نمونه سوالات تشریحی فصل 2 جامعه شناسی دهم همراه با جواب تشریحی

کنش اجتماعی نوعی کنش است که با توجه به دیگران انجام می شود. در این نوع کنش آگاهی و اراده کنشگر ناظر به دیگران، ویژگی ها و اعمال آن هاست. مثلا لباس پوشیدن ما در موقعیت های مختلف متفاوت است.

در این نوع کنش، آگاهی و اراده کنشگر ناظر به دیگران، ویژگی ها و اعمال آن هاست. کنش اجتماعی تنها در حضور فیزیکی دیگران صورت نمی گیرد . مثلا رعایت قوانین رانندگی در نیمه شب

کنش هایی که در حضور دیگران اما بی توجه به آنها انجام می شود کنش اجتماعی محسوب نمی گردد. مثلا شخصی که در اتوبوس بی توجه به دیگران سیگار می کشد.

به کنش اجتماعی و پیامدهای آن پدیده اجتماعی می گویند.

تا کنش اجتماعی نباشد، هیچ هنجار، ارزش و پدیدهای اجتماعی خرد و کلان دیگر شکل نمی گیرد .

کنش اجتماعی ---> هنجار اجتماعی و ارزش اجتماعی ---> جامعه پذیری و کنترل اجتماعی

• کنش اجتماعی خرد ترین پدیده اجتماعی می باشد.
• جهان اجتماعی یا نظام اجتماعی کلان ترین پدیده اجتماعی می باشد.

سایر پدیده های اجتماعی آثار و پیامدهای کنش اجتماعی هستند .

شیوه انجام کنش اجتماعی است که مورد قبول افراد جامعه قرار گرفته است. مثلا شیوه احوال پرسی

پدیده های مطلوب که مورد توجه و پذیرش همگان هستند و مردم جامعه به آنها گرایش دارند.

زیرا جامعه پذیری و کنترل اجتماعی از طریق تعلیم و تربیت، تشویق و تنبیه، هنجارها و ارزش ها را به افراد منتقل می کنند و انسان ها با عمل کردن بر اساس آن ها هنجارها و ارزش ها را تدوام می بخشند.
 

زیرا:

1. انسان ها، آن ها را در ارتباط با یکدیگر به وجود می آورند.
2.  انسان ها با آگاهی، اراده و هدف عمل می کنند.

زیرا پدیده های اجتماعی نتیجه کنش افراد هستند و انسان ها، آن ها را خلق کرده اند اما پدیده های طبیعی را انسان ها خلق نکرده اند.

زیرا پدیده های اجتماعی به مرور از انسان هایی که آن ها را به وجود آورده اند، مستقل می شوند و فرصت ها و محدودیت هایی را برای کنش و زندگی آن ها ایجاد می کنند.

کنش انسانی که دیگران را تحت تاثیر قرار می دهد

هر نظام اجتماعی از مجموعه‌ی نقش ها به وجود آمده است که این نقش ها بر اساس هنجارها و ارزش که با یکدیگر ارتباط برقرار می کند.

اگر ارزش ها عوض شوند هنجارها و کنش های اجتماعی تغییر می کند اگر ارزش ها عوض شوند هنجارها و کنش های اجتماعی تغییر می کند.

کلاس درس جامعه شناسی ما مقررات انضباطی خوبی دارد از جمله حین پاسخ گویی دانش آموزی دیگران صحبت نمی کنند.

هر چه ارزشی در جامعه از اهمیت بیشتری برخوردار باشد هنجارهای آن بیشتر کنترل می شود و در صورت هنجار شکنی مجازات بیشتری به دنبال دارد.

بله – برخی از ارزش ها جنبه ی جهانی دارند بنابراین صرف نظر از تفاوتهای اجتماعی تمام جوامع از آن هنجار پیروی می کنند. مانند نظم و ترتیب.

در صورتی که ارزش های دو جامعه متفاوت باشند. ممکن است هنجاری در یکی از آنها بهنجار و در جامعه ی دیگر نا بهنجار باشد. مانند حجاب و برخی از مواد خوراکی رعایت حجاب چادر و مقنعه در ایران هنجار و در اروپا نابهنجار است.

چگونگی اجرای نماز فرادی با نماز جماعت تفاوت دارد. زیرا در نماز جماعت به علت هماهنگی با امام جماعت زمان ادای نماز تحت کنترل فرد نیست.

پدیده های طبیعی توسط انسان خلق نمی شوند و نتیجه کنش انسان نیستند. جنبه عینی و بیرونی دارند و خارج از ذهنیت انسان نیز به صورت مستقل وجود دارند

مثلا خشکسالی و کم آبی که پدیده ای طبیعی است موجب ایجاد مهاجرت یا تغییر نقش های اقتصادی که جنبه اجتماعی دارند می شود.

پدیده های اجتماعی معنادار، هدف مند، آگاهانه و ارادی هستند. پدیده های اجتماعی مستقل از پدیدآورندگان خود هستند. پدیده های اجتماعی فرصت ساز و محدودیت ساز هستند.

وقتی کنشی از حالت فردی به اجتماعی تبدیل می شود نیازمند هنجار و ارزش اجتماعی می شود. بدون ارزش اجتماعی هنجار و کنش اجتماعی به وجود نمی آید. اگر هدفی مطلوب است باید برای رسیدن به آن شیوه هایی (هنجارهایی) تعریف شود و این شیوه ها باید قابلیت اجرا کنش اجتماعی داشته باشند. مثلا برای کلاس درس جامعه شناسی علاوه بر ارزش آموزش مفاهیم اجتماعی، ارزش تنوع و شادابی را هم اضافه می کنیم بنابراین لازم است که از جای برخیزیم و با رعایت فاصله نسبی با یکدیگر حرکات کششی و نرمشی را انجام دهیم تا انبساط خاطر و شادابی در فضای کلاس ایجاد شود.

زیرا برخی از پدیده های موجود در اطراف ما در کنش های انسان ها نسبت به یکدیگر تاثیر دارند و دیگران را به واکنش وا می دارند. مثلا خط کشی خیابان یک پدیده اجتماعی زیرا دیگران را به واکنش و تغییر رفتار وامی دارد

کنش اجتماعی

به کنش ها و پیامدهای کنش (تاثیرات اجتماعی کنش ها) پدیده ی اجتماعی گفته می شود. مانند کنش ها نقش ها، ارزش ها، هنجارها، فرهنگ، عقاید گروه های اجتماعی، نظام ها و نهادهای اجتماعی و ……

خیر – ارتباط با غریبه ها ساده است ولی ارتباط با آشنایان پیچیده تر و گسترده تر است.

خیر – از دشمنان فاصله می گیریم و به دوستان نزدیک می شویم.

آن دسته از پدیده های مطلوب و خواستنی آمد که مورد توجه و پذیرش هستند و افراد یک جامعه نسبت به آنها گرایش و تمایل دارند 

هیچ هنجاری شکل نمیگیرد و هیچ یک از ارزش های اجتماعی مانند عدالت امنیت و آزادی محقق نمی‌شود 

ارزش ها از جنس هدف و مقصود هستند و هنجار ها از جنس وسیله و روش رسیدن به ارزش ها هستند

پدیده اجتماعی 

کنش اجتماعی

هدف و مقصود

وسیله و روش رسیدن 

کنش های اجتماعی

درونی

بیرونی

هنجاری

عدالت امنیت آزادی 

مستقل