تعریف اسم مفعول: بیانگر اسمی است که بر زوی آن کاری انجام گرفته است و همچون اسم فاعل از ثلاثی مجرد و مزید ساخته می شود.
۱. فعل یا مصدری که با ما داده میشود در ثلاثی مجرد بر وزن مفعول می بریم.
مثال:
۲. ساختن اسم مفعول در ثلاثی مزید:
۱. حالت ،مضارع مصدر یا فعل را پیدا می کنیم.
۲. حرف مضارع را حذف میکنیم و به جای آن «مـُ» می گذاریم.
۳. حرف آخر فعل را حذف می کنیم.
مثال:
عيِّن ما جاء فيها اسم مفعول من الثلاثى المزيد. (سراسر خارج از کشور)
١. كان في هذه الجماعةِ مظلومونَ صامتونَ
٢. إنَّ المؤمنَ يرى معبودَه ناظراً لأعمالِه دائماً
٣. الرجلُ الذي واقفٌ إمامك صوتُه مستمع في كل الدنيا.
۴. علينا أن نشاور العقلاء في جميع الأمور
پاسخ گزینه ۳
تشریح گزینه ها
۱. در این گروه مظلومها و سکوت کنندگان بودند.
* «مظلوم و صامت» هر دو بر وزن اسم فاعل هستند در ثلاثی مجرد.
تجزیه و تحلیل:
«کان» از افعال ناقصه. «فى هذه الجماعه» «هذه» محلا مجرور «الجماعه» چون که جامد است عطف بیان و بالتبعیه از اسم اشاره مجرور. «مظلومون صامتون» مبتدای مؤخر و مرفوع و صامتون هم صفت مظلومون و مرفوع.
۲. همانا مومن معبودش را همیشه ناظر بر اعمالش می بیند.
* «مومن» اسم فاعل از ثلاثی مزید. «معبود» ثلاثی مجرد از اسم مفعول.
۳. مردی که در مقابلت ایستاده صدایش در تمام دنیا شنیده شده است.
* «مستمع» اسم مفعول از ثلاثی مزید است.
۴. ما باید در تمام امور با عاقلان مشورت کنیم.
* «العقلاء» جمع عاقل است که عاقل بر وزن فاعل و اسم فاعل از ثلاثی مجرد است.
عيّن ما فيه الاسم المفعول من الثلاثي المجرد. (ليموترش)
١. هذة السمكات بحاجة إلى حوضِ مملوء بالماء
٢. لما رجعنا الى منزل لم نراها في غرفتِه
۳. مساعِدة الضعفاء كفارة لذنوب في هذا العصر
۴. هو معتمدة بنفسه في جميعِ الأمور
پاسخ گزینه ۱
تشریح گزینه ها
۱. این ماهیها به حوضی پر از آب احتیاج دارند.
* «مملوء» از ریشه ملا که اسم مفعول آن مملوء است و از ثلاثی مجرد می باشد.
تجزیه و ترکیب:
«هذه» مبتدا و محلا مرفوع چون که مبنی است. «السمكات» چون جامد است ( جمع مكسر السمك: السِماک، آسماک) عطف بیان و مرفوع بالتبعیه از هذه و مرفوع. «بحاجه» مجرور به حرف جر. «الی حوض مملوء» حوض مجرور به حرف جر و مضاف (مضاف گفتیم که نقش نیست) مملوء مضاف اليه و مجرور «بالماء» مجرور به حرف جر.
۲. هنگامی که به منزل برگشتیم در اتاقش او را ندیدم.
* «منزِل» اسم فاعل از ثلاثی مزید است دقت کنید که حرف ماقبل آخر کسره است.
۳. کمک به نیازمندان کفاره گناهان در عصر حاضر است.
* «مساعده» اسم فاعل در ثلاثی مزید است چون به آن کسره داده شده (منظور حرف یکی مانده به آخر است) پس اسم فاعل است.
