گام به گام یادآوری صفحه 85 درس 5 زمین شناسی (زمین شناسی و سلامت)

در کتاب علوم با کانی آزبست و تأثیر آن بر سلامت انسان آشنا شدید. در مورد استفاده از آزبست در ساخت وسایل مختلف و اثرات آن، مطالبی جمع آوری و در کلاس بحث کنید.

آزبست نام گروهی از ترکیب‌های معدنی منیزیم و سیلیسیوم است که اغلب در طبیعت به صورت الیاف معدنی و سنگ یافت می‌شود. این مواد به خاطر مقاومت زیادی که در برابر گرما و آتش دارند به عنوان مواد نسوز بکار می‌روند.نخستین بار در ۳۰۰ سال قبل از میلاد، تئوفراستوس که از شاگردان ارسطو بود در کتاب خود به نام «درباره سنگ‌ها» به ماده بدون نامی، شبیه چوب پوسیده که در اثر اختلاط با نفت می‌سوزد، بدون آنکه آسیبی ببیند اشاره کرده‌است که بعدها این ماده آزبست نام گرفت. در ساختمان آزبست، پنبه کوهی یا پنبه نسوز، عناصری مانند سیلیس، منیزیم و آهن وجود دارد. آزبست در طبیعت به رنگهای سفید، قهوه‌ای و آبی به چشم می‌خورد.

کاربرد آزبست

هم اکنون در صنعت، از آزبست برای مصارف زیر استفاده می‌شود:

1- عامل افزایش مقاومت سیمان در لوله‌های سیمانی و قطعات پوششی سقفی

2- عامل افزایش دهنده نقطه اشتعال در منسوجات و محصولات کاغذی

3- عامل افزایش مقاوت لنت‌های ترمز و کلاچ در برابر سایش

مهم‌ترین فرآورده های آزبستی

1- محصولات آزبستی سیمانی: شامل لوله‌های آزبست سیمانی، ناودانی و صفحات ایرانیت، که در صنایع گوناگون بکار می‌روند.

2- جامه‌های نسوز: لباس، جلیقه، نمدها و دیگر مواد نسوز.

3- کاغذهای آزبستی: از این نوع کاغذها به عنوان پوشش لوله‌ها و عایقهای الکتریکی استفاده می‌کنند.

4- مواد مالشی و حرارتی: صفحه کلاچ، لنت ترمز، انواع واشر و غیره.

5- به‌عنوان ماده پرکننده: در آسفالت، رنگ شیمیایی، کاشی، پلاستیک.

در کشورهای در حال توسعه، به طور گسترده‌ای از لوله‌های آزبست سیمان استفاده می‌شود، بطوری که سی درصد لوله‌های انتقال رسانی آب شهری در هندوستان را شامل می‌شود و ۱۹ درصد از شبکه آبرسانی کانادا نیز از جنس آزبست سیمان است.

ممنوعیت استفاده از آزبست

آزبست موجود در لنت ترمز اتومبیل، عامل اصلی در ابتلاء به نوعی سرطان خطرناک است و به واقع با هر بار ترمز کردن و انتشار آزبست در فضا به این نوع سرطان مهلک نزدیک می شویم. کارشناسان محیط زیست بر ضرورت خاموش کردن سیگار در کنار خاموش کردن خودروها برای جلوگیری از تردد غیرضروری و امکان ادامه زندگی فردی و زیست جمعی شهروندان در کلان شهرها تاکید و تصریح می کنند.

خارج ساختن آزبست ها از ساختمانهایی كه در آنها آزبست به كار رفته ممكن است 100 بیلیون دلار هزینه داشته باشد برخی مطالعات اخیر نشان می دهند هوای داخل چنین ساختمان هایی، دارای مقداری از رشته های آزبستی هستند كه به همان مقدار در هوای خارج از ساختمان وجود دارد. بعلاوه خارج ساختن نامناسب میزان رشته های آزبستی كه می توانند آلودگی ایجاد كند، در بیشتر موارد در اثر این خارج كردن های نامناسب میزان رشته های آزبستی كه می توانند توسط هوا جابجا شوند ، مقدارش به مراتب بیشتر از مواقعی می شود كه آزبست ها به همان صورت در محل باقی می ماند..

هرترکیبی، پراش پرتو ایکس منحصر به فرد خودش را دارد و میتوان از این عامل برای تفاوت قائل شدن بین ترکیبات استفاده کرد. اشعه پرتو ایکس در کانی شناسی هم مورد استفاده قرار می گیرد. دستگاه XRD میزان درصد وجود ترکیبات آزبست و درصد وزنی این ترکیبات  را تعیین می کند و با میزان استاندارد مقایسه خواهد شد و میزان مجاز و ممنوعیت آن مشخص خواهد شد.