ویژگی های کنش انسان ها:

واژه هایی برای فعالیت انسان:

1) کار

2) عمل

3) فعل

4) رفتار

5) کردار

6) کنش و ...

واژه هایی برای انجام دهنده فعالیت:

1) کارگر، کارمند ،کارفرما ، کارگزار

2) عامل

3) فاعل و ...

کنش:

درعلوم انسانی به فعالیتی که انسان انجام می دهند کنش می گویند .

کنشگر:

به انجام دهنده کنش کنشگر می گویند .

ویژگی های کنش:

1) آگاهانه است .

2) ارادی است .

3) هدف دار است .

4) معنا دار است .

کنش آگاهانه است:

یعنی کنش وابسته به آگاهی انسان است. بدون آگاهی انجام نمی شود. اگر آگاهی از بین برود کنش ادامه پیدا نمیکند .مثال برای صحبت کردن به یک زبان بیگانه باید نسبت به آن زبان آگاهی داشته باشیم.

کنش ارادی است:

یعنی کنش به اراده وابسته است. تا خواست و اراده انسان نباشد کنش انجام نمی شود .مثال ما به انجام کاری آگاه هستیم ولی تصمیم به انجام آن نداریم.

کنش هدف دار است :

یعنی ما با مقصد و هدف خاصی فعالیت خود را انجام می دهیم .برای انجام کنش دلیل داریم .هرچند ممکن است به هدف خود نرسیم .

کنش معنا دار است :

چون کنش انسان آگاهانه، ارادی و هدف دار انجام می شود پس معنادار است. دیگران زمانی می توانند به یک کنش پاسخ مناسب دهند که معنی آن را بدانند.

کنش ما چه آثار و پیامدی دارد:

دسته بندی آثار و پیامدهای کنش:

1) پیامد های ارادی

2) پیامد های غیر ارادی

پیامدهای ارادی کنش:

این پیامد ها به اراده ی افراد انسانی یعنی کنشگر یا افراد دیگر وابسته است .این پیامد ها از جنس کنش هستند و باید کنشگری آن ها را انجام دهد. این نوع پیامدها احتمالی هستند یعنی ممکن است انجام شوند یا انجام نشوند .

پیامد های غیر ارادی کنش :

این پیامد ها به اراده افراد انسانی بستگی ندارد. این نوع پیامدها نتیجه طبیعی کنش هستند و لازم نیست کنشگری آن ها را انجام دهد .این نوع پیامد ها قطعی هستند یعنی حتما انجام می شوند.

در بسیاری از موارد انسان ها کنش های خود را باتوجه به پیامدهای ارادی و غیر ارادی آن انجام می دهند و انسان ها در بسیاری از موارد از انجام برخی کنش ها به دلیل پیامد های نامطلوبشان خودداری می کنند.

کنش اجتماعی چیست:

کنش اجتماعی:

نوعی کنش است که با توجه به دیگران انجام می شود در این نوع کنش آگاهی و اراده کنشگر ناظر به دیگران ، ویژگی ها و اعمال آن ها است.

مهم ترین ویژگی کنش:

در این نوع کنش آگاهی و اراده کنشگر ناظر به دیگران، ویژگی ها و اعمال آن ها است کنش اجتماعی تنها در حضور فیزیکی دیگران صورت نمی گیرد. (رعایت قوانین رانندگی در نیمه شب)

کنش هایی که در حضور دیگران اما بی توجه به آن ها انجام می شود کنش اجتماعی محسوب نمی گردد. (شخصی که در اتوبوس بی توجه به دیگران سیگار می کشد)

کنش اجتماعی چیست:

کنش اجتماعی:

نوعی کنش است که با توجه به دیگران انجام می شود در این نوع کنش آگاهی و اراده کنشگر ناظر به دیگران ، ویژگی ها و اعمال آن ها است.

