ما و سیاستِ هویت

اینکه می گوییم ما درگیر سیاست هویت هستیم به این معناست که، ما از چشمِ فرهنگی و هویتی خودمان به سایر فرهنگ ها و هویت ها می نگریم، ما از منظری جهانشول و بی طرفانه که همۀ هویت ها و فرهنگ ها را با یک چشم نگاه کند(بی طرفانه نگاه کند) به آنها نمی نگریم؛ بلکه ما همواره مشغول پیش بردن برخی فرهنگ و هویت ها و پس راندن برخی دیگر هستیم.

سیاست هویت در عرصۀ دانش به این معناست که، هر نظریه ای درون فرهنگ و تاریخ خود تولید می شود و هر فرهنگ و هویتی می تواند نظریه های متناسب با خود را تولید کند. هر گروه و فرهنگی می خواهد از چشمِ خودش به خود و مسائل خود، بنگرد و نه از چشمِ دیگران. از این رو هیچ فرهنگ و هویتی نمی پسندد که موضوعِ نظریه هایی باشد که در زمینۀ تاریخی و فرهنگیِ دیگری شکل گرفته اند.

پیدایش نظریه فمینیستی معاصر، نظریۀ آفریقایی تبار، نظریۀ آمریکای بومی و ....نمونه هایی از سیاست هویت در عرصۀ دانش و مصداقی از این گزاره هستند که ؛ هر گروه و فرهنگی می خواهد از چشمِ خودش به خود و مسائل خود، بنگرد و نه از چشمِ دیگران.

سیاستِ هویت می تواند دوچهره پیدا کند

1- به صورت افراطی بر تفاوت ها و گوناگونی ها تأکید می کند و سبب چندپارگی سیاسی و فرهنگی درون جوامع می شود.

2- به صورت متعادل، گروه های به حاشیه رانده شده را به رسمیت می شناسد واز آنان حمایت می کند. و سبب افزایش انسجام اجتماعی می شود.

تأکید بر تنوع و تکثر هویت ها و اصال بخشیدن به آن، به معنای انکار اشتراک و وحدت انسانهاست و وفرصت گفت و گو و معارفۀ انسان ها و فرهنگ ها را از میان می برد.

اگر بر اساس منطقِ سیاستِ هویت، ادعا شود که دانش تماماً محصول شرایط اجتماعی و فرهنگی است و هر جامعه و فرهنگی دانش خاص خود را تولید می کند. چگونه می توان میان دانش ها و شناخت های مختلف داوری کرد و شناخت صحیح را تشخیص داد ؟ پای بندی کامل به این رویکرد، امکان شناخت واقعی را از انسان ها می گیرد و قطعاً رویکردی که اساس دانش را انکار می کند، نمی تواند قابل قبول باشد.

بدلیل نسبیت گرایی افراطی در سیاست هویت؛ برخی اندیشمندان از پیدایش سیاست هویت به باز شدن جعبۀ پاندورا یاد می کنند. جعبۀ پاندورا در اساطیر یونانی، جعبه ای حاوی تمام بالهاست که بدست فردی بنام پاندورا گشوده می شود. بر اساس این افسانۀ یونانی، با باز شدن این جعبه، ناگهان، همۀ پلیدی ها و شرها، رها شده و بسوی زمین سرازیر شدند. بدی ها در جهان پراکنده می شوند و با خوبی ها در آمیختند، گُم شدن در کثرت ها و تنوعات بطوریکه دیگر تشخیص و تمیز خوب از بد، ممکن نبود.