Processing math: 1%
گام | نصب اپلیکیشن

صفحه رسمی مای درس

اطلاع از آخرین تغییرات، جوایز و مسابقات مای درس
دنبال کردن

پیوستگی

پاسخ تایید شده
7 ماه قبل
0
[شاه کلید مای درس] | پیوستگی
bookmark_border یازدهم ریاضی
book حسابان یازدهم
bookmarks فصل 5 : حد و پیوستگی
7 ماه قبل
0

پیوستگی

اگر aDfوlimگوییم تابع در  x=aپیوسته است.

مثال

نمودار تابعF  به صورت زیر رسم شده است باتوجه به نمودار پیوستگی تابعF  را در نقاط مشخص شده بررسی کنید.

الف)X=0                                    ب)X=1                                            ج)X=2                                                  د)X=3

الف)

\mathop {\lim }\limits_{x \to 0} f(x) = f(0) = 0

پس تابع در  x=0پیوسته است.

توجه:در اصطلاح باتوجه به این که در واقع \mathop {\lim }\limits_{x \to {0^ + }} f(x) = f(0)میگویند تابع  fدر x=0تنهااز راست پیوسته است.

ب)

\mathop {\lim }\limits_{x \to 1} f(x) = f(1) = 1

پس تابع fدرx=1 پیوسته است.

ج)

f(2) = 2ولی \mathop {\lim }\limits_{x \to 2} f(x) = \frac{1}{2}پس\mathop {\lim }\limits_{x \to 2} f(x) \ne f(2) بنابراین تابعf درx=2  پیوسته نیست

د)

تابع fدر x=3حدندارد پس دراین نقطه پیوسته نیست.

توجه:در اصطلاح می گویند تابع  fدر  x=3تنها پیوستگی چپ دارد.


مثال

تابع y = \left| x \right|در چه نقاطی ناپیوسته است.

نمودارتابع y = \left| x \right| به صورت زیر می باشد باتوجه به نمودار تابع در zناپیوسته است (البته میتوان ثابت کرد تابعy = \left| x \right| در x \in zناپیوسته ودر پیوسته است.)

مثال

پیوستگی هریک از توابع زیر رادر نقطه یا نقاط داده شده در صورت بامعنی بودن بررسی کنید.

الف)f(x) = \sqrt {x - 1,x = 0}                         ب)f(x) = {x^2} - 3x + 5,x = 2

 ج)f(x) = \left\{ \begin{array}{l}{x^2} + 1,x < 1\\\\2.x = 1,x = 1\\\\\frac{{{x^2}1}}{{x - 1}},x > 1\end{array} \right.                        د)f(x) = \left\{ \begin{array}{l}{x^2} + 1,x < 1\\\\3,x = 1,x = 1\\\\\frac{{{x^2}1}}{{x - 1}},x > 1\end{array} \right. 

ه) f(x) = \left\{ \begin{array}{l}\frac{{\sin x}}{x},x \ne 0\\\\1,x = 0\end{array} \right.,x = 0 

 

 و) \begin{array}{l}f(x) = \left\{ \begin{array}{l}{x^2} + 2,x < - 1\\\\ - 3x, - 1 < x < 1\\\\x - 4,x > 1\end{array} \right.,x = - 1,x = 1\\\end{array}

الف)

میدانیم {D_f} = \left[ {1, + \infty )} \right.و 0 \notin {D_f}بنابراین بحث از پیوستگی این تابع در x=0بی معنا است.

ب)

تابعf  در  x=2پیوسته است زیرا :\mathop {\lim }\limits_{x \to 2} f(x) = f(2) = 3

توجه :توابع چند جمله ای در هر نقطه ای ازR پیوسته هستند.

ج)

\left. \begin{array}{l}f(1) = 2\\\\f( - 1) = 3\\\\\mathop {\lim }\limits_{x \to {1^ - }} f(x) = \mathop {\lim }\limits_{x \to {1^ - }} f({x^2} + 1) = 2\\\\\mathop {\lim }\limits_{x \to {1^ + }} f(x) = \mathop {\lim }\limits_{x \to {1^ + }} \frac{{{x^2} - 1}}{{x - 1}} = 2\\\end{array} \right\} \Rightarrow \mathop {\lim }\limits_{x \to 2} f(x) = 2

تابع f در x=1پيوسته است زيرا\mathop {\lim }\limits_{x \to 1} f(x) = f(1)

د)

