گام به گام خودارزیابی صفحه 23 درس 2 علوم و فنون ادبی (1) (سازه ها و عوامل تأثیرگذار در شعر فارسی)

الف)

ای ساربان آهسته ران کارام جانم می رود        وان دل که با خود داشتم با دلستانم می رود

محمل بدار ای ساربان، تندی مکن با کاروان     کز عشق آن سرو روان، گویی روانم می رود

                                                                                                 سعدی

ب)

مرا در منزل جانان چه امن عیش چون هر دم         جرس فریاد می دارد که بربندید محمل ها

شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین هایل           کجا دانند حال ما سبکباران ساحل ها

                                                                                                حافظ

پ)

بیا تا همه دستِ نیکی بریم                    جهانِ جهان را به بد نسپریم

نباشد همی نیک و بد پایدار                   همان به که نیکی بود یادگار

                                                                                             فردوسی

ت)

ای مِهر تو در دلها، وی مُهر تو بر لب ها                وی شور تو در سرها، وی سرّ تو در جانها

تا خار غم عشقت، آویخته در دامن                      کوته نظری باشد، رفتن به گلستان ها

گر در طلبت رنجی ما را برسد شاید                      چون عشق حرم باشد، سهل است بیابان ها

گویند مگو سعدی چندین سخن از عشقش           می گویم و بعد از من، گویند به دوران ها

                                                                                               سعدی

الف)

ای نفَسِ خرّم بادِ صبا                       از برِ یار آمد های، مَرحبا

قافلۀ شب، چه شنیدی ز صبح            مرغ سلیمان، چه خبر از سبا؟

بر سرِ خشم است هنوز آن حریف        یا سخنی می رود اندر رضا؟

                                                                                     غزلیات، سعدی

ب)

زین درد، خون گریست سپهر و ستاره هم            خون گشت، قلبِل عل و دلِ سنگ خاره هم

بر سر زدند از ا لَم زادۀ بتول                              تنها همین نه مریم و هاجر، که ساره هم

بستند راه مهلت او از چهار سو                          تنها نه راه مهلت او، راه چاره هم

کردند قتل عام به نوعى که شد قتیل                  از کودکان آل نبى، شیرخواره هم

بر قتل شیر خواره نکردند اکتفا                         تاراج برده اند ز کین، گاهواره هم

بر خور نشست از اثر نعل میخ کوب                  تنها نه نقش ماه، که نقش ستاره هم

 آن پیکر شریف چو بر روی خاک ماند               بر روی او پیاده گذشت و سواره هم

زین نظم، شد گشوده به رویم در اَلَم                  بر قلب من نشست، ز مرهم، هزار هم

                                                                                      فدایی مازندرانی

پ)

معشوقه بسامان شد، تا باد چنین بادا            کفرش همه ایمان شد، تا باد چنین بادا

ملکی که پریشان شد، از شومی شیطان شد     باز آن سلیمان شد، تا باد چنین بادا

یاری که دلم خ ِ ستی، در بر رخ ما بستی         غمخوارۀ یاران شد، تا باد چنین بادا

زان خشم دروغینش، زان شیوۀ شیرینش        عالم شکرستان شد، تا باد چنین بادا

عید آمد و عید آمد، یاری که رمید آمد            عیدانه فراوان شد، تا باد چنین بادا
                                                                                      مولوی

ت)
دیو پیش توست پیدا، زو حذر بایدت کرد         چند نالی تو چو دیوانه ز دیو ناپدید

چون نخواهی کت ز دیگر کس جگر خسته شود    دیگران را خیره خیره دل چرا باید خلید

برگزین از کارها پاکیزگی و خوی نیک               کز همه دنیا گزین خلق دنیا این گزید

نیکخو گفته است یزدان، مر رسول خویش را    خوی نیک است ای برادر، گنج نیکی را کلید

                                                                                     ناصرخسرو