انواع یاخته های بیگانه خوار

در انسان انواع مختلفی از یاخته های بیگانه خوار شناسایی شده اند :

درشت خوار ها (ماکروفاژ) : در اندام های مختلف از جمله گره های لنفاوی ،حضور دارند و با میکروب ها مبارزه می کنند . یکی دیگر از وظایف درشت خوار ها ، از بین بردن یاخته های مرده بافت ها یا بقایای آنهاست . نمونه ی آن پاکسازی گویچه های قرمز مرده ی موجود در کبد و طحال است

نکته : در حالت طبیعی ، دستگاه ایمنی می تواند باعث نابودی سلول های خودی (سلول های پیر یا آسیب دیده یا مرده) نیز بشود

یاخته های دارینه ای : در بخش هایی از بدن که با محیط بیرون در ارتباط اند ، مثل پوست و لوله گوارش ، به فراوانی یافت می شوند . علاوه بر بیگانه خواری ، قسمت هایی از میکروب را در سطح خود قرار می دهند . سپس خود را به گره های لنفاویِ نزدیک ، می رسانند تا این قسمت ها را به یاخته های ایمنی ارائه کنند . یاخته های ایمنی با شناختن این قسمت ها ، میکروب مهاجم را شناسایی خواهند کرد دقت کنید لنفوسیت ها درصورت برخورد با این یاخته های دارینه ای ، فقط فعال می شوند نه اینکه توانایی شناسایی عامل بیگانه را بدست بیاورند (نه اینکه بالغ شوند !(

نکته : پوست هم در نخستین خط و هم در دومین خط دفاعی (به وسیله یاخته های دارینه ای) شرکت دارد

نکته : نمی توان گفت یاخته های دستگاه ایمنی با شناسایی یاخته ای که دارای علائم میکروب های بیماری زا باشد ، قطعا به آن حمله می کنند !

مثال نقض : یاخته های دارینه ای که حامل قسمت هایی از میکروب هستند

ماستوسیت ها : در بخش هایی از بدن که با محیط بیرون در ارتباط اند ، به فراوانی یافت می شوند . ماده ای به نام هیستامین دارند که رگ ها را گشاد و نفوذپذیری آنها را زیاد می کند . گشاد شدن رگ ها باعث افزایش جریان خون و حضور بیشتر گویچه های سفید می شود . نفوذ پذیری بیشتر رگ ها موجب می شود تا خوناب که حاوی پروتئین های دفاعی است بیش از گذشته به خارج رگ نشت کند

نوتروفیل ها : این بیگانه خوار ، جزو گویچه های سفید است دقت کنید درشت خوار ها و سلول های دارینه ای و ماستوسیت ها ، گویچه سفید محسوب نمی شوند

در جریان بیماری های میکروبی ، تعداد گویچه های سفید افزایش می یابد

گویچه های سفید نه تنها در خون ، بلکه در بافت های دیگر هم یافت می شوند . فرایند عبور گویچه های سفید از دیواره مویرگ ها (نه هر رگی !) ، تراگذری (دیاپدز) نامیده می شود . تراگذری از ویژگی های همه گویچه های سفید است

نوتروفیل ها را می توان به نیروهای واکنش سریع تشبیه کرد . اگر عامل بیماری زا وارد بافت شود ، نوتروفیل با تراگذری خود را به آن می رساند و با بیگانه خواری آن را نابود می کند . نوتروفیل ها مواد دفاعی زیادی حمل نمی کنند و چابک اند

نکته : نوتروفیل ها دارای یک هسته ی چند قسمتی هستند (نه چند هسته ی تک قسمتی !!(

نکته : در طی فرایند بیگانه خواری نوتروفیل ، مقداری از مایع میان بافتی نیز وارد نوتروفیل می شود

در برابرِ عوامل بیماری زای بزرگتری مثل کرم های انگل که قابل بیگانه خواری نیستند ، ائوزینوفیل ها مبارزه می کنند .ائوزینوفیل ها محتویات دانه های خود را به روی انگل می ریزند

بازوفیل ها ، به مواد حساسیت زا پاسخ می دهند . دانه های این یاخته ها هیستامین و ماده ای به نام هپارین دارند . هپارین ضد انعقاد خون است . هیستامین نیز رگ ها را گشاد و نفوذپذیری آن ها را زیاد می کند

مونوسیت ها ، از خون خارج می شوند و پس از خروج ، تغییر می کنند و به درشت خوار یا یاخته های دندریتی تبدیل می شوند

نکته : درشتخوار ها و یاخته های دندریتی می توانند منشا یکسانی داشته باشند

نکته : مونوسیت ها پس از تراگذری ، قابلیت برگشت به خون را ندارند ! درنتیجه به یاخته های دیگری تبدیل می شوند

و یاخته های کشنده طبیعی .

لنفوسیت ها انواع مختلفی دارند( لنفوسیتT و B و یاخته ی کشنده طبیعی) لنفوسیتی را که در دفاع غیر اختصاصی نقش دارد یاخته ی کشنده طبیعی می نامند، که یاخته های سرطانی و آلوده به ویروس (دقت کنید که اینا سلول های خودی هستن !) را نابود می کنند

یاخته های کشنده طبیعی ، ابتدا با ترشح پروتئین پرفورین ، منفذی در غشای یاخته ایجاد می کنند سپس آنزیمی به درون آن وارد می کنند که سبب مرگ برنامه ریزی شده آن شود پروتئین های مکمل ،گروهی از پروتئین های محلول در خوناب اند . این پروتئین ها در فرد غیر آلوده به صورت غیرفعال اند ، اما اگر میکروبی به بدن نفوذ کند ، فعال می شوند .

واکنش فعال شدن ، به این صورت است که وقتی یکی از این پروتئین ها فعال می شود ، دیگری را فعال می کند و به همین ترتیب ادامه می یابد

پروتئین های مکمل فعال شده به 2 طریق سبب نابودی میکروب می شوند :

1_ ایجاد ساختار های حلقه مانند در غشای میکروب 2_ تسهیل بیگانه خواری

نکته : پرفورین ها نیز مانند پروتئین های مکمل ، با کمک یکدیگر در غشای یاخته ی مورد نظر منفذ ایجاد می کنن