\left. \begin{array}{l}f(1) = 3\\\\\mathop {\lim }\limits_{x \to {1^ - }} f(x) = \mathop {\lim }\limits_{x \to {1^ - }} f({x^2} + 1) = 2\\\\\mathop {\lim }\limits_{x \to {1^ + }} f(x) = \mathop {\lim }\limits_{x \to {1^ + }} \frac{{{x^2} - 1}}{{x - 1}} = \mathop {\lim }\limits_{x \to {1^ + }} \frac{{(x - 1)(x + 1)}}{{x - 1}} = 2\\\end{array} \right\} \Rightarrow \mathop {\lim }\limits_{x \to 1} f(x) = 2

تابع f در پيوسته نيست زيرا\mathop {\lim }\limits_{x \to 1} f(x) \ne f(1)

ه)

\begin{array}{l}f(1) = - 3\\\\\mathop {\lim }\limits_{x \to {1^ + }} f(x) = \mathop {\lim }\limits_{x \to {1^ + }} f( - 3x) = 3\\\\\mathop {\lim }\limits_{x \to - {1^ - }} f(x) = \mathop {\lim }\limits_{x \to - {1^ - }} ({x^2} + 1) = 2\end{array}

تابع f درx=0پيوسته است زيرا\mathop {\lim }\limits_{x \to 0} f(x) = f(0)

و)

\begin{array}{l}f( - 1) = 3\\\\\mathop {\lim }\limits_{x \to {1^ + }} f(x) = \mathop {\lim }\limits_{x \to {1^ + }} f( - 3x) = - 3\\\\\mathop {\lim }\limits_{x \to - {1^ - }} f(x) = \mathop {\lim }\limits_{x \to - {1^ - }} f({x^2} + 1) = 2\end{array}

تابع f در X=-1حد ندارد. بنابراين تابع f در X=-1 پيوسته نيست، زيرا در اين نقطه حد ندارد ( همانگونه كه بيان شد تابع f در X=-1تنها پيوستگي راست دارد)

\left. \begin{array}{l}f(1) = - 3\\\\\mathop {\lim }\limits_{x \to {1^ - }} f(x) = \mathop {\lim }\limits_{x \to {1^ - }} f( - 3x) = - 3\\\\\mathop {\lim }\limits_{x \to {1^ + }} f(x) = \mathop {\lim }\limits_{x \to {1^ + }} f(x - 4) = - 3\end{array} \right\} \Rightarrow \mathop {\lim }\limits_{x \to 1} f(x) = - 3

تابع f درx=1پيوسته است زيرا \mathop {\lim }\limits_{x \to 1} f(x) = f(1)

مثال

مقدار a را طوري بيابيد تا تابع f(x) = (x + a)\left[ {2x - 5)} \right. در x=2پيوسته باشد.

\begin{array}{l}f(2) = \left[ {2 + a)} \right.\left[ {4 - 5) = - a - 2} \right.\\\\\mathop {\lim }\limits_{x \to {2^ - }} (x + a)\left[ {2x - 5)} \right. = \mathop {\lim }\limits_{x \to {2^ - }} (x + a)( - 2) = - 4 - 2a\\\\\mathop {\lim }\limits_{x \to {2^ + }} (x + a)\left[ {2x - \left. 5 \right]} \right. = \mathop {\lim }\limits_{x \to {2^ + }} (x + a)( - 1) = 2 - a\end{array}

با توجه به اينكه بايد داشته باشيم \mathop {\lim }\limits_{x \to {2^ + }} f(x) = f(2)پس لازم است - a - 2 = - 4 - 2a بنابراينa=-2   ميباشد.

مثال

اگرتابعf(x) = \left\{ \begin{array}{l}\frac{{\sin x}}{{\sqrt {1 - \cos 2x} }},x < 0\\\\a,x = 0\\\\\left[ x \right] + b,x > 0\end{array} \right. در x=0  پیوسته باشد مقدار aو bرابدست آورید.

