نمونه سوالات تشریحی فصل 6 جغرافیا دوازدهم همراه با جواب تشریحی

هر گونه عامل محیطی که سلامتی و حیات انسان ها و موجودات زنده را تهدید کند و یا به اموال و دارایی های انسان ها خسارت وارد کند.

بحران پیشامدی است که به صورت ناگهانی و گاهی شدید رخ می دهد و به وضعیت خطرناک و ناپایدار برای فرد یا جامعه می انجامد.

بحران باعث به وجود آمدن شرایطی می شود که برای برطرف کردن آن نیاز به اقدامات اساسی و فوری و فوق العاده است. مخاطرات طبیعی مانند زلزله و سیل و می توانند بحران به وجود بیاورند.

مدیریت مخاطرات، کلیه اقداماتی است که از طریق آنها بتوان از بروز حوادث ناگوار، پیشگیری نمود یا در صورت بروز آن حادثه، بتوان اثرات آن را کاهش داده و آمادگی لازم را برای امداد رسانی سریع و بهبود اوضاع فراهم نمود.

مدیریت مخاطره در سه مرحله یعنی قبل از وقوع، حین وقوع و بعد از وقوع مخاطره فعالیت هایی را انجام می دهد.

سازمان مدیریت بحران

این سازمان که بخشی از فعالیت های آن مربوط به مخاطرات طبیعی است، وظیفه آمادگی و پیشگیری از بحران ها، مدیریت آنها و ارائه کمک های اولیه به آسیب دیدگان و ساماندهی و بازسازی مناطق آسیب دیده را به عهده دارد و در انجام وظایف خود از کلیه ظرفیت های موجود مانند وزارتخانه ها و سازمان های دولتی و نیروهای نظامی و انتظامی و سازمان های امدادی و… کمک می گیرد و فعالیت های آنها را برای مقابله با بحران هماهنگ می کند.

الف- کاهش لرزش های کوچک زمین در راستای گسل ها

ب- تغییر در آب های زیرزمینی

پ- بررسی تغییر اندازه فاصله بین شکستگی های پوسته زمین به وسیله دستگاه های دقیق و عکسهای هوایی و تصاویر ماهوارهای، راه دیگری برای پیشبینی احتمالی وقوع زلزله است.

این لرزش ها فقط توسط دستگاه های حساس لرزه نگار ثبت می شوند .در زمانی که این لرزش ها متوقف شوند، امکان تجمع انرژی بیشتر می شود و ممکن است در اثر تخلیه یک باره انرژی، زمین لرزه شدید تری، رخ دهد.

۱-ساختمان ها باید مقاوم سازی شوند و اصول طراحی و مهندسی ساختمان و مقررات مربوط به آنها رعایت گردد.

۲ -از ساختن سکونتگاه ها و مراکز فعالیت انسانی و شهرها دراطراف مناطقی که گسل های فعال دارند جلو گیری شود.

۳ -مراکز امداد و نجات و پناهگاه ها و چادرها و لوازم اضطراری متناسب با تمرکز جمعیت در مناطق مختلف توزیع و تأسیس شود.

۴ -راهکارهای مقابله با زمین لرزه برای گروه های مختلف مردم به روش های مختلف آموزش داده شود(آموزش همگانی-.

۵ -نقاط امن پناه گیری را در خانه، مدرسه، محل کار و… شناسایی کنیم . قفسه های کتاب و اشیا و گلدان های آویز، لوله آبگرمکن و .. وسایلی که ممکن است با لرزش سقوط کنند را محکم کنیم .کیف کمک های اولیه تهیه کنیم و آن را در محل مناسب قرار دهیم.

در زمان وقوع زلزله، مساکن روستایی بیش از ساختمان های شهری آسیب می بینند .زیرا مصالح به کار رفته در ساختمان های شهری نسبت به سکونتگاه های روستایی از مقاومت بیشتری برخوردارند. ساختمان هایی که براساس اصول مهندسی ساخته می شوند در زمان وقوع زلزله کمتر آسیب دیده و تلفات انسانی خیلی کمتری به دنبال دارند.