مهم ترین ویژگی کنش:

در این نوع کنش آگاهی و اراده کنشگر ناظر به دیگران، ویژگی ها و اعمال آن ها است کنش اجتماعی تنها در حضور فیزیکی دیگران صورت نمی گیرد. (رعایت قوانین رانندگی در نیمه شب)

کنش هایی که در حضور دیگران اما بی توجه به آن ها انجام می شود کنش اجتماعی محسوب نمی گردد. (شخصی که در اتوبوس بی توجه به دیگران سیگار می کشد)

پدیده های اجتماعی چگونه شکل می گیرند:

پدیده اجتماعی:

به کنش اجتماعی و پیامدهای آن پدیده اجتماعی می گویند.

خرد ترین پدیده اجتماعی:

کنش اجتماعی خرد ترین پدیده اجتماعی می باشد.

کلان ترین پدیده اجتماعی:

جهان اجتماعی یا نظام اجتماعی کلان ترین پدیده اجتماعی می باشد.

سایر پدیده های اجتماعی آثار و پیامدهای کنش اجتماعی هستند .

تا کنش اجتماعی نباشد هیچ هنجار و ارزش و پدیدهای اجتماعی خرد و کلان دیگر شکل نمی گیرد .

کنش اجتماعی ---> هنجار اجتماعی و ارزش اجتماعی ---> جامعه پذیری و کنترل اجتماعی

هنجار اجتماعی:

شیوه انجام کنش اجتماعی است که مورد قبول افراد جامعه قرار گرفته است (شیوه احوال پرسی)

ارزش اجتماعی:

پدیده های مطلوب که مورد توجه و پذیرش همگان هستند و مردم جامعه به آن ها گرایش دارند.

وجود جامعه پذیری و کنترل اجتماعی پس از شکل گیری هنجار ها و ارزش ها:

وجود جامعه پذیری و کنترل اجتماعی پس از شکل گیری هنجارها و ارزش ها ضروری است، زیرا جامعه پذیری و کنترل اجتماعی از طریق تعلیم و تربیت، تشویق وتنبیه هنجارها و ارزش ها را به افراد منتقل می کنند و انسان ها با عمل کردن براساس آنها هنجارها و ارزش ها را تدوام می بخشند .

پدیده های اجتماعی معنا دارند:

پدیده های اجتماعی معنادار هستند، زیرا:

1) انسان ها آن ها را در ارتباط با یکدیگر بوجود می آورند.

2) انسان ها با آگاهی، اراده و هدف عمل می کنند.

پدیدهای اجتماعی و پدیده های طبیعی:

پدیدهای اجتماعی با پدیده های طبیعی متفاوت هستند زیرا، پدیده های اجتماعی نتیجه کنش افراد

هستند و انسان ها آن ها را خلق کرده اند اما پدیده های طبیعی را انسان ها خلق نکرده اند.

پدیده های اجتماعی و انسان ها:

پدیده های اجتماعی به مرور از انسان هایی که آن ها را بوجود آورده اند مستقل می شوند و فرصت ها و محدودیت هایی را برای کنش و زندگی آن ها ایجاد می کنند.

پدیده های اجتماعی چگونه شکل می گیرند:

پدیده اجتماعی:

به کنش اجتماعی و پیامدهای آن پدیده اجتماعی می گویند.

خرد ترین پدیده اجتماعی:

کنش اجتماعی خرد ترین پدیده اجتماعی می باشد.

کلان ترین پدیده اجتماعی:

جهان اجتماعی یا نظام اجتماعی کلان ترین پدیده اجتماعی می باشد.

سایر پدیده های اجتماعی آثار و پیامدهای کنش اجتماعی هستند .

تا کنش اجتماعی نباشد هیچ هنجار و ارزش و پدیدهای اجتماعی خرد و کلان دیگر شکل نمی گیرد .

کنش اجتماعی ---> هنجار اجتماعی و ارزش اجتماعی ---> جامعه پذیری و کنترل اجتماعی

هنجار اجتماعی:

شیوه انجام کنش اجتماعی است که مورد قبول افراد جامعه قرار گرفته است (شیوه احوال پرسی)

ارزش اجتماعی:

پدیده های مطلوب که مورد توجه و پذیرش همگان هستند و مردم جامعه به آن ها گرایش دارند.

