گام به گام فعالیت صفحه 13 درس دنیای زنده زیست شناسی (1)

الف) در این فعالیت چگونگی اسمز از پرده ای با تراوایی نسبی آشنا می شوید.

وسایل ومواد لازم: ظرف شیشه ای (یا بشر) با دهانه کوچک، مقداری آب مقطر (یا آب جوشیدۀ سرد شده)، نی نوشابه خوری شفاف، تخم مرغ خام، مقداری خمیربازی، قاشق فلزی

روش کار:

1) 4/3 ظرف شیشه ای را آب بریزید.

2) با لبه قاشق، به انتهای مدورتخم مرغ آهسته ضربه بزنید و با ناخن تکه کوچکی به اندازۀ نوک انگشت از پوسته آهکی را جدا کنید. مراقب باشید که پردۀ نازک زیرپوسته آسیب نبیند.

3) تخم مرغ را روی ظرف شیشه ای قراردهید طوری که پوسته نازک آن با آب در تماس باشد.

4) در طرف مقابل تخم مرغ، سوراخی به اندازۀ قطر نی ایجاد کنید و نی را تا 5/2 سانتیمتر درون سوراخ و غشای نازک زیرآن فرو ببرید.

5) فضای بین نی و پوسته تخم مرغ را با خمیر بازی پر کنید.

6) ظرف را یک شب در جای مناسبی قرار دهید و پس از آن، تغییرات درون نی را مشاهده کنید.

7) مشاهده های خود را یادداشت کنید، و در صورت امکان از آنها عکس تهیه کنید.

توضیح دهید چرا مایع درون نی حرکت می کند؟

ب) اگر پوسته آهکی یک تخم مرغ را با قرار دادن آن در سرکه از بین ببریم و تخم مرغ بدون پوسته را یک بار در آب مقطر و بار دیگر در محلول نمک غلیظ قراردهیم، پیش بینی کنید چه تغییری در تخم مرغ ایجاد می شود؟ با توجه به آنچه آموختید برای پیش بینی خود دلیل بیاورید.

الف) غشای تخم مرغ مانند پردۀ نیمه تراوا عمل می کند و آب درون نی به علت اسمز، بالا می رود.

ب) درون آب مقطر، تخم مرغ متورم می شود و در آب نمک غلیظ، چروکیده می گردد. علت، اسمز است.