نمونه سوالات تشریحی فصل 11 جغرافیا یازدهم همراه با جواب تشریحی

از دو واژه ی «ژئو» مخفف ژئوگرافی به معنای جغرافیا و واژه ی «پلیتیک» به معنای سیاست ترکیب شده است

 «ژئوپلیتیک شاخه ای از دانش جغرافیای سیاسی است که با موضوع قدرت و ارتباط آن با جغرافیا و سیاست سر و کار دارد و روابط متقابل این سه عنصر را مطالعه می کند.»

زیرا جوهره ی ژئوپلیتیک را «قدرت» تشکیل میدهد.

به معنای داشتن توانایی است

قدرت به توان و استعداد انسان برای انجام دادن کاری که مطلوب اوست، گفته می شود.

کنترل دیگران یا نفوذ داشتن روی آن ها، سلطه و توانایی مجبور کردن دیگران به فرمان برداری.

قدرت جسمانی، قدرت علمی، قدرت اقتصادی، قدرت هنری و قدرت سیاسی.

عبارت است از علم اداره ی یک کشور یا حکومت داری.

تا بتوانند از آن برای رسیدن به اهداف، آرمان ها و خواسته های خود استفاده کنند.

به سیاست مداران، حکومت ها، نهادها و سازمان های بین المللی که در پی دست یابی به قدرت اند تا بتوانند از آن برای رسیدن به اهداف، آرمان ها و خواسته های خود استفاده کنند.

۱- حکومت های مستقل

۲- رهبران ایدئولوژیک و افراد برجسته ی سیاسی که روی مردم نفوذ دارند

۳- گروه ها و احزاب سیاسی

۴ -سازمان های مردم نهاد و غیر حکومتی (سَمَن NGO )مانند انجمن فعالان حقوق بشر، محیط زیست و صلح

۵- سازمان های بین المللی (مانند سازمان ملل متحد)

۶ -نهادهای اقتصادی و تجاری بین المللی (مانند شرکت های چند ملیتی)

می توانند به اهداف خود برسند، مطابق میل یا نظام فکری خود فرمان برانند، منافع خود و هوادارانشان را تامین نمایند و رقیبان خویش را از صحنه بیرون کنند.

می توانند در داخل یک کشور امنیت و نظم اجتماعی برقرار کنند و در خارج از آن کشور نیز اهداف خود را پیش برند.

حکومت ها، هم می توانند از قدرت برای دست یافتن به اهدافی چون تامین استقلال و منافع و امنیت ملی کشور خود بهره ببرند و هم می توانند آن را علیه ملت خود به کار بگیرند. آن ها با به کارگیری ابزارهای قدرت چون ارتش، پلیس، دستگاه قضایی و اطلاعاتی می توانند به آزار مردم خود بپردازند و از قدرتشان برای حفظ بقا و سلطه ی خود استفاده کنند.

موقعیت جغرافیایی، آب و هوا و داشتن منابع زیرزمینی و جمعیت.

رابطه ی عوامل جغرافیایی با سیاست و قدرت از گذشته های دور.

راتزل نظریه ی «فضای حیاتی» را مطرح کرد. او می گفت اگر کشورهای کوچک برای جمعیت خود فضای کافی نداشته باشند و در صدد توسعه ی سرزمین های خود بر نیایند، نابودی آن ها حتمی است. او هم چنین برای عامل موقعیت جغرافیایی اهمیت قاتل بود و اعتقاد داشت که موقعیت یک کشور در مجاور یک دولت قوی یا ضعیف، بر سیاست و قدرت آن تاثیر می گذارد. راتزل از مباحث خود چنین نتیجه می گرفت که در کشمکش بر سر قدرت، دولت های بزرگ پیروز می شوند و کشورهای کوچک را ضمیمه ی خاک خود می کنند.

زیرا در قرن بیستم با توسعه ی حقوق و قوانین بین المللی، اقداماتی مانند کشور گشایی و تصرف سرزمین های قابل قبول نیست و محکوم شمرده می شود.

مکیندر و الفرد ماهان

 ۱– مکیندر: خشکی ها

۲- الفرد ماهان : نیروی دریایی

عبارت است از چگونگی قرار گرفتن یک مکان در سطح کره زمین

ژئو – پلتیک

قدرت و سیاست

قدرت – کیفیت ترکیب – ترکیب جمعیت

قرار گرفتن یک مکان در سطح زمین

فشرده و مرکز

کشاورزی

قدرت ملی

آب

زیستی

ملی