نمونه سوالات تشریحی فصل 11 مطالعات اجتماعی نهم همراه با جواب تشریحی

روسیه - عثمانی

افشار

نبرد با بیگانگان - فرو نشاندن شورش ­های داخلی

نافرمانی­ ها – شورش ­های پیاپی

کریم خان زند - وکیل الرعایا

لطفعلی خان - آقامحمدخان قاجار

قاجار

مشهد - شیراز - تهران

روسیه - انگلستان - فرانسه

انقلاب صنعتی - انگلستان

پتر

گلستان

فتحعلی شاه قاجار

پس از مرگ نادر، کریم خان زند با پیروزی بر مدعیان حکومت سلسله زندیه را بنیان گذاشت.

بعد از تسلط افغان­ ها بر اصفهان و قتل سلطان حسین صفوی ایران گرفتار تجزیه و تفرقه شد. در چنین شرایطی نادر که سرداری از ایل افشار بود با سپاهیانش ابتدا افغان ­ها را سرکوب کردند و سپس نیروهای روسیه و عثمانی را از ایران بیرون راندند. نادر پس از این پیروزی ­ها، بر تخت پادشاهی نشست. به این ترتیب، سلسله افشاریه را پایه گذاری کرد.

نافرمانی­ ها و شورش­ های پی در پی در سال ­های پایانی حکومت نادر، تأثیر روحی و روانی نامطلوبی بر او گذاشت. او که نسبت به اطرافیان و سرداران خود بدگمان شده بود، به رفتارهای خشونت آمیز روی آورد فرماندهان سپاه نادر که از جان خود می ترسیدند، او را به قتل رساندند.

او با ملایمت و مهربانی با مردم رفتار می کرد به صلح آسایش و آرامش عمومی اهمیت می داد و تلاش می ­کرد از بروز ناامنی و شورش ­های داخلی جلوگیری کند.

هر سه در شرایطی که اوضاع کشور نابسامان شده بود و با از میان برداشتن دیگر مدعیان حکومت به قدرت رسیدند.

در نتیجۀ این انقلاب، نیروی ماشین و ابزارهای صنعتی جای نیروی انسان و ابزارهای دستی را در تولید گرفت از این رو، سرعت و میزان تولید افزایش یافت. انقلاب صنعتی موجب شکوفایی اقتصادی و افزایش قدرت نظامی و سیاسی کشورهای اروپایی شد و توجه آنها را به سوی کشورهایی که مواد اولیه یا بازار مصرف مناسبی داشتند، جلب کرد. به این ترتیب، بیشتر این کشورها فعالیت ­ها و رقابت­ های استعماری خود را افزایش دادند.

در زمان فتحعلی شاه، روسیه با ارتشی مجهز به سلاح­ های جدید به قلمرو ایران در قفقاز حمله کرد سپاه ایران که از جنگاوران ایل ­های مختلف تشکیل یافته بود با سلاح­ های ابتدایی به مقابله با آن­ ها پرداخت. سرانجام پس از ده سال جنگ نابرابر، روسیه پیروز شد و عهدنامۀ گلستان را بر ایران تحمیل نمود.

عهدنامه ترکمانچای در پایان دور دوم جنگ­ های ایران و روسیه میان دو دولت به امضا رسید. بر اساس این قرارداد سرزمین­ های ایرانی شمالی رود ارس به تصرف روسیه در آمد؛ ایران از داشتن کشتی جنگی در دریای مازندران محروم گردید و مجبور به پرداخت غرامت شد.

در اوایل دوره قاجار، هندوستان مهم ­ترین مستعمرۀ انگلستان، با ایران همسایه بود و حفظ این مستعمره برای انگلیسی ­ها اهمیت حیاتی داشت. بنابراین یکی از اهداف انگلیسی ­ها برای برقراری ارتباط با حکومت قاجار این بود که نگذارند کشورهای رقیب از ایران به هندوستان دسترسی پیدا کنند.

1. در دوران محمدشاه و ناصرالدین شاه با لشکرکشی به خلیج فارس و حمله به جزایر و بنادر ایران، حکومت قاجار را مجبور کردند که به جدایی افغانستان از ایران رضایت دهند.
2. ناصرالدین شاه را وادار کردند که به جدایی قسمت شرقی سیستان و بلوچستان از ایران موافقت کند.
3. تعدادی از جزایر ایرانی خلیج فارس را اشغال و به پایگاه نظامی خود تبدیل کردند.

ایجاد یک حاشیه امنیتی برای مستعمرۀ خود (هندوستان) در برابر سایر دولت ­های استعمارگر.

ایران گرفتار تجزیه و تفرقه شد. افغان ها توان حکومت بر سراسر ایران را نداشتند. به همین دلیل، در گوشه و کنار کشور افرادی مدعی حکومت شدند. روسیه و عثمانی نیز با استفاده از آشفتگی اوضاع، قسمت هایی از شمال و غرب ایران را اشغال کردند.

نادرشاه سرداری از ایل افشار بود. که سلسله افشاریه را پایه گذاری کرد.

او نخست افغان ها را سرکوب و تار و مارکرد و سپس نیروهای روسیه و عثمانی را از ایران بیرون راند. نادرشاه پس از این پیروزی ها، بر تخت شاهی نشست.

 نادر شاه افشار

۱۲ سال

به نبرد با بیگانگان و فرونشاندن شورش های داخلی گذشت.

نادر شاه در تعقیب گروهی از افغان های شورشی که به هندوستان گریخته بودند، به آن کشور لشکر کشی کرد و تا دهلی پیش رفت و با غنیمت های بسیار که با تجاوز و تصرف آنجا بدست آورده بود به کشور بازگشت.

ایران بار دیگر به صحنه جنگ حاکمان محلی و سران ایل ها تبدیل شد.

کریم خان از ایل زندیه، با پیروزی بر دیگر مدعیان حکومت، برای مدتی به درگیریها و نزاع های داخلی پایان بخشید. او حکومت بخش بزرگی از ایران به جز خراسان را به دست گرفت.

او به رفاه عمومی مردم توجه می کرد و به صلح، آسایش و آرامش آنها اهمیت می داد و می کوشید از بروز ناامنی و شورش های داخلی جلوگیری کند.