جزوه جامع

الدرس الثامن
صناعة التلميع في الأدب الفارسي: صنعت تلمیع در ادبیات فارسی
موضوع الدرس: اسم الفاعل واسم المفعول، واسم المبالغة
برخی از اسمها در زبان عربی از فعل ساخته میشوند و هر کدام به نوعی در ارتباط با فعل هستند. سه مورد از این اسمها عبارتند از: اسم فاعل - اسم مفعول - اسم مبالغه

اسمی است که به انجام دهنده کار اشاره میکند و در زبان فارسی به صفت فاعلی شناخته میشود.
صفت فاعلی عبارت است از ریشه فعل + پسوند (نده - گر - ا).

اسم فاعل در زبان عربی از دو نوع (فعل ثلاثی مجرد و مزید) ساخته شود:
اسم فاعل ثلاثی مجرد بر وزن (فاعل) به کار میرود.

اسم فاعل ثلاثی مزید:
با «م» شروع میشود و یک حرف مانده به آخر ریشه فعل، کسره می گیرد

اسمی است که به انجام شده کار اشاره میکند و در زبان فارسی به صفت مفعولی شناخته میشود.
صفت مفعولی عبارت است از ریشه فعل + ۵ + شده .

اسم مفعول هم در زبان عربی از دو نوع فعل ثلاثی مجرد و مزید ساخته شود.اسم مفعول ثلاثی مجرد بر وزن (مفعول) به کار میرود.

اسم فاعل ثلاثی مزید: با «م» شروع میشود و یک حرف مانده به آخر ریشه ،فعل فتحه (ــــــَـــــ)میگیرد.

مبالغه در لغت به معنای افراط و زیاده روی .است این اسم بیانگر زیاد بودن یک صفت» و در فارسی دارای پیشوند بسیار» است این اسم در زبان عربی بر دو وزن به کار میرود:
۱) فعّال
غفّار بسیار آمرزنده
علّام بسیار دانا
صبّار: بسیار شکیبا
۲) فعّالة
علّامة: بسيار دانا
فهّامة: بسیار فهمیده
أمّارة: بسیار فرمان دهنده

کلمات بالا در دو حالت دلالت بر شغل و ،ابزار وسیله یا دستگاه اسم مبالغه به شمار نمی رود.