گام به گام ترجمه و سؤالات متن درس صفحه 2 درس مِنَ الْشَعارِ الْمَنسوبَةِ إلَی الْإِمامِ عَليٍّ عربی (3) رشته انسانی

مِنَ الْاَشعارِ الْمَنسوبَةِ إلَی الْإمامِ عَليٍّ (ع)

                            اَلدّاءُ وَ الدَّواءُ

دَواؤُكَ فيكَ وَ ما تُبْصِرُ         وَ داؤُكَ مِنكَ وَ لا تَشْعُرُ

أ تَزعَمُ أنّکَ جِرْمٌ صَغير         وَ فيكَ انْطَوَى الْعالَمُ الأکبَرُ

                              اَلنّاسُ أَکْفاءٌ

اَلنّاسُ مِن جِهةِ الآباءِ أکفاءُ              أبوهُمُ آدَمٌ وَ الأُمُّ حَوّاءُ

وَ قَدْرُ کُلّ امْرِئٍ ما كانَ يُحْسِنُهُ        وَ لِلرِّجالِ عَلَى الأفعالِ أسماءُ

فَفُزْ بِعِلْمٍ وَ لا تَطْلُبْ بِهِ بَدَلاً            فَالنّاسُ مَوتیٰ وَ أهلُ العِلمِ أحیاءُ

                               اَلْفَخْرُ بِالْعَفافِ

أیُّها الفاخِرُ جَهلاً بِالنَّسَبُ           إنَّمَا النّاسُ لِأُمٍّ وَ لِأب

هَلْ تَراهُم خُلِقوا مِن فِضَّةٍ        أم حَدیدٍ أم نُحاسٍ أم ذَهَب

بَلْ تَراهُم خُلِقوا مِن طینَۀٍ         هَل سِوی لَحمٍ وَ عَظمٍ وَ عَصَب

إنَّمَا الْفَخْرُ لِعَقلٍ ثابِتٍ              وَ حَياءٍ وَ عَفافٍ وَ أدَب

عَيِّنِ الصَّحيحَ وَ الْخَطَأَ حَسَبَ نَصِّ الدَّرسِ.

1- دوَاؤُنا فينا وَ نَحنُ ننظرُُ إليَهِ، وَ داؤُنا مِناّ وَ نَحنُ نَشْعُرُ بهِِ.

2- اَلْفَخْرُ لِلْعَقلِ وَ الْحَياءِ وَ الْعَفافِ وَ الأَدَبِ.

3- خُلِقَ الْنسانُ مِن طينَةٍ وَ هوَ لَحمٌ وَ عَظمٌ وَ عَصَبٌ.

4- قيمَةُ کُلِّ امْرِئٍ بِأَعمالِهِ الْحَسَنَةِ.

5- اَلتَّفاخُرُ بِالنَّسَبِ مَحْمودٌ.

6- أَهلُ الْعِلمِ أَحياءٌ وَ إنْ ماتوا .

اخْتَبِرْ نَفْسَكَ (1): تَرجِمْ هاتَينِ الْآيَتَينِ الْکَريمَتَينِ.

1- (فَهٰذا يَومُ الَبَعْثِ وَلٰکِنَّکُم کُنتُم لا تَعْلَمونَ) اَلرّوم: 56

2- (إنَّ اللهَ يُحِبُّ الَّينَ يُقاتِلونَ في سَبيلِهِ صَفّاً کَأنَّهُم بُنْيانٌ مَرْصوصٌ) الصّفّ: 4

اخْتَبِرْ نَفْسَكَ (2): عَيِّنِ اسْمَ الحُروفِ المُشَبَّهَةِ وَ خَبَرَها؛ ثمَُّ اذْکرُْ إعرابَهُما.

1- لَيْتَ فَصْلَ الرَّبيعِ طَويلٌ في بَلَدِنا! لِأنَّ الرَّبيعَ قَصيرٌ هُنا.

2- کَأَنَّ الْمُشتَريَ مُتَرَدِّدٌ في شِراءِ الْبِضاعَةِ؛ وَلٰکِنَّ الْبائِعَ عازِمٌ عَلیٰ بَيْعِها.

3- اِبحَثْ عنَْ مَعنیَ «العَصّارَةِ» فِي الْمُعجَمِ؛ لَعَلَّ الْکَلِمَةَ مَکتوبَةٌ فيهِ!

اخْتَبِرْ نَفْسَكَ (3): تَرجِمْ هٰذِهِ الْحَاديثَ حَسَبَ قَواعِدِ الدَّرسِ.