وجود جامعه پذیری و کنترل اجتماعی پس از شکل گیری هنجار ها و ارزش ها:

وجود جامعه پذیری و کنترل اجتماعی پس از شکل گیری هنجارها و ارزش ها ضروری است، زیرا جامعه پذیری و کنترل اجتماعی از طریق تعلیم و تربیت، تشویق وتنبیه هنجارها و ارزش ها را به افراد منتقل می کنند و انسان ها با عمل کردن براساس آنها هنجارها و ارزش ها را تدوام می بخشند .

پدیده های اجتماعی معنا دارند:

پدیده های اجتماعی معنادار هستند، زیرا:

1) انسان ها آن ها را در ارتباط با یکدیگر بوجود می آورند.

2) انسان ها با آگاهی، اراده و هدف عمل می کنند.

پدیدهای اجتماعی و پدیده های طبیعی:

پدیدهای اجتماعی با پدیده های طبیعی متفاوت هستند زیرا، پدیده های اجتماعی نتیجه کنش افراد

هستند و انسان ها آن ها را خلق کرده اند اما پدیده های طبیعی را انسان ها خلق نکرده اند.

پدیده های اجتماعی و انسان ها:

پدیده های اجتماعی به مرور از انسان هایی که آن ها را بوجود آورده اند مستقل می شوند و فرصت ها و محدودیت هایی را برای کنش و زندگی آن ها ایجاد می کنند.

جهان اجتماعی:

جهان:

این واژه معمولا برای اشاره به مجموعه های بزرگ استفاده می شود. (برای مثال جهان طبیعت، جهان اسلام و ...)

جهان اجتماعی:

از مجموعه پدیده های اجتماعی شکل می گیرد.

شباهت موجودات زنده (ارگانیسم) با جهان اجتماعی:

1) هر دو از اعضای مختلفی تشکیل شده اند.

2) در هر دو اعضا برای حفظ حیات موجود زنده در ارتباط با هم عمل می کنند.

3) در هر دو برای رسیدن به هدف اعضا از نظم و چینش مناسبی برخوردارند.

4) در هر دو اعضا به یکدیگر وابسته اند و هر کدام نیازهای دیگری را تامین میکنند.

تفاوت موجود زنده و جهان اجتماعی:

1) عضویت موجود زنده و نظم آن تکوینی است یعنی بر اساس اراده و آگاهی اعضا به وجود نمی آید و به همین دلیل با اراده اعضا نیز تغییر نمی کند اما عضویت و نظم اعضا در جهان اجتماعی اعتباری است یعنی با اراده و آگاهی انسان ها شکل می گیرد قابل تغییر است .

2) موجودات زنده طول عمر معینی دارند و ویژگی های آن ها از طریق وراثت از نسلی به نسل دیگر  منتقل می شود اما جهان اجتماعی با انتقال فرهنگ خود از طریق تعلیم و تربیت به نسل دیگر تداوم می یابد .

نحوه فرو ریختن جهان اجتماعی:

اگر:

1) نتواند فرهنگ خود را حفظ کند .

2) نتواند فرهنگ خود را به نسل بعد منتقل نماید .

آگاهی و جهان اجتماعی:

آگاهی که جهان اجتماعی بر اساس آن شکل می گیرد یک آگاهی فردی و خصوصی نیست بلکه یک آگاهی مشترک و عمومی است.

فرهنگ:

مجموعه آگاهی های مشترک که جهان اجتماعی بر اساس آن ها شکل می گیرد را فرهنگ می نامند .

جهان اجتماعی:

جهان:

این واژه معمولا برای اشاره به مجموعه های بزرگ استفاده می شود. (برای مثال جهان طبیعت، جهان اسلام و ...)

جهان اجتماعی:

از مجموعه پدیده های اجتماعی شکل می گیرد.

شباهت موجودات زنده (ارگانیسم) با جهان اجتماعی:

1) هر دو از اعضای مختلفی تشکیل شده اند.

2) در هر دو اعضا برای حفظ حیات موجود زنده در ارتباط با هم عمل می کنند.

3) در هر دو برای رسیدن به هدف اعضا از نظم و چینش مناسبی برخوردارند.

