پول چیست:

تاریخچه پول و مبادله به ترتيب:

در یک اقتصاد پویا روزانه میلیون ها مبادله انجام مي شود.    

1- کالا با کالا، پایاپای (تهاتر(

2- کالا با کالای خاص (اولین پول مورد استفاده بشر(

3- استفاده از فلزات گرانبهای طلا و نقره

4- رسید صرافان و تجار (اولین اسکناس مورد استفاده بشر)

5- پول تحریری یا ثبتی توسط دولت و بانک مرکزی

6- پول الکترونیکی و مجازی

نام دیگري براي مبادله كالا با كالا (پاياپاي):

تهاتری - یعنی مثلاً کشاورز گندمش را با کفش صنعتگر مبادله کند و مجدداً کفش خریداری شده را با گوسفند دامدار معاوضه کند. به همین شکل دامدار و صنعتگر نیز با گوسفند و کفش با یکدیگر مبادله کنند.

مشکلات مبادله پایاپای:

1) عدم تمایل همزمان طرفین به مبادله (مثلا فردی که مقداری گندم اضافی داشت و می خواست آن را با برنج معاوضه کندباید فردی را می یافت که برنج اضافی داشته باشد و حاضر باشد آن را با گندم معاوضه نماید.)

2) مشکل سنجش ارزش (دراین شکل مبادله تعیین و محاسبه قیمت ها و تبدیل آن هایه یکدیگرمشکل زا بود و در مبادله افراد نمی دانستندکه چه میزان از کالا ها اضافی خود را بدهند و چه میزان از کالای مورد نیاز را دریافت کنند.)

3) مشکل پس انداز و حفظ ارزش (اگر کالا برای مدتی طولانی پس انداز می شد از بین می رفت و ارزش خودش را از دست می داد.)

مشکلات مبادله پایاپای (تهاتری) باعث شد بشر برای مبادلات خود، از کالایی با دوام و فاسد نشدنی و قابل تقسیم به تکه های کوچک و پرطرف دار استفاده کند.

مزیت های مبادله با کالای خاص:

با دوام، فاسدنشدنی، قابل تقسیم به تکه های کوچک، پر طرف دار و مبادله با سرعت بیشتر و راحت تر

مبادله کالا باکالای خاص:

به دلیل مشکلاتی که مبادله پایاپای داشت، بشر برای مبادلات خود، از کالایی با دوام و فاسد نشدنی و قابل تقسیم به تکه های کوچک و پر طرف دار استفاده کرد. البته در هر منطقه، کالایی خاص پرطرف دار بود. مثلاً در ایران، غلات؛ در هندوستان، صدف؛ در تبت، چای و در روسیه، پوست سمور خواهان بیشتری داشت. ساکنان این مناطق حاضر بودند کالاهای اضافی خود را با این کالاها معاوضه کنند؛ زیرا اطمینان داشتند که با دادن این کالاها می توانند کالاهای مورد نیاز خود را دریافت کنند. به این ترتیب، این نوع کالاها به عنوان اولین پول، مورد استفاده قرار گرفت.

اولین پول مورد استفاده بشر:

کالاهای خاص مناطق مختلف جهان که در منطقه خود پر طرفدار بود. مثلاً در ایران، غلات؛ در هندوستان، صدف؛ در تبت، چای و در روسیه، پوست سمور

مشکلات و معایب مبادله کالا با کالای خاص:

افزایش تولید و زیاد شدن حجم و تعداد مبادلات، مشکلات جدیدی را با خود به همراه آورد.

1) از جمله اینکه کالاهایی که به عنوان وسیلۀ مبادله از آنها استفاده می شد ،در صورتی که مدت زیادی بدون مصرف می ماندند، فاسد و غیرقابل استفاده می شدند.

2) همچنین به دلیل حجم زیاد، فضای زیادی را اشغال می کردند.

3) از سویی دیگر، تأمین جا برای محافظت از این کالاها، هزینه نگهداری آنها را افزایش می داد که به تولیدکنندگان ،ضرر می رساند.

طلا و نقره:

انسان ها از فلزات گرانبها، مانند طلا و نقره، به عنوان پول در مبادلات استفاده کردند

انتخاب فلزات گرانبهای طلا و نقره به عنوان پول، موجب گسترش تجارت در داخل کشورها و بین ملت ها شد و فعالیت هایی از قبیل دریانوردی و حمل و نقل را نیز رونق بخشید.

مزایا و معايب طلا و نقره (پول فلزی):

 مزايا: فسادناپذیر، حجم کمی دارد، حمل و نقل آن در مبادلات آسان تر است.

معايب:

1) میزان طلا و نقره محدود بود و با افزایش تجارت و مبادله، به پول بیشتری نیاز بود.

2) در مبادلات باحجم زیاد، به دلیل سنگینی و وزن زیاد وسیله مناسبی برای پرداخت نبود.

