نمونه سوالات تشریحی فصل 5 تاریخ دهم ایران و جهان باستان همراه با جواب تشریحی

بقایای شهرهای بزرگ و پرجمعیت موهِنجودارو و هاراپا در پاکستان کشف شده است. در آن شهرها چندین بنای عمومی وجود داشت که به عنوان پرستشگاه، حمام، انبار غلّه و ... مورد استفاده قرار می گرفت. این شهرها همچنین مجهز به شبکه فاضلاب بودند. تمدن سند به کشاورزی متّکی بود و محصولاتی چون گندم، جو و پنبه می کاشتند. همچنین به پرورش دام به ویژه گاومیش می پرداختند. وجود برخی اشیا متعلق به مراکز تمدنی ایران و بین النهرین در کشفیات موهنجودار و هارپا، نشان می دهد که این مراکز با یکدیگر داد و ستد داشته اند.

آریاییان هند مثل سایر اقوام هند و اروپایی، خدایان گوناگونی را به عنوان یکی از مظاهر طبیعت، مانند آسمان، ماه، خورشید، باد و آتش می پرستیدند؛ آنان به خدای غیر مادی و ما فوق طبیعت نیز عقیده داشتند.

سروده هایی در ستایش آفرینش و خدایان با عنوان نام «ودا» است. کهن ترین بخش وداها «ریگ وِداها» که به زبان سانسکریت که زبان مهاجران آریایی هند بود، سروده شده است.

آیین پیچیده ی هندی بود که به خدایان متعددی که در وداها ستایش شده بودند، باور داشت و آداب و مناسک دشواری مثل قربانی کردن را بر پیروان خود تحمیل می کرد.

وظیفه ی حفظ سرودهای وداها از خطر فراموشی و نیز تعلیم آموزه های دینی و اجرای آداب مذهبی بر عهده افرادی بود که به برهمن شهرت داشتند.

آن ها به واسطه مقام و موقعیت مذهبی خویش، قدرت و ثروت فراوانی کسب کرده و طبقه ممتازی را تشکیل داده بودند.

مناسک طاقت فرسای آیین برهمنی به تدریج موجب روی گردانی برخی از پیروان آن شد و زمینه را برای شکل گیری و رواج آیین و اندیشه های دیگر در هند فراهم آورد. آیین بودایی مهم ترین آیینی بود که در برابر باورهای آمیخته با خرافات و رسوم دشوار کیش برهمایی ظهور کرد و با وجود مخالفت برهمنان در هند و مناطق دیگر مثل تبت و چین راه یافت.

1. زندگی سراسر رنج و درد بی پایان است.
2. سرچشمه این درد، آرزو و خواستن است.
3. تنها با رسیدن به «نیروانا» می توان بر آرزو و خواستن غلبه کرد.
4. از  هشت راه مقدس می توان به نیروانا رسید. (این هشت راه شامل صداقت ورزی در ایمان، نیت، گفتار، کردار، زندگانی، کوشش، پندار و مراقبه می شد.)

یکی از فرمانروایان سلسله «چه این» به نام ژنِگ، حکومت نیرومندی را به وجود آورد. او عنوان شی هوانگ تی به معنای امپراتور اوّل را که پیش از آن مخصوص خدایان و قهرمانان اساطیری بود، برای خود برگزید.

او با پیروزی بر حاکمان محلی و اشراف زمین دار به تفرقه و تجزیه سیاسی چین پایان داد، تشکیلات اداری و مالیاتی را نوسازی کرد و شبکه گسترده ای از جاده ها ساخت. وی همچنین به قصد رونق تجارت، مقیاس وزن ها و اندازه ها و عیار سکه ها را یکسان نمود. دیوار بزرگ چین را تکمیل کرد و بخش های مختلف دیوار را به یکدیگر متصل کرد.

در این دوران، کشاورزی، صنعت، علم و فرهنگ پیشرفت نمایانی کرد و چینیان دست به ابداعات و اختراعات مهمی زدند. قلمرو آن گسترش یافت و با کشورها و تمدن های دیگر از جمله ایران، ارتباط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی برقرار کرد. جاده ی ابریشم گشایش یافت. انتخاب مأموران دولتی شایسته بر پایه تعلیمات کنفوسیوس بود.

کنفوسیوس چند قرن پیش از شی هوانگ تی می زیست. کنفوسیوس بیش از هر چیز به رفتار اخلاقی توجه داشت و درباره دین یا خدایان چینی خیلی کم سخن گفته است. اساس تعالیم او این بود که مردم چطور باید رفتار کنند و حاکمان چگونه رفتار مناسب را در جامعه ترویج دهند.

یکی از اقدام های مؤثر حکومت «هان» که به سنتی ماندگار در تاریخ چین تبدیل شد، انتخاب مأموران دولتی بر پایه اصول و تعلیمات کنفوسیوس بود. در چارچوب این اصول، افراد بر اساس توانمندی و شایستگی های خویش و نه بر مبنای ثروت و وابستگی های خانوادگی به خدمت گرفته می شدند. از این رو کسانی که داوطلب خدمات دولتی بودند، به منظور اثبات استعداد و صالحیت خود، لازم بود در آزمون های مختلفی شرکت کنند.

