَبِطُ بِبَعضِ الْبَضائِعِ الَّتی ما کانَتْ عِندَ الْعَرَبِ کَالْمِسکِ وَ الدّیباجِ. وَ اشْتدَ النَّقلُ مِنَ الْفارِسیَّهِ إلَی الْعَرَبیَّهِ بَعدَ انْضِمامِ إیران إلَی الدَّولَهِ الْإسلامیَّهِ.

واژگان فارسی از دوره جاهليت (جاهلی) وارد زبان عربی شد و کلمات فارسیِ زیادی، به دليل تجارت و ورود ایرانيان به عراق و یمن به (زبان) عربی منتقل شده است و آن کلمات به برخی کالاها مانند مُشک و ابریشم مربوط می شد که نزد عرب نبود و انتقال (کلمات) از فارسی به عربی بعد از پيوستن ایران به دولت اسلامی، شدّت یافت.

وَ فی العْصرِ العَبّاسیِّ ازْدادَ نُفوذُ اللُّغَهِ الْفارِسیَّهِ حینَ شارَکَ الْإیرانیّونَ فی قیامِ الدَّولَهِ الْعَبّاسیَّهِ عَلَی یَدِ أَمثالِ أبی مُسلِمٍ الْخُراسانیِّ وَ آلِ بَرمَک. وَ کانَ لِإبْنِ الْمُقَفَّعِ دَوْرٌ عَظیمٌ فی هذَا التَّأثیرِ، فَقَد نَقَلَ عَدَداً مِنَ الْکُتُبِ الْفارِسیَّهِ إلَی الْعَرَبیَّهِ، مِثلُ کَلیلَه وَ دِمنَه.

و در دوره عبّاسی وقتی ایرانی ها در برپائی حکومت عباسی به دست امثال ابومسلم خراسانی و آل برمک شرکت کردند، نفوذ زبان فارسی زیاد گردید و ابن مُقفَّع نقش بزرگی در این اثرگذاری داشت و تعدادی از کتابهای فارسی را مانند کليله و دمنه به عربی برگردانده است

وَ لِلْفیروزآبادیِّ مُعْجَمٌ مَشْهورٌ بِاسْمِ الْقاموسِ یَضُمُّ مُفْرَداتٍ کَثیرَهً بِاللُّغَهِ الْعَرَبیَّهِ.

و فيروز آبادی لغت نامه معروفی بنام «قاموس» دارد که کلمات زیادی را به زبان عربی در برمی گيرد.

و قدَ بَیَّنَ عُلَماءُ اللُّغَهِ الْعَرَبیَّهِ وَ الْفارِسیَّهِ أَبعادَ هٰذَا التَّأثیرِ فی دِراساتِهِم، فَقَدْ أَلَّفَ الدُّکتورُ التّونجیُّ کِتاباً یَضُمُّ الْکَلِماتِ الْفارِسیَّهَ الْمُعَرَّبَهَ سمّاه «مُعْجَمَ الْمُعَرَّباتِ الْفارِسیَّهِ فی اللُّغَهِ الْعَرَبیَّهِ.

و دانشمندان زبان عربی و فارسی أبعاد (جوانب) این تأثير را در تحقيقات خود آشکار ساخته اند و دکتر التونجی کتابی را نگاشته است که کلمات فارسی مُعَرَّب (عربی شده) را در برمی گيرد و آن را «لغت نامه مُعَرَّب های فارسی در زبان عربی» ناميده است.