4) در هر دو اعضا به یکدیگر وابسته اند و هر کدام نیازهای دیگری را تامین میکنند.

تفاوت موجود زنده و جهان اجتماعی:

1) عضویت موجود زنده و نظم آن تکوینی است یعنی بر اساس اراده و آگاهی اعضا به وجود نمی آید و به همین دلیل با اراده اعضا نیز تغییر نمی کند اما عضویت و نظم اعضا در جهان اجتماعی اعتباری است یعنی با اراده و آگاهی انسان ها شکل می گیرد قابل تغییر است .

2) موجودات زنده طول عمر معینی دارند و ویژگی های آن ها از طریق وراثت از نسلی به نسل دیگر  منتقل می شود اما جهان اجتماعی با انتقال فرهنگ خود از طریق تعلیم و تربیت به نسل دیگر تداوم می یابد .

نحوه فرو ریختن جهان اجتماعی:

اگر:

1) نتواند فرهنگ خود را حفظ کند .

2) نتواند فرهنگ خود را به نسل بعد منتقل نماید .

آگاهی و جهان اجتماعی:

آگاهی که جهان اجتماعی بر اساس آن شکل می گیرد یک آگاهی فردی و خصوصی نیست بلکه یک آگاهی مشترک و عمومی است.

فرهنگ:

مجموعه آگاهی های مشترک که جهان اجتماعی بر اساس آن ها شکل می گیرد را فرهنگ می نامند .

گستره جهان اجتماعی:

پدیده هایی که در گستره جهان اجتماعی:

1) کنش اجتماعی

2) پیامدهای کنش

3) پدیده هایی که با زندگی اجتماعی انسان در ارتباطند و نقش تعیین کننده برکنش انسان دارند.

پدیده های طبیعی و ماورای طبیعی:

همه پدیده هایی که بیرون از جهان اجتماعی قرار دارندیعنی پدیده های طبیعی و ماورای طبیعی به دلیل ارتباطی که با زندگی اجتماعی انسان ها دارند به جهان اجتماعی راه پیدا می کنند. ورود پدید های طبیعی و ماورای طبیعی باعث گسترش جهان اجتماعی می گردد .

دلیل ورود هر یک از پدیده های زیر به جهان اجتماعی:

1) احترام به قانون و ازدواج: کنش اجتماعی هستند.

2) خانواده، امنیت، صلح: پیامد کنش اجتماعی هستند.

3) زلزله: ارتباط با زندگی انسان ها و نقش تعیین کننده بر کنش انسان ، انسان ها برای مقابله با زلزله قواعد خاصی را وضع می کنند و خانه های خود را در برابر زلزله مقاوم می سازند.

4) خشکسالی: ارتباط زندگی انسان ها و نقش تعیین کننده بر کنش اجتماعی انسان ، انسان ها برای مقابله با خشکسالی قواعد خاصی را وضع می کنند و انبار و سیلو و قنات حفر می کنند و کشاورزی تناسبی با همان آب و هوا را انتخاب می کنند.

5) فلزات: ارتباط با زندگی انسان ها و نقش تعیین کننده بر کنش انسان ، انسان ها با شناخت فلزات ابزاری را ساختند که شیوه تولید و مسافرت آن ها را تغییر داد.

6) ستارگان: ارتباط با زندگی انسان ها و نقش تعیین کننده بر کنش انسان ، انسان ها با شناخت ستارگان مسیر خود را در دریا و بیابان پیدا کردند و مهاجرت و مسافرت افزایش یافت.

7) آلودگی طبیعت و محیط زیست: این امر پیامد رفتار شتاب زده و نابخردانه انسان است و محدودیت هایی را برای زندگی اجتماعی انسان ها به وجود آورده است.

8) شناخت خداوند، فرشتگان و جهان ماورای طبیعی: آرمان ها و ارزش های زندگی انسان ها را تغییر می دهد و کنش اجتماعی آن ها را دگرگون می سازد.

