تشبیه ادعای همانندی است اما استعاره ادعای یکسانی.
در استعاره : تشبیه به فراموشی سپرده می شود گویی مشبه، فردی از افراد مشبه به است.
استعاره از تشبیه رساتر و خیال انگیز تر است و در بر انگیختن عواطف موثر است چون خود از درون تشبیه بلیغ که از رساترین نوع تشبیه است، خلق می شود.
استعاره ذهن را با شگفتی، درنگ و جستجو روبرو میسازد و زیبایی آن نیز برخاسته از همین معنی است.
مثال
گلا تازه بهارا، تویی که عارض تو
طراوت گل و بوی بهار من دارد
توضیح: می بینیم که منظور از «گل»و «بهار»در مصراع اول همان گل و بهار حقیقی است ولی در مصراع دوم منظور از »گل»و «بهار»معشوق شاعر است و این منظور شاعر را از روی شباهت مشبه (معشوق) و مشبه به (گل و بهار) می فهمیم. توج )دلایل کشف مشبه از مشبه به در بیت فوق).
1)وجود نشانه ای که ذهن را از معنی اصلی باز می گردان
2)آشکاری وجه شبه یعنی صفت مشترک میان طرفین تشبیه به قدری آشکار است که مشبه به بلافاصله مشبه را به یاد میآورد.
هرچه کاوش ذهنی بیشتر باشد لذّت ادبی بیشتر است، زیبایی و رسایی استعاره نیز در همین نکته است.
نفسی بیاوبنشین ، سخنی بگوو بشن که به تشنگی بمردم برآب زندگانی
توضیح: شاعر نیاز خود را به تشنگی و دوست را به آب زندگانی مانند کرده است. لذا در این بیت دو استعاره داریم
چون : اولا تشنگی و آب در معنی اصل به کار نرفته است. ثانیا تشنگی و آب مشبه به دو تشبیه است که همه پایه های آن حذف شده اند.
غرض شاعر از این دو استعاره اغراق در زندگی بخشی محبوب است.
زیبایی این هنر شاعرانه در این است که شاعر شباهت مشبه را به مشبه به به حدی می داند که آنها را یکسان می بیند و این یکسانی را غیر قابل انکار می داند که نیازی به ذکر طرف دیگر نمی بیند پس استعارة مصرحه تشبیه بلیغی است که مشبه آن حذف میگردد و مشبه به بیان میگردد.
تهیه کننده: معصومه محمودی