۱-بهتر است در زمان وقوع زمین لرزه خونسردی خود را حفظ کنیم و از ساختمان های بلند فاصله گرفته و به زمین های باز پناه ببریم

۲ -هنگام وقوع زمین لرزه بعد از پناه گرفتن باید با دو دست از سر خود مواظبت کرده و نباید محل پناهگاه را کنیم.

۳ -از پله و آسانسور استفاده نکنیم.

۴ -اگر در خیابان هستیم از ساختمانهای بلند و تیرهای چراغ برق و تابلوی مغازه ها فاصله بگیریم و اگر درحال رانندگی هستیم خودرو را در کنار خیابان یا جاده و دور از ساختمان های بلند یا تیرهای برق و متوقف کنیم و تا پایان زمین لرزه در خودرو بمانیم.

آنچه در اغلب زلزله ها سبب خسارت می شود و تلفات انسانی را بیشتر می کند، ویرانی ناشی از خود زلزله نیست بلکه مشکلاتی است که پس از وقوع زلزله رخ می دهد؛ برای مثال، آتش سوزی ها، انفجار لوله های گاز، لغزش های زمین، پس لرزه ها، اتصال کابل های برق.

۱ -پس از وقوع زمین لرزه باید مواظب پس لرزه ها باشیم، ساختمان های نیمه مخروبه ممکن است در پس لرزه ها فرو بریزند.

۲ -باید سریعا برق و شیرهای آب و گاز را بسته و محل را ترک کنیم.

۳ -تا حد ممکن بر روی آوار حرکت نکنیم.

۴ -اسکان موقت زلزله زدگان و برپا کردن چادر های امداد و استقرار مراکز درمانی در مناطق مناسب و رسیدگی به مصدومان باید باسرعت و دقت انجام شود .

زیرا مصالح به کار رفته در ساختمان های شهری نسبت به سکونتگاه های خشت و گلی روستایی مقاومت بیشتری دارند. ساختمان هایی که براساس اصول مهندسی ساخته می شوند، در زمان وقوع زلزله کمتر آسیب می بینند و تلفات انسانی خیلی کمتری به بار می آورند.

۱ -توسعه سکونتگاه ها و ساخت و سازها در حریم سیل گیر رودخانه ها

۲ -از بین بردن پوشش گیاهی

۳ -توسعه و تغییر کاربری اراضی به طور نامناسب

۴ -دخل و تصرف در بستر و حریم رودخانه ها و دشت های سیلابی

الف) روش سازه ای ب)روش غیر سازه ای

در این روش ها قبل از وقوع سیل، شدت جریان سیل براساس روش های هیدرولوژی محاسبه و تخمین زده می شود .سپس با به کارگیری روش های مهندسی با احداث سازه های مناسب نسبت به هدایت، انحراف و یا مهار سیل اقدام نمایند.

۱ -اصلاح بستر های رودخانه ها

۲ -ایجاد کانال های انحرافی

۳ -ایجاد دیواره های مهار کننده و پایدار کننده

۴ -احداث سدهای ذخیره ای یا هدایت کننده

۵ -اصلاح شیب آبراهه ها

۶ -نصب میله هایی حریم سیل گیر

در سال های اخیر بر به کارگیری روش های غیر سازه ای تأکید بیشتری می شود .این روش ها علاوه بر اینکه تأثیرات نامطلوب کمتری بر محیط زیست دارند، در دراز مدت مفیدتر و بسیار کم هزینه ترند.

۱ -اجرای روش های آبخیز داری و تقویت پوشش گیاهی حوضه و نفوذ دادن آب باران در حوضه ها،

۲ -تعیین حریم توسعه برای رودخانه ها، تعیین محدوده های سیل گیر و نقشه های حریم سیل گیری و پرهیز از ساخت و ساز در محدوده سیل گیر.

