شعر «بخوان و حفظ کن: باران» و معنی شعر:

بخوان و حفظ کن

باران

• نوع قالب شعری: دوبیتی
• شاعر: بابا طاهر عریان

خوشا آنان که آلله یارشان بی                            به حمد و قُل هو الله کارشان بی

خوش به حال کسانی که خداوند یاور و پُشتیبان شان است و همیشه در حال خواندن قرآن هستند.

نکات دستوری و آرایه ادبی:

یارشان و کارشان ß   قافیه (بی ß   ردیف)

تعداد جمله ß   3:

• خوشا آنان ß   جمله اول (شبه جمله)
• آلله یارشان بی ß   جمله دوم
• به حمد و قُل هو الله کارشان بی ß   جمله سوم

الله ß   نهاد جمله دوم

کارشان ß   نهاد جمله سوم

حمد و قُل هو الله ß   تلمیح؛ اشاره به سوره ها و آیه های قرآن دارد

خوشا ß   شبه جمله

کارشان ß   ترکیب اضافی

خوشا آنان که دایم در نمازند                             بهشت جاودان بازارشان بی

خوش به حال کسانی که همیشه در حال نماز خواندن هستند و بهشت جای زندگی شان است.

نکات دستوری و آرایه ادبی:

بازارشان ß   قافیه (بی ß   ردیف)

تعداد جمله ß   3:

• خوشا آنان ß   جمله اول (شبه جمله)
• دایم در نمازند ß   جمله دوم
• بهشت جاودان بازارشان بی ß   جمله سوم

آنان ß   نهاد جمله دوم

بهشت جاودان ß   نهاد جمله سوم

بهشت جاودان ß   ترکیب اضافی

بازارشان ß   ترکیب اضافی (شان ß   مضاف الیه)

• نوع قالب شعری: دوبیتی
• شاعر: بابا طاهر عریان

خداوندا به فریاد دلم رس                                 کسِ بی کس تویی، من مانده بی کس

پروردگارا! به من کمک کن، زیرا تو یاور انسان های بی پناه هستی؛ من تنها مانده ام، کمکم کن.

نکات دستوری و آرایه ادبی:

رَس و بی کَس ß   قافیه (ردیف ندارد)

تعداد جمله ß   4:

• خداوندا ß   جمله اول
• به فریاد دلم رس ß   جمله دوم
• کسِ بی کس تویی ß   جمله سوم
• من مانده بی کس ß   جمله چهارم

خداوندا (ای خدا) ß   منادا و ندا (خداوند ß   منادا    ا ß   حرف ندا)

کَسِ بی کَس ß   ترکیب وصفی

«تو» در مصراع اول ß   نهاد جمله دوم

«تو» در مصراع دوم ß   نهاد جمله سوم

«من» در مصراع دوم ß   نهاد جمله چهارم

به فریاد رسیدن ß   کنایه از کمک کردن

همه گویند طاهر کس نداره                              خدا یارِ مَنه چه حاجت کس

همه می گویند که باباطاهر تنها و بی یاور است. وقتی که خدا یاورِ من باشد من نیاز به کمک هیچ کسی ندارم.

نکات دستوری و آرایه ادبی:

کس ß   قافیه (ردیف  ندارد)

تعداد جمله ß   4:

• همه گویند ß   جمله اول
• طاهر کس نداره ß   جمله دوم
• خدا یارِ مَنه ß   جمله سوم
• چه حاجت کس [است] ß   جمله چهارم

«همه» در مصراع اول ß   نهاد جمله اول

«طاهر» در مصراع اول ß   نهاد جمله دوم

«خدا» در مصراع دوم ß   نهاد جمله سوم

«کس» در مصراع اول ß   مفعول

«چه حاجت» در مصراع دوم ß   مفعول

«کس» در مصراع دوم ß   متمم (حرف اضافه محذوف «به»)

طاهر، اسم شاعر، همان باباطاهر است. گاهی شاعر در بیت آخر شعر، اسمش را می آورد که به این کار، «تخلّص» می گویند. این اتّفاق در غزل بیشتر، دیده می شود.

• نوع قالب شعری: رباعی (چهار پاره)
• شاعر: سید حسن حسینی

ای نام تو روییده به گلدان لبم                          در مرحمت تو غوطه ور، روز و شبم

خدایا! من همیشه مشغول راز و نیاز با تو هستم و تمام روز و شب در دریای لطف و مهربانی تو شناور هستم.

نکات دستوری و آرایه ادبی:

لبم و شبم ß   قافیه (ردیف ندارد)

تعداد جمله ß   3:

• ای [خدا] ß   جمله اول (منادا محذوف؛ یعنی خدا حذف شده است)
• نام تو روییده به گلدان لبم ß   جمله دوم
• در مرحمت تو غوطه ور، روز و شبم ß   جمله سوم

گلدان لب ß   تشبیه (لب مانند گلدان)

در مرحمت تو غوطه ور ß   تشبیه (لطف و مهربانی خداوند به دریا تشبیه شده است)

روز و شب ß   تضاد

گلدان لب ß   ترکیب اضافی

لبم ß   ترکیب اضافی

شبم ß   ترکیب اضافی

در خاک طلب، بذر دُعا کاشته ام                                   باران اجابت تو را می طلبم

من دعا می کنم و از تو می خواهم که نیازم را برطرف کنی و منتظرم که خواسته های مرا بپذیری و برآورده کنی.

نکات دستوری و آرایه ادبی:

کاشته ام و می طلبم ß   قافیه (ردیف ندارد)

تعداد جمله ß   2:

• در خاک طلب، بذر دُعا کاشته ام ß   جمله اول
• باران اجابت تو را می طلبم ß   جمله دوم

بذر دعا ß   تشبیه

بذر دعا ß   مفعول

باران اجابت ß   تشبیه

باران اجابت تو ß   مفعول

[من] محذوف ß   نهاد هر دو جمله

خاک طلب ß   تشبیه

کاشته ام ß   ماضی نَقلی

می طَلبم ß   مُضارع اخباری

خاک، بذر و باران ß   تناسب (مراعات نظیر)

• نوع قالب شعری: دو بیتی
• شاعر: مصطفی علی پور

اگر آن سبز قامت، رو نماید                               درِ باغ خدا را می گشاید

اگر امام زمان (عج) ظهور کند، همه ی ما را وارد بهشت می کند.

نکات دستوری و آرایه ادبی:

نماید و می گشاید ß   قافیه (ردیف ندارد)

تعداد جمله ß   2:

اگر آن سبز قامت، رو نماید ß   جمله اول

درِ باغ خدا را می گشاید ß   جمله دوم

«رو» در مصراع اول ß   مفعول

«در» در مصراع دوم ß   مفعول

کل بیت ß   تلمیح به ظهور امام زمان (عج)

در باغ ß   ترکیب اضافی

باغ خدا ß   ترکیب اضافی

تنم را فرش کردم تا بتازد                                  دلم را نذر کردم تا بیاید

جسمم را آماده کرده ام تا در راه او فدا شود و از ته دل نذر کرده ام که هرچه زودتر، ظهور کند.

نکات دستوری و آرایه ادبی:

بتازد و بیاید ß   قافیه (ردیف ندارد)

تعداد جمله ß   4:

• تنم را فرش کردم ß   جمله اول
• بتازد ß   جمله دوم
• دلم را نذر کردم ß   جمله سوم
• بیاید ß   جمله چهارم

فرش کردن تن ß   کنایه از آماده ی فدا شدن

نذر کردن دل ß   کنایه از آماده و مهیا شدن

تنم ß   ترکیب اضافی

دلم ß   ترکیب اضافی

«تنم» در مصراع اول ß   مفعول

«دلم» در مصراع دوم ß   مفعول

پیام:

در دو شعر اوّل از باباطاهر و سید حسن حسینی، مناجات با خداوند مطرح شده است. شاعر می گوید انسان با وجود لطف خداوند همیشه موفّق خواهد بود و وجود خداوند سعادت است. در شعر پایانی از مصطفی علی پور، به توصیف شخصیّت حضرت مهدی(عج) پرداخته شده است.

توضیح بیشتر (تفاوت دو بیتی و رباعی):

دوبیتی شعری است که دو بیت دارد و در مصراع اوّل، دوم و چهارم آن قافیه وجود دارد. رُباعی هم مانند دوبیتی است؛ یعنی از نظر قافیه و تعداد بیت، شبیه هم هستند؛ امّا از نظر وزن و آهنگ باهم تفاوت دارند.

____________________*                       ____________________*

____________________             ____________________*