جامد چیست؟
اسمی است که از کلمه دیگر گرفته نشده و خود میتواند منشأ کلمه دیگر باشد. مثل: جدار إعلام، کتاب، نار، إستهلاك.
جامد مصدری: اسمی است که دلالت بر انجام کار دارد؛ اما بدون داشتن زمان است و میتوان از آن مشتق ساخت.
مثال: مانند اسم «کتابه» که به معنای نوشتن است میتوان از آن فعل مشتق کرد یا ساخت. از کتابه می توان (کتب، يكتب كاتب مکتوب ...) ساخت.
جامد غیر مصدری: اسمهایی که نمیتوان از آن مشتق ساخت. مانند: «جدار» که به معنای دیوار است نمیتوان از آن ،فعل، اسم فاعل، اسم مفعول... ساخت یا «الحدیقه» که به معنای باغ است نمیتوان از آن چیزی را مشتق کرد.
مشتق: اسمی است که از گلمه دیگر گرفته شده و داری سه ویژگی خاصی است:
۱. ریشه دارد: برای تشخیص ریشه فعل باید سه حرف یا چهار حرف اصلی رو جدا کنیم که البته اکثر دانش آموزان در این مورد به مشکل بر میخورند که به تمرین مشکل بر می خورند زیاد نیاز دارد.
۲. وزن خاصی دارد: این مورد رو هم باید حفظ کرد که در کتاب دسی به پنج مورد اشاره شده است.
۳. معنای مطابق با مشتقی است که بر وزن آن ساخته شده است.
۱. تمام مصدرها از ثلاثی مجرد و مزید و رباعی مجرد یا هر نوع مصدر دیگری که شاید من هم نشناسیم همگی جامد هستند. مثال: إحسان ،استمرار، انزجار، تکمیل، خروج.
۲. اگر کلمه مشتق باشد و بعد از آن «یّ» بیاید، جامد خواهد بود. مثال: صابریّ، علویّ، مجدىّ.
۳. اگر حرف اول کلمه ای «مُ» و دومین و سومین حرف اصلی آن «ی» باشد این کلمه اسم مشتق است و اسم فاعل از ثلاثی مزید است. مثال: مُرید، مُجیب، مُستشیر، مُنقضی.
۴. اگر حرف اول کلمه ای «مُ» و دومین و سومین حرف اصلی آن «۱» باشد، اسم مفعول از ثلاثی مزید است. مثال: مُستَجاب ،مُقوی مُصطفی، مُراد.