سنت ها و قوانین الهی با انسان های شاکر و ناسپاس و جوامع عادل و ظالم یکسان عمل نمی کند، درهای آسمان را بر عدالت پیشگان می گشاید و ستم پیشگان را در قهر و انتقام الهی فرو می گذارد.

گستره جهان اجتماعی:

پدیده هایی که در گستره جهان اجتماعی:

1) کنش اجتماعی

2) پیامدهای کنش

3) پدیده هایی که با زندگی اجتماعی انسان در ارتباطند و نقش تعیین کننده برکنش انسان دارند.

پدیده های طبیعی و ماورای طبیعی:

همه پدیده هایی که بیرون از جهان اجتماعی قرار دارندیعنی پدیده های طبیعی و ماورای طبیعی به دلیل ارتباطی که با زندگی اجتماعی انسان ها دارند به جهان اجتماعی راه پیدا می کنند. ورود پدید های طبیعی و ماورای طبیعی باعث گسترش جهان اجتماعی می گردد .

دلیل ورود هر یک از پدیده های زیر به جهان اجتماعی:

1) احترام به قانون و ازدواج: کنش اجتماعی هستند.

2) خانواده، امنیت، صلح: پیامد کنش اجتماعی هستند.

3) زلزله: ارتباط با زندگی انسان ها و نقش تعیین کننده بر کنش انسان ، انسان ها برای مقابله با زلزله قواعد خاصی را وضع می کنند و خانه های خود را در برابر زلزله مقاوم می سازند.

4) خشکسالی: ارتباط زندگی انسان ها و نقش تعیین کننده بر کنش اجتماعی انسان ، انسان ها برای مقابله با خشکسالی قواعد خاصی را وضع می کنند و انبار و سیلو و قنات حفر می کنند و کشاورزی تناسبی با همان آب و هوا را انتخاب می کنند.

5) فلزات: ارتباط با زندگی انسان ها و نقش تعیین کننده بر کنش انسان ، انسان ها با شناخت فلزات ابزاری را ساختند که شیوه تولید و مسافرت آن ها را تغییر داد.

6) ستارگان: ارتباط با زندگی انسان ها و نقش تعیین کننده بر کنش انسان ، انسان ها با شناخت ستارگان مسیر خود را در دریا و بیابان پیدا کردند و مهاجرت و مسافرت افزایش یافت.

7) آلودگی طبیعت و محیط زیست: این امر پیامد رفتار شتاب زده و نابخردانه انسان است و محدودیت هایی را برای زندگی اجتماعی انسان ها به وجود آورده است.

8) شناخت خداوند، فرشتگان و جهان ماورای طبیعی: آرمان ها و ارزش های زندگی انسان ها را تغییر می دهد و کنش اجتماعی آن ها را دگرگون می سازد.

سنت ها و قوانین الهی با انسان های شاکر و ناسپاس و جوامع عادل و ظالم یکسان عمل نمی کند، درهای آسمان را بر عدالت پیشگان می گشاید و ستم پیشگان را در قهر و انتقام الهی فرو می گذارد.

اجزای جهان اجتماعی:

مقایسه پدیده ناآشنا با آشنا:

ما گاهی برای شناخت پدیده های ناآشنا آنها را پدیده های آشنا مقایسه می کنیم اما گاهی استفاده نادرست از مقایسه می تواند آسیب های جبران ناپذیری داشته باشد. یکی از استفاده های نادرستی از مقایسه این است که فقط بر شباهت های پدیده های مورد مقایسه تاکید کنیم و تفاوت آن ها را نادیده بگیریم. جهان اجتماعی و موجود زنده شباهت هایی دارند اما نمی توانیم آن ها را کاملا یکسان بدانیم زیرا تفاوت های عمیقی هم با یکدیگر دارند وبه همین دلیل علم تشریح در پزشکی با تشریح جهان اجتماعی کاملا متفاوت است .

معیارهای مختلف تقسیم بندی جهان اجتماعی:

1) اندازه و دامنه

2) ذهنی و عینی

اندازه و دامنه:

پدیده های اجتماعی را می توان بر اساس اندازه و دامنه آنها به ترتیب در طول پیوستاری از خرد تا کالان طبقه بندی کنیم .طبقه بندی پدیده ها در طول پیوستار با مقایسه آن ها با یکدیگر انجام می گیرد.

