و ما مُحَمّد اِلّا رسولٌ قَد خَلَت مِن قَبلِهِ الرُّسُلُ اَفَاِن ماتَ اَو قُتِل
هشدار خداوند به مردم زمان پيامبر در مورد بازگشت به ارزش های دوران جاهليت بعد از فوت پيامبر سپاسگزاران واقعی نعمت رسالت کسانی هستند که پيرو پيامبر می مانند و به عقب برنمی گردند.
دور افتادن مردم از هدایت امامان (ع) و پدید آمدن شرایط اجتماعی خاص
نظام حکومت اسلامی بر مبنای (امامت) محقق نشود.
امامان (ع) با وجود حضور در جامعه، فاقد قدرت شدند.
در چهلم هجری به دلیل ضعف و سستی یاران امام حسن (ع) حکومت به دست بنی امیه افتاد. چند نکته در مورد حکومت بنی امیه:
سرسختانه با پیامبر (ص) مبارزه کرده بودند و تنها بعد از فتح مکه چون راهی جز تسلیم نداشتند، تسلیم شدند.
ابوسفیان (رهبر مشرکان و پدر معاویه) دو سال قبل از رحلت پیامبر (ص) به ناچار و ظاهراً اعلام مسلمانی کرد.
معاویه علیه حضرت علی (ع) جنگ صفین را به راه انداخت و بر خلاف تعهدش با مسلمانان، یزید را جانشین قرار داد.
یزید فردی بود که احکام خدا را به سخره گرفت و آشکار شراب میخورد و سگ بازی و میمون بازی می کرد و عامل ایجاد واقع کربلا بود سپس، بنی عباس خود را عمو زاده پیامبر (ص) معرفی و به نام اهل بیت، قدرت را گرفته ولی همان روش بنی امیه را ادامه و به اهل بیت ظلم کردند.
تحول معنوی و فرهنگی ایجاد شده در عصر پیامبر (ص)
دو میراث ایشان (قرآن و ائمه اطهار)
شامیان بر شما پیروز خواهند شد و علت آن بر حق بودن آنان نیست بلکه؛ آنان در راه باطل از زمامدارانشان شتابان فرمان میبرند ولی شما مسلمانان بی اعتنایی و کندی می کنید و این نکته قلب انسان را به درد می آورد که شامیان در باطل متحدند و مسلمانان در راه حق متفرق اند.
به خدا سوگند، بنی امیه چنان به ستمگری و حکومت ادامه دهند که حرامی باقی نماند جز آنکه حلال شمارند... تا آنکه در حکومتشان دو دسته بگریند: دسته ای برای دین خود که آن را از دست داده اند و دسته ای برای دنیای خود که به آن نرسیده اند.
این پیش بینی ناشی از روشن بینی و درک عمیق آن حضرت بود.
تداوم ستمگری که نتیجه آن حلال شمردن حرام ها
گریستن دین خواهان بر دین از دست رفته شان و دنیا طلبان بر دنیایی که به آن نرسیدند.
این حدیث با آیه (و ما محمد الا رسول قد خلت من قبله الرسل افان مات او قتل انقلبتم علی اعقابکم و من ینقلب علی عقبیه فلن یضرالله شیئا و سیجزی الله الشاکرین)
و محمد (ص) نیست، مگر رسلی که پیش از او رسولان دیگری بودند؛ پس اگر او بمیرد یا کشته شود، آیا شما به عقب برخواهید گشت؟ هرکس به عقب بازگردد، به خدا هیچ گزند و زیانی نرساند و خداوند سپاسگزاران را پاداش خواهد داد.
اگر تحول معنوی و فرهنگی ایجاد شده در عصر پیامبر (ص) و دو میراث گران قدر (قران و ائمه اطهار) آن حضرت در زمان ظلم و ستم بنی امیه و بنی عباس نبود، حال جز نامی از اسلام باقی نمی ماند.