برای آنکه قیاسی معتبر باشد، باید سه شرط زیر درباره آن صادق باشد :
_1 هر دو مقدمه سالبه نباشند.
هرگاه دیدیم هر دو فعل جمله ما منفی ( نیست ) باشد فاید این شرط است مانند این قیاس هیچ الف ب نیست بعضی الف ج نیست .پس بعضی ب ج نیست.
_2حد وسط در هر دو مقدمه علامت منفی نداشته باشد
در شکل دوم ،اگر ببینیم همزمان کنار هردوکلمه مشترک(حدوسط)هر دو فعل ما مثبت (است )باشد فاقد این شرط است مانند این قیاس هر ج ب است بعضی الف ب است .پس بعضی ج الف است.
در شکل سوم ،اگر همزمان کنار هردوکلمه مشترک(حدوسط) هر دو سور ما جزئیه ( بعضی یا برخی ) باشد باز فاید این شرط است مانند
بعضی ب الف است بعضی ب ج است .
_3هرکدام از موضوع یا محمول که در نتیجه علامت مثبت داشتند، در مقدمات نیز علامت مثبت داشته باشند . در صورتی که قیاسی یکی از شرط های فوق را نداشته باشد، نامعتبر خواهد بود و در صورتی که هر سه شرط را برآورده کند، آن را معتبر می نامند.
هر گاه هر دو فعل جمله (نیست)یا هر دو سور جمله ( بعضی یا برخی ) باشد، در اینجا قیاس نامتعبر است اما موارد دیگری هم وجود دارد و بهتر است طبق شرایط معتبر بودن قیاس عمل کنیم.
1 هنگام بررسی اعتبار یک قیاس، به موضوع یا محمولی که در نتیجه منفی اند، کاری نداریم.
2 در بررسی اعتبار یک قیاس، علاوه بر سه شرط مذکور،قانون نتیجه قیاس را نیز بررسی می کنیم.
تهیه کننده :حیدر جلالی