نمونه سوالات تشریحی فصل 4 جامعه شناسی یازدهم همراه با جواب تشریحی

۱) اصول اعتقادی و ارزش‌های آن ثابت است.  ۲) اصول ارزش‌هایش با نظام آفرینش و فطرت آدمیان مطابقت دارد.

صرفاً تعلق خاطر و وابستگی به عناصر سرزمین، نژاد، قومیت و زبان داشتن که هویت ملت را تعیین کند. وحدت امت اسلامی مخدوش بود و هویت سازی سکولار بود. اختلافات نژادی افزایش یافته بود و مقاومت اسلامی ضعیف شده بود.

عقل در فرهنگ اسلام محبوب‌ترین مخلوق خداست و پیامبران برای برانگیختن عقل مبعوث شده‌اند.

۱)عصر نبوی ۲)دوران خلافت ۳)دوران استعمار ۴)بیداری اسلامی

۱)انسان موجودی مختار، مسئول و متعهد است. ۲) انسان خلیفه خدا در زمین است. ۳) انسان فطرت الهی و کرامتی ذاتی دارد. ۴) سعادت انسان در نزدیک شدن به خدا است. ۵) شقاوت انسان در فراموشی خود، خدا و محدود کردن زندگی به این جهان است. ۶) انسان مسئول آبادی این جهان و پرهیز از فساد است.

پیامبران برای برانگیختن عقل، اجرای عدالت و جلوگیری از تراکم ثروت در دست اغنیا و آزادسازی مستضعفان از حاکیمت مستکبران و حاکمیت حق مبعوث شده‌اند.

از زمان رحلت پیامبر تا خلافت امویان، عباسیان و عثمانیان ادامه داشت و پس از فتح مکه مقاومت در برابر ارزش‌های اسلامی از صورت آشکار در پوشش نفاق پنهان شد و مناسبات عشیره‌ای قبیله‌ای در آن راه یافت. اما ارزش‌های اسلامی فارغ از عملکرد قدرت‌های سیاسی در سایر سرزمین‌ها گسترش یافت و فرهنگ گروه‌های مهاجم را درون خود هضم کرد.

پیامبر آیات توحیدی را در جامعه جاهلی قبیله‌ای عربستان تبلیغ نمود و پس از ۱۳ سال مقاومت در برابر فشارهای قبیله‌ای،  حکومت اسلامی تشکیل داد و ۱۰ سال به رفع موانع سیاسی آن پرداخت. به امپراتورهای زمان خود برای پذیرش اسلام دعوتنامه فرستاد گروه‌های مختلف شبه جزیره در سال نهم هجرت برای پذیرش اسلام به مدینه آمدند.

۱) بخش‌هایی از جوامع اسلامی را تحت نفوذ سیاسی و نظامی خود درآوردند. ۲) رجال سیاسی جوامع اسلامی را از طریق قدرت نظامی و صنعتی مقهور خود ساختند. ۳) قدرت سیاسی قومی و قبیله‌ای جوامع اسلامی را از طریق سازش با دولت‌های غربی با قدرت استعمارگران پیوند زدند.

وقتی استبداد ایلی و قومی با استبداد استعمارگران غربی پیوند خورد استبداد جدیدی که جنبه استعماری داشت به وجود آمد.

زیرا این قدرت‌ها در چهارچوب عادات تاریخی و فرهنگ قومی و قبیله‌ای رفتار می‌کردند.

۱)مقاومت در برابر نفوذ و سلطه غرب. ۲) متفکران اسلامی خطرات سلطه فرهنگ غرب و فراموشی فرهنگ و هویت اسلامی را گوشزد کردند. ۳) با روی کار آمدن انقلاب اسلامی مکاتب و روش‌های غربی مقابله با سلطه استعمار مثل ناسیونالیسم و ملی‌گرایی و مارکسیسم کنار گذاشته شد. ۴) مرحله نوینی در گسترش فرهنگ اسلامی با الهام از انقلاب ایران به وجود آمد.

اخوت اسلامی، اتحاد، قانون گرایی، تقوا، همبستگی، عدالت.

متاسفانه در تاریخ پس از اسلام به تدریج ارزش‌های فوق کمرنگ شدند مثلاً تقوا کمرنگ شد و ارزش‌های خونی و نژادی رشد کرد یا تبعیض ها جای عدالت را گرفت. زهد و ساده زیستی به تجملات تبدیل شد و برابری و برادری به قوم مداری تبدیل شد و در آخر استبداد ایلی و قبیله‌ای جای آزادی را گرفت.

استبداد قومی ایلی با مذهب درگیری نداشت و شاهان ظاهراً دینی بودند اما استبداد استعماری رضاخان چون در راستای تامین نیازهای مادی غرب بود پوشش ظاهری دینی هم نداشت و مستقیماً با دین مبارزه می‌کرد.

نزدیک شدن به خداوند و مقام خلیفه الهی و فراموشی حقیقت الهی خود و دیگر موجودات

شمال غربی تحت نفوذ امپراتوری روم و جنوب شرقی تحت نفوذ امپراطوری ایران بود.

اسلام انسان‌ها را موظف به تلاش برای آزادی مستضعفان و پیروزی آنها بر مستکبرین و حاکمیت دین اسلام را بر بشریت نوید می‌دهد.

دوران خلافت از زمان رحلت پیامبر آغاز شد و تا خلافت اموی و عباسی عثمانی ادامه داشت.

ناسیونالیسم یا مارکسیسم

دعوت فراگیر خود.

تا فتح مکه

عمق و غنای فرهنگ اسلامی.

به دلیل اینکه در سایه قدرت و سلطه جهان غرب عمل می‌کرد و برای تامین نیازهای اقتصادی و فرهنگی غرب.

متفکران جهان اسلام از جمله امام موسی صدر _ شیخ ابراهیم زاکزاکی و سید جمال الدین اسدآبادی.

مسئول آباد کردن این جهان و پرهیز از فساد در جهان.

توحید به معنای یکتا و واحد بودن خداوند است ی خدایی که متعلق به قوم و قبیله خاصی نیست بلکه پروردگار همه عالمیان است و همه موجودات از سوی او آمده‌اند و به سوی او باز می‌گردند چون  خداوند این جهان را حکیمانه آفریده است و بر آن تدبیر می‌کند.

دین برای نسل خاصی نیست. اصول اعتقادی و ارزش‌های آن اصول ثابت است که همه انبیاء برای تبلیغ و گسترش آن مبعوث شدند. این اصول و ارزش‌ها موافق با نظام آفرینش و فطرت انسان‌ها است؛ بنابراین متعلق به قوم و گروه خاصی نیست بلکه همه جهان را شامل می‌شود.

عقل

نهم هجرت _ مدینه.

انقلاب اسلامی

قومی قبیله‌ای.

اسلام.

عمق و غنای خود _ هضم و جذب

پیروزی مستضعفان بر مستکبرین و حاکمیت دین حق

انقلاب اسلامی _ بازگشت به سوی هویت الهی خود.

نظام آفرینش _ فطرت آدمیان.

آزادی مستضعفان