هویت:

هویت افراد:

ویژگی هایی که خود را با آن می شناسیم و به دیگران معرفی می کنیم و پاسخی است که افراد در موقعیت های مختلف به سوال کیستی می دهند. برخی از موقعیت ها عبارتند از، خانواده، کلاس درس، فروشگاه، باشگاه ورزشی و... .هویت با نوعی احساس مثبت یا منفی همراه است.

تقسیم بندی ویژگی های هویتی:

ویژگی های هویتی ما بر اساس اینکه در شکل گیری آن ها نقش داشته ایم یا نداشته ایم به سه دسته تقسیم می شوند:

1) ویژگی هایی که ما در شکل گیری آن ها نقشی نداشته ایم . مانند جنسیت و زمان تولد و مکان تولد.

2) ویژگی هایی که ما در شکل گیری آن ها نقش و سهم بسیاری داشته ایم . مانند نقش های شغلی و خصوصیات اخلاقی و روانی.

3) ویژگی هایی که ما در شکل گیری آن ها نقشی نداشته ایم اما می توانیم با تلاش و کوشش خود آن ها را تغییر دهیم. مانند منزلت اجتماعی که از طریق خانواده به ما رسیده است و ما با کنش هایمان آن را تغییر داده ایم.

ویژگی های نوع اول را انتسابی و ویژگی های نوع دوم و سوم را اکتسابی می نامند.

تغییر هویت:

برخی از ویژگی های هویتی انسان ها متغیر است. مانند جایگاه افراد در جهان اجتماعی که تابع دانایی و توانایی و دارایی و .... است. اما برخی از ویژگی های هویتی انسان ها ثابت است و تغییر نمی کند. مانند زمان و مکان تولد.

ویژگی هویتی ثابت:

ویژگی هویتی ثابت باعث می شود، فرد از نوزادی تا پیری از بی سوادی تا فرهیختگی خود را همان شخصی بدانند که تغییراتی را پذیرفته است .

هویت اجتماعی:

برخی از ویژگی های هویتی که فقط در ارتباط با دیگران و یا عضویت در گروه های اجتماعی به دست می آید. مانند ایرانی، مسلمان و فوتبالیست و معلم و ...

هویت افراد صرفا اجتماعی نیست بلکه دارای بعد فردی نیز می باشد .

هویت فردی:

برخی از ویژگی های هویتی که مربوط به خصوصیات جسمی و نفسانی ماست . مانند: قدبلندی ، رنگ چشم ، تنبلی ، زرنگی ، زودرنجی و ...

نسبت هویت فردی و اجتماعی:

ابعاد مختلف هویت انسان:

1) بعد جسمانی: که شامل خصوصیات جسمانی و بدنی می شود . مانند : قد ، رنگ چشم و ...

2) بعد نفسانی: که شامل خصوصیات اخلاقی و روانی می شود . مانند : پشتکار ، تقوا و ...

3) بعد اجتماعی: که شامل نقش ها و عضویت های گروهی می باشد . مانند : معلمی ، ایرانی و ... ابعاد مختلف هویت از یکدیگر جدا نیستند و با یکدیگر تعامل دو سویه دارند و بر یکدیگر اثر می گذارند.

جهان های سه گانه:

1) جهان طبیعی: که شامل طبیعت و بعد جسمانی هویت انسان می باشد .

2) جهان نفسانی: که شامل بعد نفسانی هویت انسان می باشد .

3) جهان اجتماعی: که شامل نقش ها و عضویت های گروهی انسان می باشد .

جهان اجتماعی ، جهان نفسانی و جهان طبیعی با یکدیگر رابطه متقابل دارند و بر یکدیگر اثر می گذارند.

ارتباط ما با جهان های سه گانه:

بدن ما مجرای ارتباط با جهان طبیعی و بخشی از آن محسوب می شود.

نقش و عضویت اجتماعی ما مجرای ارتباط ما با جهان اجتماعی و بخشی از آن محسوب می گردد.

هویت هر جهان اجتماعی بر اساس عقاید ، ارزش ها و آرمان های همان جهان اجتماعی شکل می گیرد. قواعد ، هنجارها و نمادها در هر جهان اجتماعی متناسب با عقاید ، ارزش ها و آرمان های آن جهان اجتماعی شکل می گیرد.

هویت اجتماعی افراد در هر جهان اجتماعی بر اساس عقاید ، ارزش ها و آرمان های همان جهان اجتماعی شکل می گیرد.

جهان اجتماعی و هویت فردی:

هر جهان اجتماعی با هر نوع از هویت فردی سازگار نیست و فقط به بخشی از هویت که با عقاید، ارزش ها و آرمان هایش متناسب باشد اجازه شکل گیری و رشد می دهد .هر جهان اجتماعی بر اساس هویت خود با طبیعت و بدن آدمی تعامل می کند.

نگاه جهان متجدد به طبیعت:

ارزش های جهان متجدد به گونه ای است که انسان می تواند هر نوع دخل و تصرفی را برای بهره برداری از طبیعت انجام می دهد.

نگاه جهان معنوی اسلام به طبیعت:

طبیعت موجود زنده ، آیت و نشانه خداوند است .انسان خلیفه خدا بر روی زمین است. انسان بر اساس مشیت الهی وظیفه آبادانی جهان را به عهده دارد و مخالف اراده خداوند حق ندارد تصرفی در طبیعت و بدن خود انجام دهد.

هویت جهان اجتماعی:

هر جهان اجتماعی بنا به هویت خود با نوعی از خصوصیات اخلاقی و روانی سازگار است و به آن ها اجازه پیدایش و رشد می دهد و امکان پیدایش و رشد برخی از خصوصیات اخلاقی را تضعیف می کند.

مثال:

1) جهان متجدد به ویژگی های اخلاقی و روانی سازگار است و اجازه رشد می دهد که: بر اساس ارزش های دنیوی مانند تجمل گرایی و مال اندوزی شکل گرفته مانع رشد خصوصیات اخلاقی و روانی معنوی مانند قناعت و تقوا و ... می شود.

2) جهان معنوی به ویژگی های اخلاقی و روانی سازگار است و اجازه رشد می دهد که: بر اساس ارزش ها و آرمان های معنوی و الهی شکل گرفته مانع رشد خصوصیات اخلاقی و روانی دنیوی می شود .

خودآگاهی و ناخودآگاهی:

انسان و ابعاد هویتی:

انسان ها نسبت به همه ابعاد هویتی خود آگاه نیستند .بخش از هویت آگاهانه است یعنی ما آن را می شناسیم یا دیگران به آن پی می برند و برایمان بازگو می کنند. بخشی از هویت ما پنهان است یعنی ما آن را نمی شناسیم و در موقعیت های خاص متوجه آن ها می شویم.

انسان ها نسبت به ویژگی هایی که به آن واقف نیستند:

1) تأمل می کنند.

2) از والدین، دوستان و دیگران کمک می گیرند و درباره نقاط ضعف و قوت خویش سوال می کنند.

3) نزد مشاوران و روان شناسان و روانکاوان می روند و مشاوره می گیرند.

جامعه شناسان ، انسان شناسان و فیلسوفان درباره ابعاد اجتماعی هویت انسان ها بحث می کنند و نظراتی را ارائه می دهند.

وجود نظریات متفاوت درباره هویت:

وجود نظریات متفاوت درباره هویت نشانه این است که احتمال خطا و اشتباه در شناخت هویت وجود دارد. پیامبران و اولیای الهی درباره ابعاد الهی و فطری، فردی و اجتماعی و غفلت انسان ها از خویشتن سخن گفته اند.