نمونه سوالات تشریحی فصل 4 تاریخ معاصر ایران همراه با جواب تشریحی

ترور ناصر الدین شاه

پنجاه سال

او پادشاهی خودکامه بود که در طی حکمرانی پنجاه ساله اش با شیوه های استبدادی از ابراز علنی انتقادهای مردم جلوگیری می کرد.

مظفر الدین شاه فردی سست عنصر بی اراده و بیمار بود و توانایی سروسامان دادن به امور کشور را نداشت.

ناصر الدین شاه پادشاهی خودکامه بود که در طی حکمرانی پنجاه ساله اش با شیوه های استبدادی از ابراز علنی انتقادهای مردم جلوگیری می کرد.

جانشین او مظفر الدین شاه فردی سست عنصر بی اراده و بیمار بود و توانایی سروسامان دادن به امور کشور را نداشت.

مظفر الدین شاه

مظفر الدین شاه، عین الدوله را که فردی مستبد بود به عنوان صدر اعظم انتخاب کرد و اداره مملکت را به او سپرد.

خشونت های عین الدوله و حاکمان ایالت ها همراه با فقر عمومی و رکود شدید اقتصادی موجب نارضایتی های عمومی می شد.

روحانیون – عدالت خواهى

در مراسم سال ۱۲۸۳ ش موسیو نوز بلژیکی که طبق قرارداد گمرکی ایران و روسیه (۱۲۸۰ ش) کارگزار روس ها در امور گمرک ایران بود با لباس روحانیان و در حالی که قلیان به دست داشت عکس گرفت. این عکس در محرم ۱۳۲۳ ق ٫ ۱۲۸۳ ش در میان مردم عزادار پخش و موجب اعتراض مردم شد.

آیت الله سید عبدالله بهبهانی

نوز بلژیکی

کارگزار روس ها در امور گمرک بود.

گمرکى – کارگزار

سوم – بازرگانان

معروفترین این حوادث ماجراى شلاق خوردن سه تن از علماى کرمان بود که براى مقابله با فرقه (شیخیه) در این شهر قیام کرده بودند.

ستمگری های شعاع السلطنه حاکم فارس با ستمگری های خود موجب نارضایتی مردم شده بود. مردم خراسان از ستمگری های غلامرضا خان آصف الدوله به جان آمده بودند.

با وجود مخالفت عمومى، روس ها در محل یک قبرستان متروک، ساختمان بانک استقراضى روس را بنا نهادند. درضمن انجام عملیات خاکبرداری، جسد تازه ای در محل گورستان کشف شد و روس ها بدون توجه به حساسیت این مطلب نزد مسلمانان، جسد را درون چاهی انداختند، آیت الله سید محمد طباطبایی به شدت به این کار اعتراض کرد. مردم نیز از این اقدام روس ها ناخشنود بودند.

وجود مخالفت عمومی روس ها در محل یک قبرستان متروک ساختمان بانک استقراضی روس را بنا نهادند. ایت الله سید محمد طباطبائی به شدت با این کار مخالفت کرد. مردم نیز از این اقدام روس ها ناخشنود بودند. بنابراین یک اعتراض عمومی شکل گرفت، اما روس ها با بی اعتنایی به کار خود ادامه دادند تا اینکه موضوع به اطلاع مراجع تقلید نجف رسيد، آیت الله سید محمد طباطبایی و سید عبدالله بهبهانی و روحانی دیگری به نام میرزا مصطفى آشتیانی به همراه مردم تهران در یک شورش عمومی ساختمان مذکور را با خاک یکسان کردند.

ایت الله سید محمد طباطبایی و سید عبدالله بهبهانی و روحانی دیگری به نام میرزا مصطفی آشتیانی

در دوران قاجاریه برخی از کالاهای مورد نیاز مردم مانند نفت کبریت و قند از روسیه وارد می شد. در اثر جنگ روس و ژاپن نرخ قند افزایش یافت و شعله های اعتراض مردم را برافروخت.

1. ماجرای نوز بلژیکی
2. نارضایتی مردم ایالت ها
3. ماجرای بانک استقراضی روس
4. فلک شدن بازرگانان

مهاجرت روحانیون و مردم به شهر ری و تحصن در صحن حضرت عبدالعظیم به مهاجرت صغری مشهور است.

