درسنامه کامل عربی (2) رشته انسانی فصل 3 عَجائِبُ الْمَخلوقاتِ

مثال۱:إن                      تَكسَل                تَخَسَر (اگر تنبلی کنی زیان می بینی.)

                 ادوات شرط            فعل شرط           جواب شرط

مثال۲ : ما           تتعلم     في الصغر   ينفعك في الكبر. (هر چه در کوردکی بیاموزی در پیری به نفعت است)

           ادوات شرط    فعل شرط           جواب شرط

مثال:

هر دو فعل ماضی: إن صبرت ظفرت اگر صبر کنی موفق میشوی)

هر دو فعل مضارع: إن تصبروا تظفروا اگر صبر کنید موفق میشوید)

یکی ماضی و دیگری مضارع إن صبرت تظفر اگر صبر کنی موفق میشوی

مثال: لم + فعل مضارع: معنی آن را به ماضی منفی مطلق تبدیل می کند یعنی کاری که در گذشته انجام داده شده و شک و شبه رو برای امری که انجام گرفته رو نمیگذارد و معنای منفی هم دارد.

مثال: لما + فعل مضارع: آخز فعل مضارع را لفظا مجزوم می کند؛ لفظا یعنی به آخر فعل که نگاه می کنیم جزم را می بینیم. معنای فعل مضارع رو به ماضی منفی متصل به حال تبدیل می کند.

مثال: لــِ + فعل مضارع: آخر فعل را همچون بقیه حروف لفظا مجزوم می کند و معنای امر دارد.

مثال: لا نهى +  فعل مضارع: آخر فعل را مجزوم و عامل است (یعنی بر روی اعراب فعل تاثیر می گذارد) و معنای نهی از به کار یا امری را دارد.

مثال: ما يُعلِم الإنسانُ يعلمه اللهُ (هر آنچه که انسان بداند، خداوند آن را می داند.)

تحلیل: «ما» مشخصه که اسم شرط است و دو فعل را مجزوم میکند پس دو فعل را اول پیدا کنیم (یعلم) فعل شرط و (یعلمه) جواب شرط و هر دو مجزوم که هر دو در صیغه مفرد مذکر غایب هستند که آخر فعل در این صیغه مرفوع است، طبق قاعده چون ضمه ظاهری دارد یعنی ضمش مشخصه در جزم این فعل علامت رفع را بردارید و جزم را جایگزین آن کنید.

مثال: إن تَجتَهِد تَنجَحْ (اگر تلاش کند، موفق می شود.)

تحليل: «إن» حرف شرطیه و برای جمله شرطیه خود نیاز به دو فعل دارد اول دو فعل را پیدا می کنیم (تجتهد «فعل شرط» / تنجح «جواب شرط» هر دو مجزوم با علامت ظاهری یعنی اعرابی که مشخصه که همون ساکن روی آخرین کلمه فعل است) صیغه مفرد مونث غایب هست.

مثال: مَن يُكَذِبُ پندِم هر کس دروغ بگوید پشیمان می شود)

مثال: إن أعمِل أنجح (اگر کار کنم موفق می شوم)

مثال: إن نعمِل نعمل (اگر تلاش کنیم موفق می شویم)

مثال: إن تَسقُطوا تَثبتوا (اگر بیفتید می مانید)

این دو فعل در اصل (تسقطون و تثبتون) بودند که در جمع مذکر مخاطب به کار برده شده اند چون که نون دارند و قبل از آن دو هم «إن» شرطیه آمده و دو فعل را مجزوم می کند، نون هر دو این فعل ها به دلیل جزم افتاده است.

مثال: إن تَتَعلَّما تَتَقدَّما( اگر دانش بیاموزید پیشرفت می کنید)

این دو فعل نیز در صیغه مثنی مخاطب به کار رفته و نون آن دو به دلیل جزم حذف شده است.

مثال : إن تطلبنَ تنجَحنَ (اگر کنید موفق میشوید)

این دو فعل نیز در صیغه جمع مؤنث مخاطب به کار رفته اند چون که نون در این دو فعل نون جمع مونث است نمی تواند حذف شود و چون فقط دو جمع مونث در مضارع همیشه مبنی بر فتح هستند در تجزیه و تحلیل این دو فعل میگوییم محلا مجزوم.

مثال: لاتكتب ( ننویس «مفرد مذکر غایب» «بدون ضمیر بارز» «لانهی» ) در اصل این فعل مضارع در حالت عادی یعنی وقتی که خالی از هر گونه عوامل جازمه یا ناصبه یا جازمه باشند مرفوع است خود این فعل یعنی (تكتبُ) علامت رفع میگیرد اگر «لا» را برداریم چون فعل مضارع مرفوع است اما با آوردن حروف جازمه علامت رفع آن حذف و مجزوم می شود.

مثال: لَم يُصبِر (صبر نکرد) «مفرد مذکر غایب» «بدون ضمیر بارز» «لم جازمه» ) چون که یکی از ادوات جازمه سر این فعل آمده علامت رفع آن را به جزم تبدیل کرده است.

مثال: لم يذهبنَ (نرفتند) «جمع مونث غایب» چون که نون و فتحه آن جزء جمع مونث به حساب می آید پس حواستون باشه در اینجا یا در تستهای کنکور نگید که مفتوحه یا مجزوم به دلیل فلان کلمه چون که همیشه همیشه دو جمع مونث در مضارع مبنی بر فتح هستند چیزی که قواعد نحوی وضع کرده و هیچ حرفی یا اسمی اعراب این دو جمع مونث را در هیچ شرایطی تغییر نمیدهد فقط میتونیم بگویم اگر قرار باشد مجزوم باشد میگوییم محلا مجزوم یا اگر قرار باشد منصوب باشد می گوییم محلا مجزوم.

مثال: لو تقومُ نقومُ(اگر می ایستادی، می ایستادم)

مثال: إذا أرتَ أن تكونَ أديباً تفننُ فی العلوم (اگر خواستی که ادیب باشی در علوم متخصص شو)