بازرگانان و عدم حمل پول فلزي:

عده ای از بازرگانان در معاملات خود به جای پرداخت سکه های فلزی، رسیدی صادر می کردند که بیانگر بدهی آنان بود. طرف مقابل هم بر اساس اعتمادی که داشت، این رسید را می پذیرفت. به تدریج، بازرگانانی که به یکدیگر اعتماد داشتند، این رسیدها را بین خود مبادله می کردند.

تجار يا صرافان:

مردم برای در امان ماندن از خطرهای احتمالی و همچنین رهایی یافتن از حمل مسکوکات در معامله ها، پول های خود را به تجار یا صرافان معتبر می سپردند و در مقابل، رسید معتبر از آنان دریافت می کردند و در معاملات خود این رسیدها را به کار می گرفتند تا جایی که در دوران تمدن اسلامی ،کارگری در بلخ رسید صرافی اسلامبل (استانبول) را می گرفت.

نخستين بانك ها و اسكناس هاي بشر:

رسیدهایی که صرافان و تجار در مبادلات خود صادر می کردند در واقع نخستین اسکناس ها بود که پشتوانۀ آنها طلا و نقره ای بود که نزد صرافان و بازرگانان نگهداری می شد.

رونق روز افزون کار صرافي ها، آنها را به نهادی مهم در اقتصاد تبدیل کرد که نام آن، بانك شد.

معایب رسید صرافان و تجار:

1) بی مبالاتی یا سوء استفادۀ برخی صرافان از اعتماد مردم

2) تعداد زیاد انواع رسیدها و صرافی ها، که آشنایی و اعتبار سنجی آنها را برای مردم سخت کرده بود.

چاپ و انتشار اسكناس ها:

بی مبالاتی یا سوء استفادۀ برخی صرافان از اعتماد مردم یا تعداد زیاد انواع رسیدها و صرافی ها، که آشنایی و اعتبارسنجی آنها را برای مردم سخت کرده بود، موجب شد تا دولت ها برای جلوگیری از بروز این گونه مشکلات به ناچار چاپ و انتشار اسکناس را بر عهده گیرند. فکر سپردن نشر پول به یک بانک تجاری از اینجا شکل گرفت.

خدمات بانك ها براي جلوگيري از نقل و انتقال اسكناس ها در مبادلات:

1) با گسترش ارتباطات، بانک ها فعالیت خود را گسترش دادند و نقل و انتقال اسکناس هم کم کم دشوار شد .در این میان یکی از خدماتی که بانک ها ارائه دادند، چک بود.

2) اقدام دیگر بانک هابرای جلوگیری از نقل و انتقال اسکناس ها، پول الکترونیکی قابل ثبت در کارت های بانکی و قابل انتقال در شبکه های ارتباطی بود.

معامله با چك:

در معاملاتی که با چک انجام می شود، پول نقد بین افراد رد و بدل نمی شود، بلکه بانک موجودی حسابی را کاهش و موجودی حساب دیگری را افزایش می دهد.

به چک پول تحریری یا ثبتي گفته مي شود چون افراد خودشان مبلغ چک را روی آن می نویسند، به آن  «پول تحریری» یا «ثبتی» گفته می شود.

روش هاي سريع و راحت تر در مبادله:

افزایش حجم و سرعت مبادلات و همراه شدن آن با انقلاب دیجیتال و الکترونیک، موجب شد تا بشر به دنبال روش های سریع تر و راحت تری باشد. در نتیجه امروز شاهدیم که پول الکترونیکی قابل ثبت در کارت های بانکی و قابل انتقال در شبکه های ارتباطی، خرید و فروش و انتقال دارایی را بسیار آسان کرده است.

بیت کوین یکي از پول های نو ظهور است. پول های کاغذی، تحریری یا الکترونیکي، خصوصیتي اعتباري دارند.؛ يعني پولی که شما در دست دارید و روی آن نوشته شده است 10 هزار تومان، به این معنی نیست که این ورقۀ کاغذ به خودی خود، 10 هزار تومان می ارزد؛ بلکه به معنی سند یا رسیدی است که به شما امکان می دهد، با آن معادل 10هزار تومان کالا یا خدمات دریافت کنید.

پشتوانه پول:

اطمینانی که مردم به ارزش پول در مبادلات دارند، پشتوانۀ پول به شمار می رود.

پشتوانه پول فلزی:

زمانی که پول طلا و نقره رایج بود، پشتوانۀ پول همان طلا و نقرۀ موجود در خود پول بود.

پشتوانه پول کاغذی:

پشتوانه پول کاغذی پول های فلزی و شمش های طلا و جواهراتی بود که نزد صراف یا بانک بود.

پشتوانه پول امروز:

امروزه پول های فلزی و کاغذی و تحریری و الکترونیکی که در دست افراد یا در حساب آنهاست ،پشتوانه ای جز قدرت اقتصادی کشورندارد.