در چرخه یاخته ای ، چند نقطه وارسی وجود دارد . نقاط وارسی مراحلی از چرخه ی یاخته اند که به آن اطمینان می دهند که مرحله قبل کامل شده است و عوامل لازم برای مرحله بعد آماده اند .
نکته : باکتری ها فاقد تقسیم های رشتمان و کاستمان هستند و همچنین نقاط وارسی و چرخه یاخته ای نیز ندارند
یاخته ها با تقسیم ، افزایش و با مرگ ، کاهش می یابند . اگر تعادل بین تقسیم یاخته و مرگ یاخته ها به هم بخورد ، نتیجه می تواند قطعی نیست ! ایجاد یک تومور باشد .
تومور، توده ای است که در اثر تقسیمات تنظیم نشده ایجاد می شود
تومور خوش خیم : رشد کمی دارد - یاخته های آن در جای خود می مانند - معمولا آنقدر بزرگ نمی شود که به بافت های مجاور خود آسیب بزند – لیپوما یک تومور خوش خیم است که در افراد بالغ متداول است در این تومور ، یاخته های چربی تکثیر شده و توده یاخته ایجاد می کنند
تومور بد خیم (سرطان) : به بافت های مجاور حمله می کند - توانایی دگرنشینی (متاستاز) دارد ؛ یعنی می تواند یاخته هایی از آن جدا شده و همراه با جریان خون ، یا به ویژه لنف به نواحی دیگر بدن بروند ، در آنجا مستقر شوند و رشد کنند .علت اصلی سرطان ، بعضی تغییرات در ماده ژنتیکی یاخته است که باعث می شود چرخه یاخته از کنترل خارج شود
ملانوما : نوعی تومور بد خیم یاخته های رنگدانه دار پوست
روش های متعددی برای تشخیص و درمان سرطان ها وجود دارد .در روش بافت برداری ، تمام یا بخشی از بافت سرطانی یا مشکوک به سرطان برداشته می شود . آزمایش خون به این شناسایی کمک می کند
روش های رایج درمان سرطان :
جراحی
شیمی درمانی : با استفاده از داروها باعث سرکوب تقسیم یاخته ها در همه ی بدن می شود .
پرتو درمانی : یاخته هایی که به سرعت تقسیم می شوند ، به طور مستقیم تحت تأثیر پرتوهای قوی قرار می گیرند
شیمی درمانی می تواند به یاخته های مغز استخوان ، پیاز مو و پوشش دستگاه گوارش نیز آسیب برساند . مرگ این یاخته ها از عوارض جانبی شیمی درمانی است که باعث ریزش مو ، تهوع و خستگی می شود گاهی حتی فرد مجبور به پیوند مغز استخوان می شود
وراثت و محیط ، هر دو در ایجاد سرطان نقش دارند
ژن های زیادی در بروز سرطان موثرند . علت شیوع بیشترِ بعضی سرطان ها اینجا رو کتاب یکم مبهم گفته . منظورش زیاد بودن شیوع بعضی سرطان هاست در بعضی جوامع ،همین مسئله است .
عوامل محیطی هم در بروز سرطان مؤثرند . پرتوهای فرابنفش ، بعضی آلاینده های محیطی و دود خودروها به ساختار دنا آسیب می زنند . سایر پرتوها و مواد شیمیایی سرطان زا ، موادغذایی دودی شده مثل گوشت و ماهی دودی ، بعضی ویروس ها ، قرص های ضد بارداری ، نوشیدنی های الکلی و دخانیات از عوامل مهم سرطان زایی اند
مرگ یاخته ها می تواند تصادفی باشد مثلا در بریدگی. به این حالت بافت مردگی)نکروز) می گویند .
برای وقوع مرگ برنامه ریزی شده ، در چند ثانیه پروتئین های تخریب کننده در یاخته شروع به تجزیه اجزای یاخته و مرگ آن می کنند . مثال های مرگ برنامه ریزی شده :
1-حذف یاخته های پیر یا آسیب دیده ، مانند آنچه در آفتاب سوختگی اتفاق می افتد
2-حذف یاخته های اضافی از بخش های عملکردی. مانند پرده های بین انگشتان پا در برخی پرندگان