• شهرها بر اساس معماری و نقشه دقیق ساخته می شد
• طراحی خیابان ها و معابر اصلی و فرعی با پهنای معین
• داشتن پرستشگاه و حمام و انبار غله
• تجهیز شهرها به سیستم دفع فاضالب شهری
• کشت محصولات متنوع کشاورزی مانند گندم و جو و پنبه و پرورش دام
• شکوفایی هنر و صنعت.

خاستگاه آن در میان آریاییان هند بود و دشواری مناسک و رسم پیچیده قربانی کردن از ویژگی های برجسته این آیین بود.

کنفوسیوس بر نظام خانواده و تحکیم آن تأکید داشت. همچنین به موضوع رعایت احترام بین افراد جامعه بسیار معتقد بود و تبلیغ می کرد. به طور کلی آیین وی نوعی نظام اخلاقی را در جامعه چین ترویج می کرد که البته بعد از خودش گسترش یافت.

هند و چین

هندوستان ، بنگلادش و بخش وسیعی از پاکستان امروزی

 این کاوش ها نشان داد که در حدود ۵- هزار سال پیش تمدن پیشرفته ای در کنار رود سند وجود داشته است

موهنجودارو و هاراپا

شواهد و یافته های باستان شناسی نشان داده است که آن‌‌ها شهرهای خود را بر اساس نقشه ای دقیق و معماری تقریبا یکسانی ساخته بودند. آنان خیابان ها و معابر اصلی و فرعی را با پهنای معینی طراحی نموده که یکدیگر را قطع می‌‌کردند. هم چنین ساختمان ها را با معماری همسان و آجر هایی به اندازه های مشخص بنا می کردند. این شهرها دارای پرستشگاه، حمام، انبار غله و همچنین سیستم فاضلاب بودند

کشاورزی

تمدن سند متکی به کشاورزی بود و ساکنان این منطقه در جلگه های آبرفتی و حاصلخیز اطراف سند به کشت محصولاتی چون گندم، جو و پنبه و پرورش دام بویژه گاومیش می پرداختند

 تمدن ایران و بین النهرین

نشانه هایی از رواج صنعت سفالگری و نساجی در آن منطقه بدست آمده است. وجود برخی اشیای متعلق به مراکز تمدنی ایران و بین النهرین در کشفیات موهنجو دارو و هاراپا نشان می دهد که این مراکز با یکدیگر داد و ستد داشته اند. از تمدن سند ابزارها، ظرفها، آثار هنری، مجسمه ها و زیورآلاتی کشف شده است که بیانگر شکوفایی صنعت و هنر است. از این تمدن همچنین لوح ها و نوشته هایی بدست آمده است که تا کنون رمزگشایی و خوانده نشده است

زیرا لوح ها و نوشته هایی که از آنجا بدست آمده است تا کنون رمزگشایی نشده اند

در حدود ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد و در زمانی که تمدن سند رو به انحطاط نهاده بود، دسته هایی از اقوام آریایی از سمت شمال غربی وارد هند شدند

 ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد / شمال غرب

آنان که مردمانی جنگجو و دارای اسب و ارابه بودند، به تدریج بر بخش های شمال هند مسلط شدند و قدرت و نفوذ خود را تا نواحی مرکزی آن کشور گسترش دادند

نواحی استوایی و مرطوب جنوب هند زیر سلطه قومی تیره پوست به نام دراویدی ها باقی ماند

 آنان نیز مانند سایر اقوام هند و اروپایی خدایان گوناگونی را به عنوان یکی از مظاهر طبیعت مانند آسمان ،ماه ،خورشید ، باد و آتش می پرستیدند. آنان همچون آریایی های ایرانی ، به خدای غیر مادی و مافوق طبیعت اعتقاد داشتند

 سرود هایی در ستایش آفرینش و خدایان با عنوان «وداها»

این آیین به خدایان متعددی که در وداها ستایش شده بودند، باور داشت و آداب و مناسک دشواری را بر پیروان خود تحمیل می‌‎کرد. قربانی کردن از جمله رسوم سخت و پیچیده آن بود

وظیفه حفظ سرود های وداها از گزند فراموشی، تعلیم آموزه های دینی و اجرای آداب مذهبی بر عهده برهمنان بود

 از جمله رسوم سخت و پیچیده این آیین بود

برهمنان به واسطه مقام و موقعیت مذهبی خویش، قدرت و ثروت فراوانی کسب کرده و کاست یا طبقه ممتازی را تشکیل داده بودند

بودا

کنفوسیوس

کنفوسیوس

هان

 شی هوانگ تی / خدایان و قهرمانان اساطیری

 نوسنگی / یانگ تسه

آشوکا 

سلسله موریا 

چندراگوپتا 

تبت و چین