ثمَُّ عَيِّنِ اسْمَ لا الناّفيةَِ لِلجِنسِِ وَ خَبَرَها.

1- لا خَيْرَ في قَولٍ إلّا مَعَ الفِعلِ. رسول اللهِ (ص)

2- لا جهادَ کَجِهادِ النَّفسِ. أمیرالمؤمِنین عليّ (ع)

3- لا لِباسَ أجْمَلُ مِنَ الْعافيَةِ. أمیرالمؤمِنین عليّ (ع)

4- لا فَقْرَ کَالْجَهْلِ وَ لا ميراثَ کَالأدَب. أمیرالمؤمِنین عليّ (ع)

5- لا سوءَ أسوَأُ مِنَ الکَذِب. أمیرالمؤمِنین عليّ (ع)

اخْتَبِرْ نَفْسَكَ (4): امْلَا الفَراغَ في ما يَلي، ثمَُّ عَيِّنْ نوَعَ «لا» فيهِ.

1- (... هَل یَستَوِي الَّذینَ یَعلَمونَ وَ الَّذینَ لا یَعلَمونَ ...)  اَلزُّمَر : 9

آيا کسانی که می دانند و کسانی که .................... برابرند؟

2- (وَ لا يَحْزُنْكَ قَولُهُم إنَّ الْعِزَّۀَ لِلّهِ جَمیعاً ...)  يونسُ : 65

گفتارشان تو را .................... ؛ زيرا ارجمندی، همه .................... خداست.

3- (ذلِکَ الکِتابُ لا رَیبَ فیهِ هُدیً لِلمُتَّقینَ)  البَقَرَۀ : 2

آن کتاب .................... هدايتی برای پرهيزگاران است.

4- (لا إکراهَ في الّدینِ ...)  اَلبَقَرَۀ: 256

.................... در دين ....................  .

5- لا تُطْعِمُوا الْمَساکينَ مِمّا لا تَأکُلونَ. رَسولُ اللهِ (ص)

ترجمه و پاسخ به سوالات:

مِنَ الْاَشعارِ الْمَنسوبَةِ إلَی الْإمامِ عَليٍّ (ع)

از اشعار منسوب به امام علی (ع)

اَلدّاءُ وَ الدَّواءُ

بیماری و دارو

دَواؤُكَ فيكَ وَ ما تُبْصِرُ         وَ داؤُكَ مِنكَ وَ لا تَشْعُرُ

دارویت در خودت است و نمی بینی، [نیز] دارویت از خودت است و حس نمی کنی.

أ تَزعَمُ أنّکَ جِرْمٌ صَغير         وَ فيكَ انْطَوَى الْعالَمُ الأکبَرُ

آیا می پنداری که تو چیزی کوچک هستی؟ حال آنکه جهان بزرگتر در تو درهم پیچیده است.

اَلنّاسُ أَکْفاءٌ

مردم یکسان اند

اَلنّاسُ مِن جِهةِ الآباءِ أکفاءُ              أبوهُمُ آدَمٌ وَ الأُمُّ حَوّاءُ

مردم از نظر پدر و مادر (پدران، نیاکان) یکسان اند. پدرشان آدم و مادر[شان] حوّاست.

وَ قَدْرُ کُلّ امْرِئٍ ما كانَ يُحْسِنُهُ        وَ لِلرِّجالِ عَلَى الأفعالِ أسماءُ

و ارزش هر آدمی به کاری است که آن را به خوبی انجام می داده است (می دهد). و انسانها با کارهایشان نامهایی دارند. (هر انسانی با کارش شناخته شده و با آن نامیده می شود.)

فَفُزْ بِعِلْمٍ وَ لا تَطْلُبْ بِهِ بَدَلاً            فَالنّاسُ مَوتیٰ وَ أهلُ العِلمِ أحیاءُ

پس به کمک دانش رستگار شو و برای آن جایگزینی نخواه که مردم، مُرده و اهل دانش زنده اند.

اَلْفَخْرُ بِالْعَفافِ

سربلندی با پاکدامنی

أیُّها الفاخِرُ جَهلاً بِالنَّسَبُ           إنَّمَا النّاسُ لِأُمٍّ وَ لِأب

ای که نابخردانه افتخار کننده به دودمان هستی، مردم، تنها از یک مادر و یک پدراند.

