گام به گام فعالیت تکمیلی صفحه 82 درس 8 منطق (قیاس اقترانی)

1) دلیل نامعتبر بودن قیاس های زیر را بیان کنید:

الف) انسان از خاک است. خاک بی جان است؛ پس انسان بی جان است.

ب) هیچ یک از شیرینی خورها لاغر نیستند. بعضی سیگاری ها شیرینی خور نیستند؛ پس: بعضی از سیگاری ها لاغرند.

ج) رستم شیر است. شیر در بیشه زندگی می کند؛ پس رستم در بیشه زندگی می کند.

د) برخی از کاغذها سفیدند. برخی از سفیدها برف اند؛ پس: برخی از کاغذها برف اند.

هـ) هیچ کارگر زبده ای نانوا نیست. هیچ نانوایی ماهیگیر نیست؛ پس: هیچ کارگر زبده ای ماهیگیر نیست.

2) آیا اگر جای مقدمات قیاس شکل اول را عوض کنیم و نتیجه را ثابت نگه داریم، قیاس شکل اول به شکل چهارم تبدیل می شود؟ چرا؟

3) اعتبار قیاس های زیر را بررسی کنید و در صورت نامعتبر بودن، دلیل آن را ذکر کنید:

1) الف) حد وسط در دو مقدمه عینا تکرار شده است. محمول در مقدمه اول «از خاک» است و موضوع در مقدمه دوم «خاک» است.

ب) بر اساس شرط اول اعتبار قیاس، هنگامی که هر دو مقدمه قیاس سالبه باشد، قیاس نامعتبر است.

ج) حد وسط عینا تکرار نشده است. در مقدمه اول شیر به معنای شجاع است و در مقدمه دوم به معنای «یکی از حیوانات وحشی» است.

د) شرط دوم اعتبار قیاس را ندارد. حد وسط (سفید) در هر دو مقدمه منفی است.

هـ) بر اساس شرط اول اعتبار قیاس، هنگامی که هر دو مقدمه قیاس سالبه باشد، قیاس نامعتبر است.

2) خیر، زیرا آنچه در نتیجه موضوع است، در مقدمه اول به کار می رود و آنچه در نتیجه محمول است، در مقدمه دوم به کار می رود. بنابراین با جا به جا کردن مقدمات قیاس شکل اول و ثابت نگه داشتن نتیجه، همچنان شکل اول را خواهیم داشت. برای تبدیل شدن شکل اول به چهارم، علاوه بر جا به جا کردن مقدمات، باید جای موضوع و محمول را در نتیجه عوض کرد.

3) پاسخ به صورت زیر خواهد بود: