شعر «کار و شایستگی» و معنی شعر:

شعر

کار و شایستگی

• شاعر: پروين اعتصامی
• قالب شعر: قطعه
• اثر: ديوان قصايد

جوانی، گه کار و شايستگی است                        گه خودپسندی و پندار نیست

جوانی، هنگام کار کردن است و زمان غرور و خیال پردازی نیست.

چو بفروختی، از که خواهی خريد؟                     متاع جوانی به بازار نیست

وقتی جوانی را از دست دادی، هرگز نمی توانی آن را بخری زيرا کالای با ارزش جوانی در بازار نیست.

آرایه ادبی:

متاع جوانی ß   تشبیه »جوانی به کالا تشبیه شده است»

بفروختی، متاع، بازار، خريد ß   مراعات نظیر

غنیمت شمر، جز حقیقت مجوی                       که باری است فرصت، دگر بار نیست

قدر فرصت ها را بدان و فقط به دنبال حقیقت باش زيرا فرصت يک بار برای انسان پیش می آيد.

مپیچ از ره راست، بر راه کج                   چو در هست، حاجت به ديوار نیست

از راه راست منحرف نشو. وقتی در هست چرا از ديوار بالا می روی؟

مفهوم بیت:

به سمت کارهای بد و ناشايست نرو

آرایه ادبی:

راست، کج ß    متضاد

 مپیچ از ره راست ß    کنايه از منحرف شدن

در، ديوار ß    مراعات نظیر

ز آزادگان، بردباری و سعی                    بیاموز، آموختن عار نیست

از انسان های آزاده، صبر و تلاش بیاموز زيرا آموختن، عیب و زشت نیست.

به چشم بصیرت به خود در نگر                          تو را تا در آيینه، زنگار نیست

تا زمانی که دلت دچار گناه و آلودگی نشده، از روی آگاهی به خود نگاه کن »به خودشناسی بر«.

آرایه ادبی:

آيینه ß   منظور دل

همی دانه و خوشه، خروار شد               ز آغاز، هر خوشه خروار نیست

هر دانه ای اول به خوشه و بعد به خروار تبديل می شود.  از اول هر خوشه، خروار نبوده است.

مفهوم بیت:

انسان ها برای رسیدن به هدف بايد اندک اندک و گام به گام قدم بردارند.

آرایه ادبی:

بیت مورد نظر يادآور ضرب المثل ß   قطره قطره جمع گردد وانگهی دريا شود.

همه کار ايام، درس است و پند                         دريغاً که شاگرد هشیار نیست

همۀ کار روزگار، درس و پند دادن است. افسوس که شاگرد هوشیار و آگاهی وجود ندارد.

آرایه ادبی:

درس، شاگرد ß    مراعات نظیر