نظام آموزشی (کلان)  اداره آموزش و پرورش، مدرسه (میانه)، کلاس (خرد)

فایده تقسیم بندی پدیده های اجتماعی به پدیده های خرد و کلان:

ما باید پدیده های اجتماعی را به پدیده های خرد و کلان تقسیم بندی کنیم زیرا میزان اثر گذاری انسان ها بر پدیده ها و میزان اثر گذاری پدیده ها بر انسان ها و راه درمان آنها بر حسب خرد و کلان بودن پدیده ها متفاوت است.

ابعاد ذهنی و عینی:

همه پدیده های اجتماعی هویت معنایی و ذهنی دارند اما همه آن ها دارای بعد محسوس و عینی نیستند و برهمین اساس می توانیم پدیده ها را در طول یک پیوستار از عینی به ذهنی طبقه بندی کنیم. در یک سوی پیوستار پدیده هایی که بعد محسوس و مادی قوی دارند و در سوی دیگر پدیده هایی که بعد معنایی و ذهنی بیشتری دارند .

اهمیت بعد ذهنی پدیده ها:

برای مثال دریک بحران اقتصادی که کشورهای صنعتی دچار مشکل شده بودند بنا به محاسبات اقتصادی می بایست نفت را به گرانترین قیمت از کشورهای نفت خیز خریداری می کردند ولی جالب است بدانید به ارزان ترین قیمت ممکن ، نفت مورد نیاز خود را خریدند زیرا در کشورهای نفت خیز ، بعد عینی نفت به عنوان یک سرمایه وجود داشت ولی بعد ذهنی آن مفقود بود . همانند دانش آموزی که از استعداد سرشاری برخوردار است، ولی خود به آن آگاه نیست و از این استعداد بهره چندانی نمی برد .

اجزای جهان اجتماعی:

مقایسه پدیده ناآشنا با آشنا:

ما گاهی برای شناخت پدیده های ناآشنا آنها را پدیده های آشنا مقایسه می کنیم اما گاهی استفاده نادرست از مقایسه می تواند آسیب های جبران ناپذیری داشته باشد. یکی از استفاده های نادرستی از مقایسه این است که فقط بر شباهت های پدیده های مورد مقایسه تاکید کنیم و تفاوت آن ها را نادیده بگیریم. جهان اجتماعی و موجود زنده شباهت هایی دارند اما نمی توانیم آن ها را کاملا یکسان بدانیم زیرا تفاوت های عمیقی هم با یکدیگر دارند وبه همین دلیل علم تشریح در پزشکی با تشریح جهان اجتماعی کاملا متفاوت است .

معیارهای مختلف تقسیم بندی جهان اجتماعی:

1) اندازه و دامنه

2) ذهنی و عینی

اندازه و دامنه:

پدیده های اجتماعی را می توان بر اساس اندازه و دامنه آنها به ترتیب در طول پیوستاری از خرد تا کالان طبقه بندی کنیم .طبقه بندی پدیده ها در طول پیوستار با مقایسه آن ها با یکدیگر انجام می گیرد.

نظام آموزشی (کلان)  اداره آموزش و پرورش، مدرسه (میانه)، کلاس (خرد)

فایده تقسیم بندی پدیده های اجتماعی به پدیده های خرد و کلان:

ما باید پدیده های اجتماعی را به پدیده های خرد و کلان تقسیم بندی کنیم زیرا میزان اثر گذاری انسان ها بر پدیده ها و میزان اثر گذاری پدیده ها بر انسان ها و راه درمان آنها بر حسب خرد و کلان بودن پدیده ها متفاوت است.

ابعاد ذهنی و عینی:

همه پدیده های اجتماعی هویت معنایی و ذهنی دارند اما همه آن ها دارای بعد محسوس و عینی نیستند و برهمین اساس می توانیم پدیده ها را در طول یک پیوستار از عینی به ذهنی طبقه بندی کنیم. در یک سوی پیوستار پدیده هایی که بعد محسوس و مادی قوی دارند و در سوی دیگر پدیده هایی که بعد معنایی و ذهنی بیشتری دارند .