هَلْ تَراهُم خُلِقوا مِن فِضَّةٍ        أم حَدیدٍ أم نُحاسٍ أم ذَهَب

آیا آنان را می بینی (می پنداری) که از نقره، آهن، مس یا طلا آفریده شده اند؟

بَلْ تَراهُم خُلِقوا مِن طینَۀٍ         هَل سِوی لَحمٍ وَ عَظمٍ وَ عَصَب

بلکه آنان را می بینی از تکّه گِلی آفریده شده اند. آیا به جز گوشت و استخوان و پی اند؟

إنَّمَا الْفَخْرُ لِعَقلٍ ثابِتٍ              وَ حَياءٍ وَ عَفافٍ وَ أدَب

افتخار، تنها به خِردی استوار، شرم، پاکدامنی و ادب است.

عَيِّنِ الصَّحيحَ وَ الْخَطَأَ حَسَبَ نَصِّ الدَّرسِ.

درست و نادرست را بر حسب متن درس مشخص کنید.

1- دوَاؤُنا فينا وَ نَحنُ ننظرُُ إليَهِ، وَ داؤُنا مِناّ وَ نَحنُ نَشْعُرُ بهِِ.

1- داروی ما در خودمان است و ما آن را می بینیم و بیماری ما از ماست و آن را حس می کنیم. غ

2- اَلْفَخْرُ لِلْعَقلِ وَ الْحَياءِ وَ الْعَفافِ وَ الأَدَبِ.

2- سرافرازی، به خِرد، شرم، پاکدامنی و ادب است. ص

3- خُلِقَ الْنسانُ مِن طينَةٍ وَ هوَ لَحمٌ وَ عَظمٌ وَ عَصَبٌ.

3- انسان از گل آفریده شده است که همان گوشت و استخوان و رگ است. غ

4- قيمَةُ کُلِّ امْرِئٍ بِأَعمالِهِ الْحَسَنَةِ.

4- ارزش هر کسی (انسانی) به کارهای خوبش است. ص

5- اَلتَّفاخُرُ بِالنَّسَبِ مَحْمودٌ.

5- فخرورزی به اصل و نسب پسندیده است. غ

6- أَهلُ الْعِلمِ أَحياءٌ وَ إنْ ماتوا .

6-  اهل علم زنده اند حتی اگر بمیرند. غ

اخْتَبِرْ نَفْسَكَ (1): تَرجِمْ هاتَينِ الْآيَتَينِ الْکَريمَتَينِ.

خودت را بیازمای (1) : این دو آیه کریمه را به فارسی برگردان.

1- (فَهٰذا يَومُ الَبَعْثِ وَلٰکِنَّکُم کُنتُم لا تَعْلَمونَ) اَلرّوم: 56

1- این، روزِ رستاخیز است؛ ولی شما خودتان نمی دانستید.

2- (إنَّ اللهَ يُحِبُّ الَّينَ يُقاتِلونَ في سَبيلِهِ صَفّاً کَأنَّهُم بُنْيانٌ مَرْصوصٌ) الصّفّ: 4

2- بی گمان خدا کسانی را که صف در صف در راهِ او می جنگند دوست می دارد؛ گویی که ایشان ساختمانی استوارند.

اخْتَبِرْ نَفْسَكَ (2): عَيِّنِ اسْمَ الحُروفِ المُشَبَّهَةِ وَ خَبَرَها؛ ثمَُّ اذْکرُْ إعرابَهُما.

خودت را بیازمای (2) : اسم حروف مشبهه و خبر آن را مشخص کن، سپس نقش آن ها را ذکر کن.

1- لَيْتَ فَصْلَ الرَّبيعِ طَويلٌ في بَلَدِنا! لِأنَّ الرَّبيعَ قَصيرٌ هُنا.

1- ای کاش فصل بهار در سرزمین ما طولانی باشد؛ زیرا بهار در اینجا کوتاه است.

اسم لیت: فَصْلَ، منصوب

خبر لیت: طَویلٌ، مرفوع

اسم أنّ: الرَّبیعَ، منصوب

خبر أنّ: قصیر، مرفوع

2- کَأَنَّ الْمُشتَريَ مُتَرَدِّدٌ في شِراءِ الْبِضاعَةِ؛ وَلٰکِنَّ الْبائِعَ عازِمٌ عَلیٰ بَيْعِها.

2- گویا خریدار در خرید کالا دودل است؛ ولی فروشنده تصمیم به فروش آن دارد.

