نمونه سوالات تشریحی فصل 7 مطالعات اجتماعی نهم همراه با جواب تشریحی

کاهش میزان مرگ و میرها

کشاورزی صنعتی - وسایل حمل و نقل

افزایش

رشد طبیعی جمعیت

آسيا - اروپا

طبیعی - انسانی

جاذب

مهاجرت

مهاجرت

گسترش شهرنشینی

در دویست سال گذشته، رشد جمعیت جهان سیر صعودی پیدا کرد و به بیش از ۷ میلیارد نفر در زمان حاضر رسید. علت این رشد فوق العاده، کاهش میزان مرگ و میرها و به ویژه مرگ و میر کودکان بوده است.

1. بهبود تغذیه: با پیشرفت و گسترش کشاورزی صنعتی، تولید مواد غذایی افزایش یافت و با پیشرفت وسایل حمل و نقل، انتقال غذا به نواحی دورتر امکان ­پذیر شد.
2. بهبود بهداشت: با پیشرفت در پزشکی و تولید واکسن­ ها و پادزیست ­ها (آنتی بیوتیک ­ها) و مهار بیماری ­های واگیردار مانند وبا و طاعون و..... مرگ و میرها کاهش یافت.

در یک منطقه اگر میزان موالید (تولدها) و مرگ و میرها با هم برابر باشد جمعیت ثابت میماند. اگر میزان موالید از میزان مرگ و میرها بیشتر باشد جمعیت افزایش می­ یابد و اگر میزان مرگ و میرها از میزان موالید بیشتر باشد، جمعیت آن منطقه کاهش می ­یابد.

در کشورهای دارای رشد منفی جمعیت سالخورده و از کار افتاده افزایش می­ یابد و چون زاد و ولد کم است، جامعه از نیروی جوان برای تحصیل و علم ­آموزی و کار و پیشرفت محروم می­شود و جمعیت نیز کاهش می­ یابد. به همین دلیل، آیندۀ این کشورها نگران کننده است.

چنانچه در یک کشور برای آموزش صحیح و کار و تأمین شغل جوانان برنامه‌ریزی مناسب و سرمایه‌گذاری صورت بگیرد، رشد جمعیت و افزایش جمعیت جوان یک نعمت بزرگ و مایهٔ پیشرفت خواهد بود.

دولت­ ها برنامه ­های مهمی برای تشویق فرزندآوری طراحی و اجرا می­ کنند تا با کاهش جمعیت مقابله کنند. از جملۀ این برنامه ­ها، اعطای جایزه و کمک مالی به خانواده هایی که صاحب فرزند می­ شوند واگذاری مسکن، معافیت از پرداخت مالیات و افزایش مرخصی تحصیلی و کاری مادران است.

نواحی معتدل با باران کافی یا نواحی دارای آب و هوای موسمی و دشت ­ها و جلگه ­های آبرفتی و حاصلخیز و نواحی دارای منابع آب کافی، همچنین شهرهای بزرگ و پایتخت ­ها، نواحی صنعتی و مکان ­های گردشگری و زیارتی و یا مکان­ هایی که امکانات مناسب مانند بیمارستان، دانشگاه وسایل حمل و نقل و....... دارند، جمعیت را به خود جذب می ­کنند.

نواحی گرم و خشک یا مرتفع و سرد یا مکان­ هایی که آب کافی و خاک حاصلخیز ندارند و هم ­چنین مکان­ هایی که فاقد امکانات و تسهیلات هستند و یا نواحی که با جنگ و آشوب رو به ­رو هستند، جمعیت را دفع می­ کنند.

در مهاجرت اختیاری، افراد با میل خود برای دستیابی به زندگی بهتر به جای دیگری مهاجرت می ­کنند. مانند مهاجرت گستردۀ ۱۰۰ میلیون نفر از مردم قاره اروپا به آمریکای شمالی و جنوبی و استرالیا و سکونت در آنجا برای دست ­یابی به منابع بیشتر و فرصت­ های بهتر زندگی.

قحطی، خشکسالی و دیگر حوادث طبیعی، جنگ ­ها و درگیری ­های سیاسی.

رشد شهرنشینی و پیدایش شهرهای پرجمعیت با مهاجرت گسترده مردم از روستاها به شهرها به دنبال کسب درآمد بیشتر و امکانات بهتر زندگی همراه بوده است. چون این رشد سریع شهرنشینی در بیشتر کشورها بدون برنامه­ ریزی صورت گرفته است اغلب شهرهای بزرگ جهان با مشکلاتی مانند ترافیک (شد آمد) سنگین، آلودگی هوا، زاغه نشینی در حومۀ شهرها و افراد بی خانمان (کارتن خواب­ ها) روبه رو هستند.

کاهش میزان مرگ و میر به ویژه مرگ و میر کودکان

بیماری‌های واگیردار و عفونی گرسنگی و قحطی و جنگ

به دو عامل میزان موالید یعنی تولدها و میزان مرگ و میر ها در یک دوره زمانی وابسته است.

تفاوت میان میزان موالید و میزان مرگ و میر رشد طبیعی جمعیت را نشان می دهد.

اگر درصد رشد جمعیت به کمتر از صفر برسد به آن رشد منفی می گویند در این حالت میزان موالید کمتر از مرگ و میرها ست.

ژاپن روسیه آلمان مجارستان لهستان رومانی

 جمعیت سالخورده و از کار افتاده افزایش می‌یابد و چون زاده ولکم است جامعه از نیروی جوان برای تحصیل و علم آموزی و کار و پیشرفت محروم می‌شود و جمعیت کشور نیز کاهش می یابد.

چنانچه در یک کشور برای آموزش صحیح و کار و تامین شغل و جوانان برنامه‌ریزی مناسب و سرمایه گذاری صورت بگیرد.

اعطای جوایز و کمک‌های مالی به خانواده هایی که صاحب فرزند می شوند واگذاری مسکن معافیت از پرداخت مالیات افزایش مرخصی تحصیلی و کاری برای مادران

شهرهای بزرگ و پایتخت ها و نواحی صنعتی و مکان های گردشگری و زیارتی و مکان‌هایی که امکانات مناسب مانند بیمارستان دانشگاه وسایل حمل و نقل کافی دارند.

ثابت

افزایش

کاهش

مهاجرت

گسترش شهرنشینی