واژه آموزی: ترتیب واژه ها در جمله:

واژه آموزی

ترتیب واژه ها در جمله

در نوشته های عادی (نثرهای عادی) ترتیب قرار گرفتن واژه ها (ترتیب اجزای جمله) کاملاً رعایت می شود؛ مانند

سلیمان            در         راهی،   موری    دید.

1                     2          3         4          5

در مثال بالا ترتیب واژه ها به وسیله ی شماره ها، مشخّص شده است. حالا همین نوشته را به صورت شعر در می آوریم و واژه ها را به وسیله ی شماره ها، مشخص می کنیم:

به راهی            در         سلیمان            دید       موری

 3                     2          1                       5          4

همان طور که می بینید، در شعر، جای واژه ها تغییر کرده است، یعنی نظم و ترتیبی که در نوشته ی عادی داشتند، در شعر رعایت نشده است.

توجّه:

در مرتب کردن واژه ها (اجزای جمله)، نهاد در اوّل و فعل در آخر جمله قرار می گیرد؛ یعنی واژه های یک شعر را در ابتدا، مرتّب می کنیم و بعد نهاد را در اوّل و فعل را در آخر جمله قرار می دهیم و دیگر واژه هایی را که در بین نهاد و فعل قرار گرفته اند، مرتّب می کنیم.

پرسش:

ترتیب واژه های بیت زیر را مشخص کنید.

الف) «بکوش اندر بهارِ زندگانی        که شد پیرایه ی پیری، جوانی»

پاسخ:     بکوش            اندر      بهار                  زندگانی            که        شد       پیرایه ی            پیری،   جوانی

               4                   1          2                      3                    5           9            7                  8          6

مرتّب شده: [تو] اندر (در) بهار زندگانی بکوش که جوانی، پیرایه ی پیری شد.

ب) من این پای ملخ، ندهم به صد گنج

پاسخ:    من      این       پای       ملخ،    ندهم   به         صد       گنج

             1           2         3         4          8        5           6           7

مرتّب شده: من این پای ملخ [را] به صد گنج ندهم.

توجّه:

واژه هایی که در داخل علامت قرار گرفته اند، با توجّه به نیاز جمله، آورده شده است.