گام به گام پرسش های نمونه صفحه 117 درس جامعه و خانواده تاریخ (1) ایران و جهان باستان

1) نظام اجتماعی جامعۀ نخستین آریایی چگونه بود؟

2) در نظام اجتماعی جامعۀ ایرانی در دورۀ هخامنشیان، چه تغییر و تحولاتی ایجاد شد؟

3) جامعۀ ایران در دورۀ اشکانیان شامل چه گروه ها و قشرهایی بود؟

4) نظام اجتماعی ایران در دورۀ ساسانیان چه ویژگی هایی داشت؟

5) جنبش مزدک چه پیامدهایی در جامعۀ ساسانی برجای گذاشت؟

1) اقوام آریایی به صورت قبیله ای زندگی می کردند و کسانی که از نظر نژاد، زبان وباورهای دینی مشترک بودند درون یک قبیله قرار می گرفتند. هر قبیله شامل چند طایفه بود و طایفه نیز خود به چندین خانواده بزرگ تقسیم می شد. در کنار این رده بندی قبیله ای، نوعی تقسیم بندی اجتماعی سه گانه بر اساس شغل و پیشه افراد هم وجود داشت که در آن افراد به سه قشر روحانیون، جنگیان، کشاورزان و شبانان تقسیم شده بودند.

2) در زمان هخامنشیان با افزایش فتوحات و توسعه تشکیلات حکومتی، نابرابری اجتماعی و اقتصادی میان گروه حاکم و مردم عادی افزایش یافت. در این دوران اعضای خاندان های بزرگ که خانواده شاهی در رأس آنها قرار داشت، از طرف پادشاه به سمت حکومت شهربی ها، فرماندهی ارتش و سایر مناصب مهم حکومتی منصوب گردیدند. آنان داراییهای هنگفتی کسب کردند و صاحب زمین های وسیعی شدند. به این ترتیب در زمان هخامنشیان طبقه ای از اشراف و بزرگان شکل گرفت که علاوه بر امتیازات ویژه لقتصادی، از مقام و منزلت اجتماعی بالاتری برخوردار بودند. در این دوره به دلیل اهمیت فتوحات نظامی، قشر جنگجویان نسبت به دو قشر دیگر، در جایگاه بالاتری قرار گرفت

3) شامل گروه حاکم و توده های مردم عادی بود اعضای گروه حاکم خودبه دو دسته تقسیم می شدند در مرتبه اول اعضای خاندان شاهی و دیگر خاندان های قدرتمند قدیمی بودند که مهم ترین منصب های حکومتی، نظامی وسیاسی را در اختیار داشتند. توده مردم شامل کشاورزان، شبانان، صاحبان حرف و بازرگانان بودندهم چنین جنگ های پیاپی با دشمنان خارجی سبب گرد آمدن گروه چشمگیری از اسیران شده بود که در کارهای متخلف از آنها استفاده می شد.

4) الف) نظام طبقاتی عصر ساسانی براصالت نسب وخون استوار بود. اشراف وبزرگان نسب و خون خود را برتر از نسب و خون مردم عادی می دانستند و برخورداری از امتیازات ویژه را حق مسلم خویش می شمردند.

ب) حکومت ساسانی طبقات وقشرهای اجتماعی را به شدت زیر نظر داشت. در چنین جامعه ای تحرک اجتماعی ورفتن از طبقه ای بهطبقه دیگر ممنوع ویا دست کم بسیار دشوار بود.

پ) در دوران ساسانیان نابرابری های اجتماعی و اقتصادی میان طبقه حاکم و توده مردم افزایش چشمگیری داشت.

5) این جنبش پایه های نظام طبقاتی جامعه ساسانی را به شدت لرزاند لذا خسرو انوشیروان برای اصلاح امور اجتماعی و اقتصادی اقداماتی انجام داد که موجب شد قدرت و نفوذ اشراف و نجبای درجه اول کاهش یافته و بر قدرت و نفوذ اشراف و نجبای درجه دوم افزوده شود.