\begin{array}{l}\mathop {\lim }\limits_{x \to {0^ - }} f(x) = \mathop {\lim }\limits_{x \to {0^ - }} \frac{{\sin x}}{{\sqrt {1 - \cos 2x} }} = \mathop {\lim }\limits_{x \to {0^ - }} \frac{{\sin x}}{{\sqrt {2{{\sin }^2}x} }} = \mathop {\lim }\limits_{x \to {0^ - }} \frac{{\sin x}}{{\sqrt {2\left| {\sin x} \right|} }} = \mathop {\lim }\limits_{x \to {0^ - }} \frac{{\sin x}}{{ - \sqrt {2\sin x} }} = \\\\\sqrt 2 \frac{{\sin x}}{{ - \sqrt {2\sin x} }} = \frac{{ - \sqrt 2 }}{2}\\\\\mathop {\lim }\limits_{x \to {0^ + }} f(x) = \mathop {\lim }\limits_{x \to {0^ + }} (\left| x \right| + b) = \mathop {\lim }\limits_{x \to {0^ + }} (0 + b) = b\end{array}

براي اينكه تابع f در  x=0 پيوسته باشد بايد\mathop {\lim }\limits_{x \to 0} f(x) = f(0) بنابراین داریم:

b = a = - \frac{{\sqrt 2 }}{2}

اگر تابعي در تمام نقاط دامنه ي خود پيوسته باشد، آن را تابعي پيوسته مي نامند.

مثال

كدام يك از توابع زير، تابع پيوسته ميباشند.

  الف)                          f(x) = \sqrt {2x - {x^2}} ب)g(x) = \frac{{x + 1}}{{{x^2} - 4}}

  ج) h(x) = \left\{ \begin{array}{l}\frac{{\tan x}}{x},x \ne 0\\\\2,x = 0\end{array} \right. 

الف(

 دامنه ي تابع f ، بازه ي \left[ {0,2} \right]ميباشد. اگر 0 < x < 2 ، آنگاه:

 اگر  x=0 و \mathop {\lim }\limits_{x \to {0^ + }} = f(x) = 0 = f(0)واگر x=2، آنگاه. \mathop {\lim }\limits_{x \to {2^ - }} = f(x) = 0 = f(2) پس تابع f ، تابعي پيوسته ميباشد.

ب)

 

دلخواه

بنابراين g تابعي پيوسته است.

ج)

\begin{array}{l}{D_h} = R\\0 \in {D_h} = \left\{ \begin{array}{l}h(0) = 2\\\\\mathop {\lim h(x) = 1}\limits_{x \to 0} \end{array} \right. \Rightarrow \mathop {\lim h(x) \ne h(0)}\limits_{x \to 0} \end{array}

بنابراين h تابعي پيوسته نيست

توابع چندجمله ای y = {\tan ^{ - 1}}x,y = {\cos ^{ - 1}}x,y = {\sin ^{ - 1}}xو y = {\cot ^{ - 1}}xروی پیوسته اند

توابع y = {\sin ^{ - 1}}x,y = \cot x,y = \tan xو y = {\cos ^{ - 1}}xدر دامنه ی خود که زيرمجموعه اي از ميباشد تابعي پيوسته هستند.

اگر تابع h از جمع يا تفريق يا ضرب يا تقسيم چند تابع پيوسته تشكيل شده باشد روي دامنه خود تابعي پيوسته است.

اگر f تابعي پيوسته باشد، تابع باشد، تابع ^n\sqrt f روي دامنه ي تعريف خود پيوسته است.

مثال

پيوستگي توابع زير را روي دامنه ي تعريف بررسي كنيد.

الف(f(x) = \frac{{{x^2} + 1}}{{{x^2} - 4}}

ب)g(x) = \sqrt {{x^2} - 4}

ج)h(x) = \tan x\cot x

الف)

صورت و مخرج توابع چند جمله اي هستند و در هر نقطه اي پيوسته، پس تابع f روي {D_f} = R - \left\{ { - 2} \right\}پيوسته است.

ب) تابع y = {x^2} - 4چند جمله اي است و در هر نقطهاي پيوسته، پس تابع g در دامنه تعريف خود يعني \left( { - \infty ,2} \right) \cup \left[ {2, + \infty )} \right. تابع پيوسته است.

ج) تابع y = \tan xروی D = \left\{ {\left. x \right|} \right.x \ne k\pi + \left. {\frac{\pi }{2}} \right\}و تابعy = \cot x روی  {D_f} = \left\{ {\left. x \right|} \right.x \ne k\left. \pi \right\}پيوسته اند  پس تابع h روي{D_f} = \left\{ {\left. x \right|} \right.x \ne \left. {\frac{{k\pi }}{2}} \right\} است پيوسته است.

