تقسیم کاهشی(کاستمان)

در تولیدمثل جنسی ، دو یاخته جنسی (گامت) با هم ترکیب و هسته های آن ها با هم ادغام می شوند. یاخته های موثر در تولید مثل جنسی ، با نوعی تقسیم کاهشی به نام کاستمان ایجاد می شوند

کاستمان از دو مرحله کلی کاستمان 1 و 2 تشکیل شده است ؛ پس از تقسیم هسته نیز تقسیم سیتوپلاسم انجام می شود

معمولا در پایان کاستمان 1 ، تقسیم سیتوپلاسم انجام می شود . نتیجه ی کاستمان 1 ایجاد دو یاخته است

نکته : در آنافاز 1 ، عدد کروموزومی برخلاف آنافاز 2 و آنافاز رشتمان ، تغییری نمی کند !

نکته : در مراحل میوز 1 ، به هر سانترومر فقط یک دوک تقسیم متصل است

کاستمان 2 : در این مرحله یاخته های حاصل از کاستمان 1 ، مراحل پروفاز 2 ، متافاز 2 آنافاز 2 و تلوفاز 2 را می گذرانند .

وقایع کاستمان 2 بسیار شبیه رشتمان است و در پایان آن ، از هر یاخته دو یاخته شبیه هم ایجاد می شود که نصف فام تن های یاخته های مادر را دارند. این فام تن ها مضاعف نیستند .

در پایان کاستمان 2 ، تقسیم سیتوپلاسم انجام می شود. در مجموع و با پایان تقسیم کاستمان از یک یاخته 2n ، چهار یاخته n فام تنی حاصل می شود (انسان مد نظر است)

نکته : در تلوفاز 2 ، تعداد مولکول های دنا در هر هسته برابر با یاخته ی اولیه قبل از یعنی قبل ازمرحله s همانندسازی است اما عدد کروموزمی آن نصف یاخته ی اولیه است . مرحله

نکته : در مرحله متافاز 1 ، ترکیب گامت ها مشخص می شود

نکته مهم : در همه ی تلوفاز ها اعم از تلوفاز رشتمان و همچنین تلوفاز 1 و 2 کاستمان ، عدد فام تنی هر هسته نسبت به یاخته مرحله قبل آنافاز کاهش می یابد

نکته : تنها در تلوفاز 1 کاستمان ، عدد کروموزومی نسبت به یاخته ی اولیه کاهش می یابد نه سایر تلوفاز ها !

دقت کنید تقسیم رشتمان در ایجاد نسل بعد سلول دخالت داره کاستمان ، در ایجاد نسل بعد جاندار. همچنین در جاندارانی با تولید مثل غیرجنسی نیز یاخته های حاصل از تقسیم رشتمان میتونن در ایجاد نسل بعدی جاندار دخالت داشته باشن

گرچه تقسیم یاخته ای با دقت زیاد انجام می شود ، ولی به ندرت ممکن است اشتباهاتی در روند تقسیم رخ دهد اشتباه در تقسیم ، می تواند هم در رشتمان و هم در کاستمان رخ دهد. ولی این اشتباه ، در کاستمان با اهمیت تر است ؛ زیرا یاخته های حاصل از کاستمان ، مستقیما نسل بعدی جاندار را ایجاد می کنند .

چند لادی (پلی پلوئیدی) شدن :

اگر در مرحله آنافاز همه فام تن ها بدون اینکه از هم جدا شوند به یک یاخته بروند ، آن یاخته دو برابر فام تن خواهد داشت و یاخته دیگر فاقد فام تن خواهد بود. در آزمایشگاه می توان با تخریب رشته های دوک تقسیم ، این وضعیت را ایجاد کرد

به یاخته یا جانداری که یاخته های آن بیش از دو مجموعه فام تن داشته باشند ، چندلاد گفته می شود ؛ مثلاً گندم زراعی 6n  و موز 3n است .