عبارت است از بیان چرایی و چگونگی یک پدیده. تببین: نشان دادن علت و چگونگی ایجاد و زوال یک پدیده
منظور از چرایی : علت یابی است و منظور از چگونگی : فرایندها و روندهاست.
مثال
همبستگی اجتماعی باال موجب کاهش انحرافات اجتماعی می شود. / حرارت باعث انبساط فلزات می شود.
در تبیین به تمام عوامل احتمالی که به ظاهر هیچ ربطی هم به یکدیگر ندارند توجه شده و بین آنها ارتباط داده می شود. یا اینکه میان پدیده هایی که قبال در ارتباط با هم دیده می شدند، روابط جدیدی برقرار می شود.
جامعه شناسی تبیینی؛ همان جامعه شناسی پوزیتیویستی است و پوزیتیویسم به معنای وحدت روش علوم است. یعنی در همۀ علوم؛ روش مطالعه یکسان است و آن هم روش تجربی است.
تبیینی که صرفاً به بدنبال عوامل یا دالیل تجربی است. عوامل و دلایلی که قابل مشاهده / قابل اندازه گیری/بیرونی/ عینی واقعی و قابل اثبات باشند.
در تبیین تجربی؛ عوامل و دلایلی درونی و ذهنی؛ اصال معتبر و قابل بررسی نخواهند بود.
تهیه کننده: محمود کرمی