مثال

 فاصله ي پيوستگي تابعf(x) = \left\{ \begin{array}{l}\frac{{x + 1}}{{x - 2}},x > 3\\\\\frac{{x + 1}}{{x + 2}},x \le 3\end{array} \right.  را تعيين كنيد.

میدانیم {D_f} = R - \left\{ { - 2} \right\}و هر يك از رابطه ها روي دامنه ي تعريف خود پيوسته اند. پس كافي است ض ميدانيم x = R - \left\{ 2 \right\}پيوستگي تابع در  x=3را بررسي كنيم .

\begin{array}{l}\mathop {\lim }\limits_{x \to {3^ + }} f(x) = \mathop {\lim }\limits_{x \to {3^ + }} \frac{{x + 1}}{{x - 2}} = 4\\\\\mathop {\lim }\limits_{x \to {3^ - }} f(x) = \mathop {\lim }\limits_{x \to {3^ - }} \frac{{x + 1}}{{x + 2}} = \frac{4}{5}\end{array}

تابع در  x=3پیوسته نیست بنابراین تابع f روي\left( { - \infty , - 2} \right) \cup \left( { - 2,3} \right) \cup \left( {3, + \infty } \right) پيوسته است.

مثال

حدود k را طوري تعيين كنيد تا تابعf(x) = \frac{{{x^2} + x + 7}}{{{x^2} + kx + 1}} در پيوسته باشد

 صورت و مخرج توابع چند جمله اي هستند و در هر نقطهاي از پيوسته ميباشند. پس كافي است دامنه تعریف تابع برابرR باشد.یعنی باید معادله {x^2} + kx + 1 = 0فاقد ريشه باشد بنابراين لازم است:

\Delta < 0 \Rightarrow {k^2} - 4 < 0 \Rightarrow \left| k \right| < 2 \Rightarrow - 2 < k < 2

 اگر ترکیبfog  امکان پذیر باشد و\mathop {\lim }\limits_{x \to a} g(x) = l و تابعی پیوسته در باشد،انگاه داریم:

\mathop {\lim }\limits_{x \to a} f(g(x)) = f\left( {\mathop {\lim g(x)}\limits_{x \to a} } \right)

مثال

الف)y = \sqrt x زیراتابعی پیوسته است\mathop {\lim }\limits_{x \to 1} \sqrt {{x^2} + 3} = \sqrt {\mathop {\lim ({x^2} + 3)}\limits_{x \to 1} } = \sqrt 4 = 2

ب)زیرا تابع y = \left| x \right|در پیوسته نیست \mathop {\lim }\limits_{x \to 2} \left| x \right| \ne \left| {\mathop {\lim x}\limits_{x \to 2} } \right|

ج)\mathop {\lim }\limits_{x \to \frac{1}{2}} \left| {{x^2}} \right| = \left| {\mathop {\lim }\limits_{x \to \frac{1}{2}} {x^2}} \right| = \frac{1}{4} = 0

د)زیرا تابع y = \left| {\frac{{2x + 1}}{x}} \right|در پیوسته نیست\mathop {\lim }\limits_{x \to 1} \left| {\frac{{2x + 1}}{x}} \right| \ne \mathop {\lim }\limits_{x \to 1} \left| {\frac{{2x + 1}}{x}} \right|

ه)\mathop {\lim }\limits_{x \to 2} \left| {\frac{{2x + 1}}{x}} \right| = \left| {\mathop {\lim \frac{{2x + 1}}{x}}\limits_{x \to 2} } \right| = \frac{5}{2} = 2

اگر تابع  gدر x=aپیوسته و تابع fدر  g(a)پیوسته باشد،تابع fogدر x=aپیوسته است.

مثال

ثابت کنید تابعf(x) = {\sin ^3}\sqrt x  تابعی پیوسته است.

حل روش اول :

تابع  y=xتابع چند جمله ای است ودر دلخواه پیوسته است پس تابع g(x){ = ^3}\sqrt x در پیوسته است و تابع h(x) = \sin xدر هر نقطه ای از جمله پیوسته است پس تابع

f(x) = h(g(x)) = {\sin ^3}\sqrt x

در \mathop {\lim }\limits_{x \to 1} \sqrt {{x^2} + 3} = \sqrt {\mathop {\lim ({x^2} + 3)}\limits_{x \to 1} } = \sqrt 4 = 2پیوسته است.

روش دوم :

 

بنابراین تابع fروی {D_f} = R تابعی پیوسته است.

تهیه کننده: حامد دلیجه 


سایر مباحث این فصل