به دنبال آزار و اذیت بازرگانان به پیشنهاد آیت الله سید محمد طباطبایی روحانیون و مردم با حالت اعتراض تهران را ترک و در حرم حضرت عبدالعظیم (ع) تحصن کردند.

آیت الله سید محمد طباطبایی

اولین مرحله اتحاد نیرو های ضد استبداد مهاجرت صغری است.

هر روز بر عده این مهاجران افزوده می شد. عین الدوله برای بازگرداندن علما و مهاجران به هر شیوه که متوسل شد نتیجه نگرفت. از آنجا که درباریان فاسد مانع از رسیدن خبرهای صحیح به مظفر الدین شاه بودند.مهاجران مجبور شدند سفیر عثمانی را واسطه قرار دهمد و توسط او خواسته های خود را به گوش شاه برسانند.

درباریان فاسد

مهاجران مهاجرت صغری به ناچار مجبور شدند سفیر عثمانی را واسطه قرار دادند.

1. ایجاد عدالت خانه در همه شهرها، براى رسیدگى به شکایت هاى مردم و برقرارى عدالت در جامعه.
2. عمل به قانون اسلامى، به طور دقیق و به دور از ملاحظه هاى شخصى.

مظفرالدین شاه و عین الدوله اعلام کردند که با خواسته هاى مهاجران موافق هستند. بنابراین، این مهاجرت، پس از یک ماه، خاتمه یافت.

مهاجرت صغری پس از یک ماه خاتمه یافت.

آیت الله طباطبایی – عین الدوله

آیت الله طباطبایی در نامه هایی که به مظفرالدین شاه می نوشت، خواسته های مردم و بی اعتنایی عین الدوله را به او یادآور می شد.

عین الدوله به سختگیرى بیشتری پرداخت و تهران حالت حکومت نظامى به خود گرفت.

توجه نکردن مظفرالدین شاه به نامه های آیت الله طباطبایی باعث شد به شعله های قیام بار دیگر افروخته شد و مردم به خاطر بی اعتنایی شاه دست به قیام زدند، در این میان، چند نفر مجروح شدند و طلبه اى به شهادت رسید. این حادثه، خشم مردم را برانگیخت و آنان جنازه آن طلبه را به مسجدى در مرکز شهر رساندند.به همین علت رهبران مردم، پس از بحث و تبادل نظر، تصمیم گرفتند این بار در اعتراض به اقدام هاى دولت، به شهر مقدس قم مهاجرت کنند. این مهاجرت که گسترده تر از مهاجرت قبل بود، به مهاجرت کبرى معروف شد.

رهبران مردم، پس از بحث و تبادل نظر، تصمیم گرفتند این بار در اعتراض به اقدام هاى دولت، به شهر مقدس قم مهاجرت کنند.

زیرا این مهاجرت گسترده تر از مهاجرت قبل بود.

برکناری عین الدوله از صدارت

به موازات مهاجرت عدالت خواهان به قم، عده اى در باغ سفارت انگلیس گرد آمدند و به بست نشستند.

منظور از سنت بست نشینی یا تحصن که از دیر گاه در ایران معمول بود بیشتر در مساجد و زیارتگاه ها و اماکنی صورت می گرفت که مورد احترام مردم قرار داشت و با باورهای دینی آن ها سازگار بود.

انگلستان برای نیل به مقاصد و منافع استعماری اش این سیاست را در پیش گرفته بود.

آرزوی سفارت انگلستان در تهران اخراج طرفداران روسیه از دربار بود.

1.  
2. برکنارى عین الدوله از صدارت
3. فراهم کردن زمینه براى بازگشت مهاجران به تهران
4. ایجاد عدالت خانه
5. تشکیل دارالشورا (مجلس نمایندگان(

مظفر الدین شاه تسلیم خواسته های مردم شد. او عین الدوله را عزل کرد و فرمان تشکیل مجلس شورای ملی را در ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ صادر کرد.

مظفر الدین شاه

در ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ شمسی

ایجاد عدالت خانه درهمه شهر ها برای رسیدگی به شکایت های مردم و برقراری عدالت در جامعه، عمل به قانون اسلامی به طور دقیق و به دور از ملاحظه های شخصی