اهمیت بعد ذهنی پدیده ها:

برای مثال دریک بحران اقتصادی که کشورهای صنعتی دچار مشکل شده بودند بنا به محاسبات اقتصادی می بایست نفت را به گرانترین قیمت از کشورهای نفت خیز خریداری می کردند ولی جالب است بدانید به ارزان ترین قیمت ممکن ، نفت مورد نیاز خود را خریدند زیرا در کشورهای نفت خیز ، بعد عینی نفت به عنوان یک سرمایه وجود داشت ولی بعد ذهنی آن مفقود بود . همانند دانش آموزی که از استعداد سرشاری برخوردار است، ولی خود به آن آگاه نیست و از این استعداد بهره چندانی نمی برد .

لایه های جهان اجتماعی و نهاد اجتماعی:

تقسیم بندی اجزا جهان اجتماعی:

1) لایه های سطحی جهان اجتماعی (نمادها و هنجارها(

2) لایه های عمیق و بنیادین جهان اجتماعی (عقایدها و ارزش ها(

اجزا و لایه های جهان اجتماعی به ترتیب است عبارتند از: عقاید ، ارزش ها ، هنجارها ، نمادها

لایه های سطحی جهان اجتماعی:

بخش هایی از جهان اجتماعی هستند که به آسانی تغییر می کنند و تغییر آنها تحول مهمی در جهان اجتماعی بوجود نمی آورند می توانند حذف شوند و با حذف آن ها جهان اجتماعی تداوم می یابد و تغییر نمی کند .

لایه های عمیق بنیادین جهان اجتماعی:

بخش های از جهان اجتماعی هستند که به آسانی تغییر نمی کنند و در صورت تغییر بر جهان اجتماعی تاثیر همه جانبه و فراگیر دارند و اگر حذف شوند جهان اجتماعی فرو می ریزد و دگرگون می شوند .

همه جوامع به هنجارها و نمادها نیازمند هستند و نهادها و هنجارها بر حسب شرایط قابل تغییرند .

عمیق ترین لایه های اجتماعی:

عقاید کلانی که بر ارزش های اجتماعی تاثیر می گذارند. (یعنی باورها و اعتقاد انسان نسبت به اصل جهان ، جایگاه انسان در جهان و تفسیر انسان از زندگی و مرگ خود(

نماد، هنجار و ارزش در جامعه:

نمادها ، هنجارها و ارزش ها در هر جامعه ای متناسب با عقاید همان جامعه سازمان می یابد به همین دلیل نمادها ، هنجارها و ارزش ها در جامعه ای که جهان را به زندگی این دنیا محدود می کند با نمادها و هنجارها و ارزش های جامعه ای که هستی را فراتر از این جهان می داند متفاوت است .

نهادها وقتی لایه ها و اجزاء جهان اجتماعی را درارتباط با یکدیگر در نظر می گیریم نهادهای اجتماعی آشکار می شوند .

نهاد اجتماعی:

مجموعه ای از عقاید، ارزش ها، هنجارها و نمادهایی است که برای رفع نیازهای معینی از افراد و جهان اجتماعی اختصاص پیدا می کند .

کارکرد نهادهای اجتماعی:

نهاد های اجتماعی شیوه قابل قبول تامین نیازهای انسان را معین می کند و شیوه های غیر قابل قبول را طرد می نماید. مثال نهاد اقتصاد راه درست و نادرست به دست آوردن ثروت را در جهان اجتماعی تعیین میکند .

مهم ترین نهادهای اجتماعی عبارتند از:

خانواده، تعلیم و تربیت، سیاست، اقتصاد .