أَمَّا الْکَلِماتُ الْفارِسیَّهُ الَّتی دَخَلَتِ اللُّغَهَ الْعَرَبیَّهَ فَقَدْ تَغَیَّرَتْ أَصواتُها وَ أَوزانُها، و نَطَقَهَا الْعَرَبُ وَفْقاً لِأَلسِنَتِهِم، فَقَدْ بَدَّلُوا الْحُروفَ الْفارِسیَّهَ «گ، چ، پ» الَّتی لا توجَدُ فی لُغَتِهِم إلَی حُروفٍ قَریبَهٍ مِن مَخارِجِها؛

امّا کلمات فارسی که وارد زبان عربی شده اند، صداها و وزن هایش تغيير یافته است و عرب آن را مطابق زبان خود تلفّظ کرده است، و حروف فارسی « گ ، چ ، پ » را که در زبانشان یافت نمی شود، به حروفی نزدیک به مَخرجهایشان (مخارج حروفشان) تبدیل کرده اند. مانند :

مِثْلُ: پَردیس ← فِردَوس، مِهرگان ← مِهرَجان، چادُرشَب ← شَرشَف

پردیس : فردوس        مِهرگان : مِهرجان          چادُر شب : شَرشَف و ...

وَ اِشتَقّوا مِنها کَلِماتٍ أُخرَی، مِثلُ یَکْنِزونَ فی آیَهِ ﴿…و یَکنِزونَ الذَّهَبَ و فِضَّهَ…﴾ مِن کَلِمَهِ «گَنج» الْفارِسیَّهِ.

و از آن کلمات دیگری برگرفتند ، مانند « یَکنِزونَ » از کلمه « گنج » فارسی در آیه « یَکنزونَ الذَّهَبَ وَ الفضّه « یعنی : « طال و نقره می اندوزند »

عَلَینا أَنْ نَعْلَمَ أَنَّ تَبادُلَ الْمُفرَداتِ بَیْنَ اللُّغاتِ فِی الْعالَمِ أَمرٌ طَبیعیٌّ یَجْعَلُها غَنیَّهً فی الْأسُلوبِ وَ الْبَیانِ، وَ لا نَستَطیعُ أَن نَجِدَ لُغَهً بِدونِ کَلِماتٍ دَخیلَهٍ؛ کانَ تَأثیرُ اللُّغَهِ الْفارِسیَّهِ عَلَی اللُّغَهِ الْعَرَبیَّهِ قَبلَ الْإسلامِ أَکثَر مِن تَأثیرِها بَعدَ الْإسلامِ، وَ أَمّا بَعْدَ ظُهورِ الْإسلامِ فَقَدِ ازْدادَتِ الْمُفرَداتُ الْعَرَبیَّهُ فی اللُّغَهِ الْفارِسیَّهِ بِسَبَبِ الْعامِلِ الدّینیِّ.

ما باید بدانيم که ردّ و بَدَل کردن کلمات ميان زبان ها در جهان مسأله ای طبيعی است و آن (زبان) را در سبک و بيان توانمند می سازد، و ما نمی توانيم زبانی را بدون کلمات دخيل پيدا کنيم؛ قبل از اسلام، تأثير زبان فارسی بر زبان عربی بيشتر از تأثير آن در بعد از اسلام بود امّا بعد از پيدایش اسلام به جهت انگيزه دینی (عامل مذهبی) کلمات عربی در زبان فارسی افزایش یافته است .

أَجِبْ عَنِ الْأَسئِلَةِ التّاليَةِ مُستَعيناً بِالنَّصِّ

به سؤالات زیر با کمک متن درس جواب دهید.

1) لِماذَا ازْدادَتِ الْمُفرَداتُ الْعَرَبيَّةُ في اللُّغَةِ الْفارِسيَّةِ بَعْدَ ظُهورِ الْإسلامِ؟

1) چرا واژگان عربی در زبان فارسی پس از پیدایش اسلام افزایش یافت؟

قَدِ ازدادَتِ المُفرَداتُ العَرَبیَّةُ فی اللُّغَةِ الفارسیَّةِ بِسَبَبِ العامِلِ الدّینیِّ.

واژگان عربی در زبان فارسی پس از پیدایش اسلام به دلیل عامل دینی افزایش یافت.

2) مَنْ هوَ مُؤَلِّفُ «مُعْجَمِ الْمُعَرَّباتِ الْفارِسيَّةِ في اللُّغَةِ الْعَرَبيَّةِ»؟

2) گردآورنده لغت نامه معربات فارسی در زبان عربی چه کسی است؟

الدُّکتور التّونجیُّ « مُعْجَمِ الْمُعَرَّباتِ الْفارِسيَّةِ في اللُّغَةِ الْعَرَبيَّةِ »  یا مؤلِّفُهُ هو الدُّکتور التّونجیُّ.

