اکنون در جهان بیش از ده نوع ماده مخدر طبیعی و بیش از هزار نوع ماده مخدر صنعتی که آثار منفی ویرانکنندهتری دارند، تولید میشود که هر کدام از آنها بر سلامت جسم و روان فرد مصرفکننده اثرات مضر و متفاوتی به جا میگذارند. انواع مواد اعتیادآور از ترکیباتی ساخته شدهاند که بر ارتباط بین سلولهای عصبی و بخشهای مختلف مغز اثر میگذارند.
مواد اعتیادآور بر اساس نوع تأثیر بر روی عملکرد دستگاه عصبی و بدن فرد مصرفکننده به سه دسته تقسیم میشوند:
مخدرها توهمزاها محرکها
1-محرکها:
محرکها بر روی سیستم عصبی و سایر دستگاههای بدن تأثیر میگذارند و در نتیجه به طور گذرا فعالیتهای فکری و بدنی مصرفکننده را بیشتر کرده و او را به طور کاذب به هیجان میآورند. اما این حالت خوش و هیجانی بسیار کوتاهمدت است و به سرعت جای خود را به احساس شدید افسردگی و جستوجو برای مواد بیشتر میدهد. از محرکهای طبیعی میتوان کوکائین، کافئین، کراک و از محرکهای مصنوعی، آمفتامینها و اکستازی و ریتالین را نام برد.
2-توهمزاها:
با مصرف این مواد، فرد دچار اوهام حسی و بصری میشود و ممکن است صداهایی را بشنود و یا چیزهایی را ببیند که وجود خارجی ندارند. از توهمزاهای طبیعی میتوان فراوردههای گیاه شاهدانه، حشیش، گراس و از توهمزاهای مصنوعی، الاسدی (LSD) را نام برد.
3-مخدرها:
این گروه از مواد شامل تمام موادی است که خاصیت منگی، بیحسی، بیدردی و تخدیرکنندگی دارند و مصرف آنها فعالیتهای دستگاه عصبی مصرفکننده را کند کرده و در نتیجه فعالیت فکری و بدنی او را سست میکنند.
از مخدرهای طبیعی میتوان تریاک و شیره تریاک و از مخدرهای مصنوعی هروئین، ترامادول، متادون و بعضی قرصهای مسکن حاوی کدئین را نام برد.
مصرف برخی از داروها مانند ترکیبات کدئینه که برای مصارف پزشکی کاربرد دارند و به تنهایی یا در ترکیب با بعضی داروها تولید میگردند، اعتیادآور هستند. از این رو بدون تجویز پزشک باید از مصرف آنها جداً خودداری گردد.