ویژگی های جامعه شناسی انتقادی

1- به « توصیف و تبیبن » پدیده های بسنده نمی کند.

2- به « داوری ارزشی » پدیده های مورد مطالعه می پردازد و آن را با مالک های ارزشی ( خوب و بد) و مالک های هنجاری( باید و نباید ) ارزیابی می کند.

3- علم را به معنای حسی و تجربی آن محدود نمی کند و تالش می کند از محدودیت های علم تجربی رها شود تا بتواند معیارهای ارزشی و هنجاری را جست و جو کند.

4- مهم ترین هدف خود را ، نقد وضعیت موجود جهان اجتماعی و تجویز راه حل هایی برای رسیدن به یک وضعیت بهتر

می داند. فاصله میان وضع موجود و وضع مطلوب جهان اجتماعی ، جامعه شناسی را به داوری درباره ارزش ها و انتقاد از آن ها می کشاند ، جامعه شناسان انتقادی نیز برای داوری و انتقاد ، به «معیارهای علمی» نیاز دارند تا بر اساس آن:

1- وضعیت موجود را « ارزیابی » کنند.

2- تصویری از وضعیت مطلوب « ترسیم » کنند.

3- راه عبور از وضعیت موجود به سوی وضعیت مطلوب را «پیشنهاد» دهند.

رابطه متقابل کنش های اجتماعی افراد و ساختارهای نظام اجتماعی زندگی اجتماعی انسان ، دو وجه دارد:

1- از یک سو ، افراد در زندگی گروهی خود با یکدیگر ، جهان اجتماعی و ساختارهای آن را می سازند.

2- از سوی دیگر هر جهان اجتماعی ، الزام ها و پیامدهایی دارد که زندگی انسان را متاثر می سازد. تا زمانی که یک جهان اجتماعی از طریق مشارکت اجتماعی افراد پا برجاست ، پیامدهای آن نیز باقی است؛ اما با تغییر جهان اجتماعی موجود و به تبع آن ، برداشته شدن الزام هایش ، جهان اجتماعی جدیدی شکل می گیرد که پیامدها و الزام های دیگری را به دنبال می آورد. همیشه این امکان وجود دارد که یکی از دو وجه زندگی اجتماعی انسان مورد توجه و تاکید بیشتری قرار گیرد و وجه دیگر آن نادیده گرفته شود؛ یعنی گاهی نظام اجتماعی و ساختارهای آن در کانون توجه قرار می گیرند ؛ یعنی پیامدهای جهان اجتماعی برای افراد برجسته می گردد ، ولی این وجه که جهان اجتماعی ساخته انسان هاست ، نادیده گرفته می شود.

گاهی به کنش های اجتماعی افراد توجه بیشتری می شود؛ یعنی بر این نکته که جهان اجتماعی محصول کنش افراد است تاکید بیشتری می شود و از وجه دیگر ، یعنی پیامدها و الزام های جهان اجتماعی غفلت می شود برجسته کردن یک وجه از زندگی اجتماعی انسان و تاکید بر آن و نادیده گرفتن وجه دیگر، می تواند آثار و پیامدهای نامطلوبی برای زندگی اجتماعی داشته باشد.