دکتر تونجی گردآورنده لغت نامه معربات فارسی در زبان عربی است.

3) مَتَی دَخَلَتِ الْمُفرَداتُ الْفارِسيَّةُ في اللُّغَةِ الْعَرَبيَّةِ؟

3) کِی (چه وقت) واژگان فارسی در زبان عربی وارد شدند؟

اَلمُفرَداتُ الفارسیَّةُ دَخَلَتِ اللُّغَةَ العَرَبیَّةَ مُنذُ العَصرِ الجاهِلیِّ.

واژگان فارسی از دوره جاهلی در زبان عربی وارد شدند.

4) أَيُّ شَيءٍ يَجْعَلُ اللُّغَةَ غَنيَّةً فِي الْأُسلوبِ وَ الْبَيانِ؟

4) چه چیزی زبان را در شیوه گفتار پربار می سازد؟

تَبادُلَ المُفرَداتِ بَینَ اللُّغاتِ فی العالَمِ یَجعَلُها غَنیَّةً فی الاُسلوبِ و البَیانِ.

تبادل واژگان میان زبان های جهان، زبان را در اسلوب و بیان (شیوه و گفتار) پربار می سازد.

5) مَتَی ازْدادَ نُفوذُ اللُّغَةِ الْفارِسيَةِ في اللُّغَةِ الْعَرَبيَّةِ؟

5) چه وقت نفوذ زبان فارسی در زبان عربی افزایش یافت؟

فی العَصرِ العَباسیِّ ازدادَ نُفوذُ اللُّغَةِ الفارسیَّةِ فی اللُّغَةِ العَرَبیَّةِ.

در دوره عباسی نفوذ زبان فارسی در زبان عربی افزایش یافت.

6) ما هوَ الْاَصْلُ الْفارِسيُّ لِکَلِمَةِ «کَنز»؟

6) اصل فارسی کلمه «کنز» چیست؟

اَصلُها الفارسیُّ هو «گنج».

اصل فارسی آن همان «گنج» است.

اِختَبِرْ نَفْسَكَ: تَرجِمْ هٰذِهِ الْآياتِ

خودت را بیازمای؛ این آیات را ترجمه کنید.

1) « وَ کانَ يَأمُرُ أهلَهُ بالصَّلاةِ و الزّکاةِ »  مریم: 55

1) و خانواده خود را به نماز و زکات امر می کرد.

2) « وَ أوفوا بِالْعَهْدِ إنَّ الْعَهْدَ كانَ مَسْئولاً »  اَلْسراء : 34

2) به عهد و پیمان وفا کنید، قطعا از عهد و پیمان سوال می شود.

3) « ... يَقولونَ بِألسِنَتِهِم ما لَيْسَ في قُلوبِهِم »  الفَتح : 11

3) چیزی که در دل هایشان نیست بر زبان هایشان می گویند.

4) « ... أَ لَیسَ اللهُ بِأَعلَمَ بِالشّاکِرینَ » اَلْأَنعام : 53

آیا خدا [از این منکران] به احوال سپاسگزاران (فقرا) داناتر نیست؟!

5) « لَقَدْ کانَ في يوسُفَ وَ إخْوَتِهِ آياتٌ لِلسّائِلينَ »  يوسُف : 7

5) قطعا در [سرگذشت] یوسف و برادرانش نشانه هایی برای پرسشگران است.

6) « وَاذْکُروا نِعْمَتَ اللهِ عَلَيْکُم إذْ کُنتُم أعداءَ فَألفَ بَيْنَ قُلوبِکُم فَأصبَحتُم بِنِعْمَتِهِ إخواناً »  آلُ عِمران: 103

6) و نعمت خدا را بر خود به یاد آورید. آن گاه که دشمنان یکدیگیر بودید، پس میان دل های شما الفت انداخت و در سایه نعمت او با هم برادر شدید.