۴. او در تمامی امور به خودش متکی است.
* «معتمد» اسم فاعل از ثلاثی مزید است.
عين ما فيه اسم مفعول. (المپياد)
١. مِن خيرِ عبادِ اللهِ هو الذَّي تنُحبُّ مجلستَه لعلمِه
۲. قرأتُ أشعاراً عربياً ممزوجةً بالفارسية
۳. عند الإمتحان اقترب معلَّمي مني و ابتعد عن السبورة
۴. هو الله الذي خلق السماوت و الارض و المشرق و المغرب
پاسخ گزینه ۲
تشریح گزینه ها
۱. از بهترین بندگان خدا کسی است که نشستن برای (گوش دادن) به علمش را دوست داریم.
* همون طور که از قبل یاد گرفتیم در اینجا هیچ گونه اسم مفعولی نیست ولی کلمه «مجلسه» اسم مکان بر وزن مفعله است و «خیر» هم چون با من آمده و معناب صفت عالی را دارد اسم تفضیل است.
۲. شعرهای عربی آمیخته شده به فارسی را دیدم (اشعاری عربی که در آن کلمات یا جملات فارسی است)
* «ممزوجه» بر وزن اسم مفعول در ثلاثی مجرد است.
۳. هنگام امتحان معلم به من نزدیک شد و از تخته سیاه دور شد.
* «معلم» هم ثلاثی مزید از اسم فاعل هست که در بالا دیدیم
۴. او کس است که آسمان و زمین و مشرق و مغرب را آفرید.
* «مشرق و مغرب» ثلاثی مزید از اسم فاعل است.
عيّن ما ليس فيه اسم مفعول. (سراسری انسانی)
۱. شاهدَ طلّابُ مدرستِنا مَصنوعاتِ خشبيّة في المصنع.
۲. يا خيرَ المطلوبينَ أُدعونا لكي يغفر الله لنا
۳. المظلومون الذين جاهدوا في سبيل اللهِ محبوبون لدينا
۴. مساعدةُ الأعداءِ خيانةٌ كبيرةٌ و لا يُقبلُ من أحد
پاسخ گزینه ۴
تشریح گزینه ها
۱. دانش آموزان مدرسه ما چیزهایی که از چوب در کارگاه ساخته شده بودند را دیدند.
* «مصنوعات» ات علامت جمع مونث سالم است خوب این علامت رو بردارید که خود کلمه «مصنوع» می ماند که خود مصنوع بر وزن اسم مفعول است از ثلاثی مزید.
۲. ای بهترین خواسته شدهها محبوبین برایمان دعا کنید تا خداوند ما را بیامرزد.
* «المطلوب» بر وزن مفعول از ثلاثی مجرد است.
۳. ستم دیدگانی که را در راه خدا جهاد کردند نزد ما محبوب هستند.
تجزیه و تحلیل:
«المظلومون» مبتدا و مرفوع با علامت فرعی (ون). «الذی» صفت برای المظلومون و محلا مرفوع. «جاهدوا» فعل و فاعل آن و او و صله موصول و محلی از اعراب ندارد. «فی سبیل الله» سبيل جارو مجرور و مضاف، الله مضاف اليه و مجرور. «محبوبون» خبر و مرفوع و علامت رفع آن واو است. «لدينا» | ظرف و نا مضاف الیه و مجرور.
* «المظلومون» و «المحبوبون» این دو هم دو علامت جمع مذکر سالم دارند یعنی (ون) که این دو علامت را اگر برداریم (مظلوم و محبوب) باقی میماند که این دو هم بر وزن اسم مفعول در ثلاثی مجرد هست.
۴. کمک به دشمنان خیانت بزرگی است که از کسی پذیرفته نمی شود.
* «مساعده» بر وزن مفاعله از باب مفاعله است از ثلاثی مزید حواستون باشه نه اسم فاعل است نه مفعول ظاهری فریبنده ای دارد، مراقب باشید.