هر فرد بدون غذا تقریبا 5 هفته و بدون آب حدود 5 روز می تواند زنده بماند؛ در حالی که بدون هوا بیش از چند دقیقه نمیتواند زنده بماند.
هر فرد به طور متوسط و طبیعی در هر 4 ثانیه یک بار نفس میکشد.
وجود هواکره در حفاظت از انسان ها در برابر اشعه های خطرناک خورشید نیز نقش مهم و اساسی ایفا می نماید.
امروزه به رشد فزاینده فعالیت های صنعتی و افزایش مصرف انرژی، تعداد وسایل نقلیه موتوری و رشد شهرنشینی و توسعه عمودی شهر ها، داشتن هوای پاک و سالم نیز، به این دغدغه ها افزوده شده.
امروزه آلودگی هوا، مشکل جدی کلان شهرهاست.
بسیاری از نقاط شهری کشور به دلایل گوناگون، نظیر تعداد خودرو های سبک و سنگین، وجود صنایع آلاینده، انواع فراینده های احتراقی، تولید برق یا صنایع شیمیایی در معرض انواع آلایندگی های هوا قرار دارند؛ اما در این میان تنها تعداد اندکی از آلاینده های اصلی به عنوان آلاینده های معیار، پایش و گزارش میشوند.در شهر های از ایران غلظت برخی از آلاینده های هوا از حد استاندارد بیشتر است و برآورده میشود که با احتساب پدیده زیر گرد ها، جمعیتی بالغ بر 35 میلیون تن؛ یعنی قریب به نیمی از جمعیت کشور در معرض آلودگی هوا قرار داشته باشند.
افراد جامعه : کاهش دید، تحریک چشم، اختلال در سیستم تنفسی و گردوغباری که روی وسایل می نشیند را آلودگی محسوب میکنند.
کشاورز : عواملی که به گیاهان، حیوانات و محصولات کشاورزی زیان وارد می کند، آلودگی محسوب می شود.
خلبان : برای صاحبان صنعت فقط مسائل مربوط به مهار آلودگی هوا مد نظر است.
محیط زیست : وجود هرگونه ترکیب اضافی در هوا، که سلامت و بهداشت جانداران را به خطر اندازد، آلودگی هوا تلقی میشود.
آلاینده ها ممکن است به صورت گاز، مایع ویا جامد باشند.
مشکلات : آلودگی هوا همچنین به اجسام، ساختمان ها و اموال مردم آسیب می رساند و رفاه و آسایش عمومی و تعادل طبیعی محیط زیست را مختل میسازد،و آلودگی هوای هر منطقه با منطقه دیگر متفاوت است و به عواملی مانند : نوع آب و هوا، وجود رشته کوه ها، فعالیت های صنعتی، کشاورزی و... آن منطقه بستگی دارد.و در برخی موارد تاثیر آلودگی هوا بر انسان و محیط زیست تدریجی و کند است که در این صورت کمتر مورد توجه قرار میگیرد و بیشتر مردم آنرا جدی تلقی نمی کنند، و زمانی که به وضعیت حاد و اضطراری می رسد، مورد توجه آنها قرار می گیرد.
می توان گفت آلودگی هوا، بحرانی تدریجی است و در دراز مدت نتایج آن مشخص میشود
منابع آلاینده هوا به دو دسته طبیعی و انسانی تقسیم میشود.
انسان ها با فعالیت های غیر علمی خود باعث تشدید آلودگی هوا می شوند.
دود، گردوغبار، گازها، ترکیبات بد بو، مواد رادیواکتیو، مواد شیمیایی زیان آور یا هرماده دیگر موجود، در هوای آزاد میشوند.
این آلاینده ها، به صورت : اکسید های گوکرد، نیتروژن و کربن، هیدروکربورها، اکسیدهای فتوشیمیایی، ذرات معلق مایع، جامد و مواد رادیواکتیو در هوا وجود دارند.
یکی از عواملی که آلودگی هوا را تشدید میکند،پدیده وارونگی دماست در حالت عادی در لایه اولیه جو، با افزایش ارتفاع از سطح زمین، دمای هوا کاهش میابد، از این رو در شرایط عادی، هواب مجاور سطح زمین گرم تر و سبک تر از لایه های بالایی است و به راحتی می تواند به سمت بالا صعود کند.و درحالت وارونگی در ماه های سرد سال، وضعیت برعکس میشود، در این شرایط هوای سرد و سنگین تر در مجاورت زمین ساکن است و لایه هوای گرمی در بالای آن قرار می گیرد، در چنین شرایطی، حرکت صعودی و جابه جایی هوا صورت نمی گیرد و موجب افزایش آلودگی میشود.
در زمینه پایش و نظارت بر کیفیت هوا، داده های مربوط به کیفیت هوا را به شاخص کیفیت هوا تبدیل میکنند و اطلاعات مورد نیاز را در اختیار عموم مردم قرار می دهند.به طور کلی برای گزارش روزانه کیفیت هوا(پاک یا آلوده بودن) و تاثیرات آن بر سلامتی انسان، از شاخص کیفیت هوا استفاده می شود. این شاخص برای پنج آلاینده اصلی هوا یعنی: ذرات معلق، نیتروژن دی اکسید، اوزون سطح زمین، کربن مونوکسید و گوگرد دی اکسید محاسبه می شود.