۳ -ایجاد پایگاه های نجات و امداد در مناطق سیل خیز

۴-نصب دستگاه های هشداردهنده سیل در مناطق سیل خیز اطلاع رسانی به موقع به مردم این مناطق

۱-مکان یابی برای اسکان موقت و برپا کردن چادر های امداد و استقرار مراکز درمانی در مناطق دور از دسترس سیلاب برای رسیدگی به مصدومان

۲ -مرمت فوری راه های ارتباطی برای دریافت خدمات و امداد وتجهیزات موردنیاز پس از سیالب

۳ -توزیع امکانات و تجهیزات موردنیاز مصدومین به ویژه استقرار تانکر های آب آشامیدنی بهداشتی برای جلوگیری از شیوع بیماری های عفونی

با انجام دادن محاسبات آماری بر اساس آبدهی گذشته یک رودخانه (حداقل ۳۵ سال)، بالاترین سطحی را که احتمال دارد آب آن رود در آینده در حین وقوع یک سیل در برگیرد، در نظر می گیرند( معمولاً صد سال آینده که به آن دوره بازگشت صد ساله می گویند.

گستره زمین لغزش ها بسیار کمتر از مخاطراتی مانند زمین لرزه است .یعنی عرض و طول اغلب توده های لغزشی کمتر از یک کیلومتر است بنابراین خسارات آن خیلی فراگیر نیست.

۱ -برای ساختمان سازی باید از شیب های تند، لبه های پرتگاهی، کناره های پرشیب رودخانه ها و دامنه های پر شیب دره ها پرهیز کرد.

۲-قبل از ساخت و ساز در سطوح شیب دار، مطالعات خاک شناسی و پایداری زمین انجام پذیرد. کارهای ایمن سازی مانند مقاوم سازی لوله های انتقال انرژی، پایدار سازی سطوح شیب دار و نظایر آن انجام پذیرد.

۱ -باید به سرعت از مسیر لغزش و جریان گل و لای خارج شد.

۲-به سازمان های امداد و نجات اطلاع رسانی نمود و به کسانی که برای ترک محل به کمک نیاز دارند امداد رسانی کرد.

۱-تعمیر و بازسازی منطقه به ویژه در صورت تخریب تأسیسات زیربنایی مثل خطوط آب، برق و گاز

۲-شبکه زهکشی سطح توده لغزشی ساماندهی شود به طوری که نفوذپذیری آن کاهش یابد .زیرا اصلاح و مرمت شبکه زهکشی سطح لغزش باعث می شود که نفوذ آب باران کاهش یافته وبه سرعت تخلیه شود.

۳-لازم است استعداد مجدد لغزش دوباره ارزیابی شود تا از خطرات آتی پیشگیری به عمل آید.

زیرا اصلاح و مرمت شبکه زهکشی سطح لغزش باعث می شود که نفوذ آب باران کاهش یافته و به سرعت تخلیه شود.

ایران کشور پهناوری است که میانگین بارندگی سالانه آن حدود ۲۲۴ تا ۲۷۵ میلیمتر است، در حالی که میانگین بارندگی خشکی های زمین ۸۰۰ میلیمتر است . بخش وسیعی از کشور ما در قلمرو آب و هوای خشک جهان قرار می گیرد .حدود ۱۰ درصد از سطوح کشاورزی کشور بارندگی بیش از ۵۰۰ میلیمتر در سال دارند و 90 درصد باقیمانده نیازمند آبیاری هستند.

در بخش کشاورزی مهمترین عامل تهدید کننده خشکسالی است.

مخاطره

پیشامدی

مدیریت بحران

زمین لرزه

وقوع زلزله

سازمان مدیریت بحران-وزارت کشور

استانداری

اساسی و فوری

مدیریرت مخاطرات

خشکسالی

سازمان مدیریت بحران

خشک

35 سال

بیش

کم تر