1) انسان ها جهان اجتماعی را آگاهانه و خلاق بوجود می آورند.
2) انسان ها در برابر فرهنگی که از طریق تعلیم و تربیت به آنها منتقل می شود موجوداتی فعال و تاثیرگذارند.
1) حیوانات زندگی اجتماعی خود را بر اساس غریزه و به دور از آگاهی و خلاقیت می سازند.
2) حیوانات قادر به تغییر محیط زندگی خود نیستند و موجوداتی منفعل و تاثیر پذیر هستند .
1) تنوع آگاهی و نگرش انسان ها
2) تنوع اراده و اختیار انسان ها
1) تغییراتی که مربوط به لایه های سطحی جهان اجتماعی است (نمادها و هنجارها) و درون یک جهان اجتماعی واحد رخ می دهد و جهان اجتماعی را به جهان دیگری تبدیل نمی کند .
مثال: تغییر در لهجه ، جمعیت و رشد اقتصادی .
2) تغییراتی که مربوط به لایه های عمیق و بنیادین جهان اجتماعی است (عقاید و ارزش ها) و جهان اجتماعی را به جهان اجتماعی دیگری تبدیل میکند .
تفاوت هایی که به ارزش های کلان و اعتقادات اصلی باز می گردد ، از نوع تفاوت های میان جهان های اجتماعی مختلف است.
زندگی اجتماعی انسان همواره دچار تغییرات مختلفی می شود اما هر تغییری که در زندگی اجتماعی رخ می دهد باعث تغییر و تبدیل جهان اجتماعی نمی گردد .
تاریخ(سرگذشت و سرنوشت) جهان های اجتماعی:
تاریخ جهان های اجتماعی، یکسان یا متفاوت:
1) عده ای معتقدندکه همه جهان های اجتماعی شبیه یکدیگرند و مسیر یکسانی را برای رشد خود طی می کنند.(جهان های در طول هم هستند (
2) عده ای معتقدند که جهان های اجتماعی متنوع هستند و مسیر مخصوص به خود را می پیمایند. (جهان های در عرض هم هستند (
ویژگی های دیدگاه جهان های در طول هم:
1) همه جوامع انسانی شبیه یکدیگرند و مسیر یکسانی را طی می کنند.
2) نگاه تک خطی به تاریخ بشر دارند یعنی همه جوامع در یک خط قرار دارند .
3) در این مسیر برخی از جهان های اجتماعی پیشرفته تر و برخی عقب مانده اند.
4) جوامع عقب مانده باید جوامع پیشرفته را الگوی حرکت خود قرار دهند .
ویژگی های دیدگاه جهان های اجتماعی در عرض هم:
1) جهان های اجتماعی متنوع هستند.
2) هر جهان اجتماعی فرهنگ و تمدن مناسب خود را بوجود می آورد.
3) فرهنگ ها و تمدن ها بر اساس ارزش ها و آرمان های خود متحول می شوند و مسیرهای مختلفی را می پیمایند.
4) برخی تمدن ها و فرهنگ ها زمان طولانی دوام می اورند و بعضی پس از مدتی از بین می روند .
5) جهان های اجتماعی مختلف با یکدیگر روابط متقابلی دارند و می توانند از تجربیات یکدیگر استفاده کنند.
مردم شناسان و جهان های اجتماعی متفاوت:
آن ها معتقدند که جهان های اجتماعی متنوع هستند و فرهنگ و تمدن متناسب با خود را بوجود می آورند .هیچ جهان اجتماعی نمی توانند با حفظ هویت مسیر جهان اجتماعی دیگری را ادامه دهد.
ویژگی های جهان اجتماعی زنده و سالم:
1) فعالانه با جهان اطراف خود ارتباط برقرار می کنند.
2) مطابق با نیاز های خود از دستاوردهای جهان های اجتماعی دیگر استفاده می کنند .
3) در صورت لزوم در دستاوردهای جهان های اجتماعی دیگر تغییراتی ایجاد کرده سپس آن ها را مورد استفاده قرار می دهد.
جهان اجتماعی یا جهان های اجتماعی:
تفاوت های عرضی:
تفاوت حیوانات یک گونه با یکدیگر از نوع تفاوت های عرضی میباشد یعنی تفاوت در ویژگی های سطحی آن هاست .
تفاوت های ذاتی:
تفاوت در انواع گونه ها با یکدیگر از نوع تفاوت های ذاتی می باشد یعنی تفاوت در ویژگی های اساسی آنهاست.
جهان های اجتماعی یکسان یا متفاوت:
همه ما در جهان اجتماعی متولد می شویم و پس از ما نیز جهان اجتماعی همچنان وجود دارد اگر ما فقط جهانی را ببینیم که درآن متولد شده ایم ممکن است گمان کنیم که جهان اجتماعی تنها یک شکل دارد اما این چنین نیست .
توجه به تنوع جهان اجتماعی:
1) چشم خود را بر جوامع دیگری که هم اینک در نقاط دیگر دنیا وجود دارند باز کنیم. (مقایسه ایران با چین و ...)
2) به تاریخ گذشته خود رجوع کنیم(مقایسه جامعه امروز ایران با دوره هخامنشیان و قاجار و ...)