شاخص کیفیت هوا ابزاری کلیدی جهت اگاهی از کیفیت هوا، نحوه اثر آلودگی هوا بر سلامت و روش های محافظتی در برابر آن است.
این پدیده در ابعاد منطقه ای، ملی و محلی خسارات متعددی به محیط زیست، بهداشت و سلامت جامعه، مناع زیر بنایی و تاسیسات صنعتی وارد می نماید.
مهم ترین شکل آن تهدید سلامت انسان و بروز بیماری های تنفسی، قلبی و ... است.
باران اسیدی به هرگونه بارش، مانند باران، برف، تگرگ با حتی مه که در آن مواد مضری مانند اکسید های نیتروژن و گوگرد وجود داشته باشد، اطلاق می شود. این دو ماده در هوا کره با اکسیژن و بخار آب واکنش شیمیایی داده و به صورت نیتریک اسید و سولفوریک اسید در می آیند، و عامل اصلی این آلاینده ها، مصرف سوخت های فسیلی در صنایع، حمل و نقل کارخانه های مختلف است به سبب افرایش شدید میزان اسیدیته بارش میشود.
باعث آسیب رساندن به انسان ها و سایر جانداران و نمای ساختمان ها و بناهای تاریخی، رنگ خودروها و کاهش حاصل خیزی خاک های کشاورزی می شود.و نیز تغیرات آب و هوایی و گرمایش جهانی نیز از دیگر پیامد های آلودگی هواست.
کشور چین درحال حاضر بزرگترین تولید کننده پنل خورشیدی، موتورسیکلت برقی، دوچرخه برقی است، و یکی از موفق ترین کشور ها در زمینه استفاده از سیستم حمل و نقل الکتریکی است.و توانسته بسیاری از معظلات محیط زیستی و کمبود انرژی های فسیلی خودرا با استفاده از انرژی های نو و پاک جبران کند.
منظور از آلودگی صوتی، امواج ناخاسته ای است که بر فعالیت موجودات زنده به ویژه انسان تاثیر می گذارند و می توانند با تاثیر گذاری بر سامانه اعصاب و شنوایی انسان باعث عوارض متعدد جسمی و روحی شوند.
امواج الکترومغناطیس یکی دیگر از انواع آلودگی هایی است که ویژگی های فیزیکی محیط زیست را تفیر می دهند.
متاسفانه با توسعه فناوری های مختلف در زندگی، مقدار این آلودگی ها افزایش یافته است.
نور های مصنوعی در زمان ها یا مکان های نامناسب و با کیفیت نامطلوب، محیط زیست و آسمان شب را آلوده می سازند.وجود نور زیاد در برخی بزرگراه ها در طول شب، باعث تغیرات اکوسیستم برای گیاهان و درختان و حتی جانوران موجود در اطراف آن بزگراه می شود.و نور زیاد در شهر ها نیز باعث ایجاد مشکلاتی در رصد آسمان شب می شود.
دریک محیط باز امواج صوتی بدون برخورد به مانع منتشر می شوند و در نهایت از بین می روند.
اما در محیط بسته، امواج صوتی پس از برخورد به دیوار ها و موانع موجود در مسیر، منعکس و تشدید می شوند.
خطوط انتقال برق فشار قوی – وسایل منزل – تلفن همراه – امواج رادیویی
پژوهش ها نشان می دهد که برخی از فناوری های ساخته بشر میدان های الکترومغناطیس طبیعی زمین را تغیر میدهند؛ در این شرایط جانورانی که از نیرو های طبیعی برای جهت یابی و تغیر موقعیت استفاده می کنند، گیج می شوند و مسیر خودرا گم می کنند.امواج رادیویی و مایکروویو نیز بر محیط زیست تاثیر گذارند. این امواج افزون بر انسان ها و حیوانات، بر گیاهان و درختان نیز تاثیراتی دارند.
برای کاهش تاثیرات امواج الکترومغناطیس، رعایت نکات زیر ضروری است.
1-عدم استفاده طولانی مدت از تلفن همراه
2- خاموش کردن تلفن همراه در شب و هنگام خوابیدن
3- رعایت فاصله بین وسایل برقی و محل استراحت
4- استفاده نکردن بچه های زیر شش سال از وسایل الکترونیکی
5- رعایت حریم ساخت و ساز با خطوط برق فشار قوی
1- تراکم و نزدیکی بیش از حد ساختمان ها
2- عدم تهویه مناسب هوا به منظور جلوگیری از اتلاف انرژی
3- استفاده ار مواد مصنوعی و شیمیایی در ساختمان، مبلمان و وسایل شخصی
4- استفاده ار حشره کش ها، مواد شوینده، تمیز کننده و ضد عفونی کننده
همواره محیط های بسته، 5 تا 10 برابر آلوده تر از محیط های باز مجاور خود هستند
مشکلات ناشی از آلودگی هوای محیط بسته عبارتند از : سرطان ریه، آسم، نازایی، کاهش دید و بیماری های قلبی عروقی و مرگ و میر
مهم ترین آلاینده های هوای محیط های بسته عبارتند از : عوامل آلرژی، ترکیبات ارگانیک بخار شوینده، فرمالئید، اکسید های نیتروژن، کربن مونوکسید، رادن، سرب و آفت زادها.