رسوبات و فسیل:

رسوبات:

فرسایش سطح خشکی ها و انتقال ذرات فرسایش یافته به داخل دریاها و ته نشین شدن آن ها به صورت لایه لایه، باعث تشکیل رسوبات می شود.

فسیل:

بقایای موجودات زنده که در لایه های زمین مانده اند، سنگواره (فسیل) نامیده می شوند. در فرایندی که میلیون ها سال به طول می انجامد سنگواره مانند یک کپی از حیوان یا گیاه مرده شکل می گیرد. این فرایند آهسته به این معنی است که سنگواره هایی که امروزه کشف می شوند از بقایای گونه های بسیار قدیمی تشکیل شده اند که بسیاری از آنها اکنون منقرض شده اند.

چگونگی تشکیل فسیل:

هم زمان با رسوب گذاری این لایه ها، اجساد موجوداتی که در آن محیط زندگی می کنند، در داخل رسوبات مذکور دفن می شوند. با گذشت زمان رسوبات و موجودات مدفون در داخل آن ها به سنگ های رسوبی فسیل دار تبدیل می شود.

نکته:

فسیل ها آثار و بقایای جانداران قدیمی هستند که در بین مواد و سنگ های پوسته زمین وجود دارند در واقع فسیل ها، اجساد و بقایای آثار جاندارانی هستند که پس از مرگ در بین مواد و رسوبات دفن شده اند.

شرایط لازم برای تشکیل فسیل  و محیط های آن:

شرایط لازم برای تشکیل فسیل:

برای فسیل شدن لازم است که بقایا و آثار موجودات زنده به سرعت و پیش از آن که عوامل محیطی چون حمله موجودات جسدخوار، ساییدگی، به هم خوردگی توسط امواج، هوازدگی و ... باعث تخریب آن ها شود و در زیر رسوبات دفن گردند.

محیط های تشکیل فسیل شدن:

1) دریا و اقیانوس

2) محیط های کم عمق

3) یخچال های طبیعی

4) خاکسترهای آتش فشانی

5) معادن نفت، نمک، قیر و ... .

نکته:

محیط دریایی به دلیل آن که اعضاء سخت جانوران وقتی در بستر دریا قرار می گیرند آب دریا آن ها را از عوامل تخریبی جوی حفظ می کند و رسوبات دریایی به سرعت آن ها را می پوشانند، شرایط بسیار مناسبی را جهت فسیل شدن مهیا می نماید. از طریق قرار گرفتن در یخچال های طبیعی، مدفون شدن داخل صمغ یا کهربا، مدفون شدن در آسفالت طبیعی و یا خشکیدن جسد جانور در محیط گرم و خشک حفظ می گردند.

راه های تشکیل فسیل  و انواع آن:

راه های تشکیل فسیل:

1) تجزیه قسمت های نرم اجساد و تبدیل نقاط سخت بدن جانداران؛ مثل: فلس، استخوان،صدف و ... به فسیل در زیر رسوبات.

2) تبدیل قسمت های نرم و سخت تمام نقاط اجساد جانداران به فسیل در زیر رسوبات؛ مانند: فسیل حشره در صمغ گیاهان، یا ماموت های داخل یخچال های طبیعی.

3) حل شدن اجساد جانداران در آب های زیر زمینی و جایگزین شده مواد معدنی آب با آن بدون تغییر در شکل ظاهری قسمت های سخت؛ مانند: تنه درخت آهکی و سیلسی شده و ... .

4) تبدیل رد پا، خزیدن، استراحت کردن، راه رفتن جانور بر روی رسوبات نرم به فسیل.

انواع فسیل:

1- قالب خارجی:

فقط آثار و شکل برجستگی ها و اجرا، سطح خارجی صدف یا اسکلت جاندار در رسوبات به فسیل تبدیل می شود.

2- قالب داخلی:

آثار سطح داخلی بدن جاندار بر اثر نفوذ رسوبات نرم به داخل صدف یا اسکلت، ثبت و سخت می شود.

3- فسیل راهنما:

فسیلی که اطلاعاتی از گذشته در اختیار زمین شناسان قرار می دهند تا بتوانند حوادث گذشته را بررسی کنند، فسیل راهنما می گویند.

کاربرد فسیل ها:

1- مهم ترین کاربرد فسیل ها در تعیین سن طبقات زمین می باشد. فسیل ها معرف شرایط محیطی جغرافیای دیرینه بوده و در این مورد اطلاعات با ارزشی را در اختیار دانشمندان قرار می دهند. بیشتر فسیلها از کربنات ها و یا فسفات های ترکیب شده با مواد آلی تشکیل شده اند. آن ها تحت تأثیر گرما، فشار، تركیبات سیال اطراف شان و همه دیگر عوامل که خصوصیت سنگ های رسوبی را بعد از اینکه رسوب می کنند تغییر می دهند، قرار دارند. بنابراین فسیل ها شاخص های حساس تغییر حرارت و ابزارهای قدرتمندی برای پیش بینی ذخیره زایشی هیدروکربن ها هستند. همه این عنوان ها اطلاعاتی اساسی در تجزیه و تحلیل حوضه های رسوبی و اکتشاف زغال سنگ، نفت و گاز که باقیمانده های زندگی قدیم هستند، شرکت دارند.

2- سوخت های فسیلی با گذشت زمان طولانی از بقایای جانداران تشکیل می شوند. زمین شناسان برای شناسایی و اکتشاف ذخایر زغال سنگ، نفت و گاز از فسیل جانداران مختلف استفاده می کنند. آن ها ابتدا با استفاده از تصاویر ماهواره ای، عکس های هوایی و شواهد زمین شناسی در سطح زمین، محل های مستعد وجود ذخایر سوخت های فسیلی را تعیین می کنند.

3- یکی دیگر از کاربرد فسیل ها در این است که زمین شناسان با مطالعه فسیل ها جابجایی قاره ها را اثبات نمودند. آنها با توجه به تشابه فسیل های موجود در سنگ های حاشیه غربی آفریقا و حاشیه شرقی آمریکای جنوبی اثبات نمودند که در ابتدا این دو قاره به هم چسبیده بودند، اما به علت حرکت ورقه های سنگ کره آن دو قاره از هم دور شده اند.

4- از برخی فسیل ها برای تعیین نوع آب و هوای گذشته زمین و عمق حوضه های دریایی استفاده می شود؛ به عنوان مثال وجود ذخایر زغال سنگ در یک منطقه بیانگر وجود جنگل و آب و هوای گرم و مرطوب در گذشته ی آن منطقه می باشد. بنابراین با استفاده از فسیل برخی جانداران می توان شرایط آب و هوایی گذشته را مورد مطالعه قرار داد.

5- دانشمندان با استفاده از فسیل ها نظم حاکم بر خلقت را کشف نمودند آنها دریافتند خداوند در آفرینش جهان، ابتدا جانداران اولیه را با ساختمان بدنی ساده و در ادامه موجودات بعدی را با ساختمان بدنی پیچیده تر آفریده است.

6- بررسی فسیل ها نشان می دهد که گذشته جانداران، ساختمان بدنی ساده تر و تعداد و تنوع کمتری داشته اند و حیات فقط مربوط به دریاها بوده ولی جانداران امروزی ساختمانی بدنی پیچیده تر و تعداد و تنوع بیشتری دارند.