بیداری اسلامی، تعریف و اهداف

بیداری، از نظر لغوی به معنی هوشیاری و برخورداری فرد از آگاهی است. بیداری اسلامی، به معنای حالت برانگیختگی و آگاهی در امت اسلامی است، تجدید حیات اسلام در کالبد فرد و جامعه، دعوت مجدد به اسلام، احیای ارزش ها اسلام، احیای ارزش های اسلامی و بازگشت به خویشتن اسلامی است.

عمده‌ترین هدف بیداری اسلامی بازگرداندن دین به عرصه زندگی فردی و اجتماعی است. هدف های غایی و متعالی آن، ساختن تمدن جدید اسلامی و در نهایت تاسیس ییک تمدن اسلامی با گستره جهانی است که در آن عقلانیت با معنویت، قدرت با اخلاق، دانش با ارزش و علم با عمل جمع می شود.

بیداری اسلامی متعلق به کشور و منطقه خاصی نیست و به کل جهان تعلق دارد؛ با این حال خاستگاه اولیه آن چهار کشور مهم ایران، مصر، عثمانی و هند بوده است. در هر کدام از این کشورها رخدادهای مهمی به وقوع پیوسته که باعث جهش فکری اندیشمندان، متفکران، مبارزان، مسلمان و سپس مردم برای بازیابی هویت واقعی خود یعنی هویت اسلامی از طریق بازگشت به خویشتن اسلامی آشنا شد. آشنایی با غرب نیز به همان اندازه در شکل گیری بیداری اسلامی تاثیر داشته است که اندیشمندان و متفکران مسلمان اقدام به مطالعه و سپس مقایسه علل پیشرفت جهان غرب و عقب ماندگی جهان اسلام کردند. به عبارت دیگر متفکران و مبارزان مسلمان اقدام به ریشه‌یابی علل افول تمدن اسلامی پس از تجزیه کردن دوران درخشان و پرافتخار گذشته و همچنین شکل‌گیری تمدن غرب پس از سپری کردن دوران جهل و تاریکی قرون وسطی کردند.

کشور هایی که در آنها حوادثی رخداد و باعث بیداری اسلامی شد عبارت اند از:

1. عثمانی: شکست امپراتوری عثمانی از دولت‌های اروپایی و از دست دادن برخی مناطق مسلمان نشین متفکران این منطقه را به بازنگری در افکارشان واداشت
2. مصر: سلطه استعماری انگلستان بر این کشور نقطه عطفی در تاریخ این کشور محسوب می‌شود و باعث شد اندیشمندان مصری را به تفکر وادارد
3. هند: تسلط استعمار انگلیس بر شبه قاره هند و شکست دادن مقاومت مسلحانه مسلمانان هند در برابر انگلیسی‌ها سرآغاز بیداری دانشمندان مسلمان این منطقه بود