اسم کَأَنَّ: الْمُشتَریَ، منصوب

خبر کَأَنَّ: مُتَرَدِّدٌ، مرفوع

اسم لٰکِنَّ: الْبائِعَ، منصوب

خبر لٰکِنَّ: عازِمٌ، مرفوع

3- اِبحَثْ عنَْ مَعنیَ «العَصّارَةِ» فِي الْمُعجَمِ؛ لَعَلَّ الْکَلِمَةَ مَکتوبَةٌ فيهِ!

3- در واژه نامه به دنبال معنای «عصاره» بگرد؛ زیرا شاید این کلمه در آن نوشته شده باشد.

اسم لَعَلَّ: الْکَلِمَهَ، منصوب

خبر لَعَلَّ: مَکتوبَهٌ، مرفوع

اخْتَبِرْ نَفْسَكَ (3): تَرجِمْ هٰذِهِ الْحَاديثَ حَسَبَ قَواعِدِ الدَّرسِ.

ثمَُّ عَيِّنِ اسْمَ لا الناّفيةَِ لِلجِنسِِ وَ خَبَرَها.

خودت را بیازمای (3) : این حدیثها را بر حسب قواعد درس ترجمه کن.

سپس اسم لای نفی جنس و خبرش را مشخص کن.

1- لا خَيْرَ في قَولٍ إلّا مَعَ الفِعلِ. رسول اللهِ (ص)

1- هیچ خیری در در گفتاری نیست مگر اینکه همراه کردار (عمل) باشد.

خَيْرَ: اسم لای نفی جنس    ،   في قَولٍ: خبر لای نفی جنس

2- لا جهادَ کَجِهادِ النَّفسِ. أمیرالمؤمِنین عليّ (ع)

2- هیچ جهادی مانند جهاد با نفس نیست.

جهادَ: اسم لای نفی جنس    ،   کَجِهادِ: خبر لای نفی جنس

3- لا لِباسَ أجْمَلُ مِنَ الْعافيَةِ. أمیرالمؤمِنین عليّ (ع)

3- هیچ جامه ای زیباتر از تندرستی نیست.

لِباسَ: اسم لای نفی جنس    ،   أجْمَلُ: خبر لای نفی جنس

4- لا فَقْرَ کَالْجَهْلِ وَ لا ميراثَ کَالأدَب. أمیرالمؤمِنین عليّ (ع)

4- هیچ فقری مانند نادانی و هیچ میراثی مانند ادب نیست.

فَقْرَ: اسم لای نفی جنس    ،   کَالْجَهْلِ: خبر لای نفی جنس

5- لا سوءَ أسوَأُ مِنَ الکَذِب. أمیرالمؤمِنین عليّ (ع)

5- هیچ بدیی بدتر از دروغ وجود ندارد.

سوءَ: اسم لای نفی جنس    ،   أسوَأُ: خبر لای نفی جنس

اخْتَبِرْ نَفْسَكَ (4): امْلَا الفَراغَ في ما يَلي، ثمَُّ عَيِّنْ نوَعَ «لا» فيهِ.

خودت را بیازمای (4) : جای خالی را در آنچه می آید پر کن؛ سپس نوع لا را در آن مشخص کن.

1- (... هَل یَستَوِي الَّذینَ یَعلَمونَ وَ الَّذینَ لا یَعلَمونَ ...)  اَلزُّمَر : 9

آيا کسانی که می دانند و کسانی که .................... برابرند؟

1- آیا کسانی که می دانند و کسانی که نمی دانند برابر هستند؟

لای نفی مضارع

2- (وَ لا يَحْزُنْكَ قَولُهُم إنَّ الْعِزَّۀَ لِلّهِ جَمیعاً ...)  يونسُ : 65

گفتارشان تو را .................... ؛ زيرا ارجمندی، همه .................... خداست.

2- گفتارشان تو را اندوهگین نکند؛ زیرا ارجمندی، همه برای خداست.

لای نهی مضارع

3- (ذلِکَ الکِتابُ لا رَیبَ فیهِ هُدیً لِلمُتَّقینَ)  البَقَرَۀ : 2

آن کتاب .................... هدايتی برای پرهيزگاران است.

3- آن کتاب هیچ شکی در آن نیست هدایتی برای پرهیزگاران است. 

لای نفی جنس

4- (لا إکراهَ في الّدینِ ...)  اَلبَقَرَۀ: 256

.................... در دين ....................  .

4- هیچ اجباری (واداشتنی) در دین نیست.

لای نفی جنس

5- لا تُطْعِمُوا الْمَساکينَ مِمّا لا تَأکُلونَ. رَسولُ اللهِ (ص)

5- فقیران را از آنچه که نمی خورید غذا ندهید.

لای نهی مضارع