لایه های جهان اجتماعی و نهاد اجتماعی:

تقسیم بندی اجزا جهان اجتماعی:

1) لایه های سطحی جهان اجتماعی (نمادها و هنجارها(

2) لایه های عمیق و بنیادین جهان اجتماعی (عقایدها و ارزش ها(

اجزا و لایه های جهان اجتماعی به ترتیب است عبارتند از: عقاید ، ارزش ها ، هنجارها ، نمادها

لایه های سطحی جهان اجتماعی:

بخش هایی از جهان اجتماعی هستند که به آسانی تغییر می کنند و تغییر آنها تحول مهمی در جهان اجتماعی بوجود نمی آورند می توانند حذف شوند و با حذف آن ها جهان اجتماعی تداوم می یابد و تغییر نمی کند .

لایه های عمیق بنیادین جهان اجتماعی:

بخش های از جهان اجتماعی هستند که به آسانی تغییر نمی کنند و در صورت تغییر بر جهان اجتماعی تاثیر همه جانبه و فراگیر دارند و اگر حذف شوند جهان اجتماعی فرو می ریزد و دگرگون می شوند .

همه جوامع به هنجارها و نمادها نیازمند هستند و نهادها و هنجارها بر حسب شرایط قابل تغییرند .

عمیق ترین لایه های اجتماعی:

عقاید کلانی که بر ارزش های اجتماعی تاثیر می گذارند. (یعنی باورها و اعتقاد انسان نسبت به اصل جهان ، جایگاه انسان در جهان و تفسیر انسان از زندگی و مرگ خود(

نماد، هنجار و ارزش در جامعه:

نمادها ، هنجارها و ارزش ها در هر جامعه ای متناسب با عقاید همان جامعه سازمان می یابد به همین دلیل نمادها ، هنجارها و ارزش ها در جامعه ای که جهان را به زندگی این دنیا محدود می کند با نمادها و هنجارها و ارزش های جامعه ای که هستی را فراتر از این جهان می داند متفاوت است .

نهادها وقتی لایه ها و اجزاء جهان اجتماعی را درارتباط با یکدیگر در نظر می گیریم نهادهای اجتماعی آشکار می شوند .

نهاد اجتماعی:

مجموعه ای از عقاید، ارزش ها، هنجارها و نمادهایی است که برای رفع نیازهای معینی از افراد و جهان اجتماعی اختصاص پیدا می کند .

کارکرد نهادهای اجتماعی:

نهاد های اجتماعی شیوه قابل قبول تامین نیازهای انسان را معین می کند و شیوه های غیر قابل قبول را طرد می نماید. مثال نهاد اقتصاد راه درست و نادرست به دست آوردن ثروت را در جهان اجتماعی تعیین میکند .

مهم ترین نهادهای اجتماعی عبارتند از:

خانواده، تعلیم و تربیت، سیاست، اقتصاد .

جهان اجتماعی یا جهان های اجتماعی:

تفاوت های عرضی:

تفاوت حیوانات یک گونه با یکدیگر از نوع تفاوت های عرضی میباشد یعنی تفاوت در ویژگی های سطحی آن هاست .

تفاوت های ذاتی:

تفاوت در انواع گونه ها با یکدیگر از نوع تفاوت های ذاتی می باشد یعنی تفاوت در ویژگی های اساسی آنهاست.

جهان های اجتماعی یکسان یا متفاوت:

همه ما در جهان اجتماعی متولد می شویم و پس از ما نیز جهان اجتماعی همچنان وجود دارد اگر ما فقط جهانی را ببینیم که درآن متولد شده ایم ممکن است گمان کنیم که جهان اجتماعی تنها یک شکل دارد اما این چنین نیست .

توجه به تنوع جهان اجتماعی:

1) چشم خود را بر جوامع دیگری که هم اینک در نقاط دیگر دنیا وجود دارند باز کنیم. (مقایسه ایران با چین و ...)

2) به تاریخ گذشته خود رجوع کنیم(مقایسه جامعه امروز ایران با دوره هخامنشیان و قاجار و ...)

جهان اجتماعی یا جهان های اجتماعی:

تفاوت های عرضی:

تفاوت حیوانات یک گونه با یکدیگر از نوع تفاوت های عرضی میباشد یعنی تفاوت در ویژگی های سطحی آن هاست .

تفاوت های ذاتی:

تفاوت در انواع گونه ها با یکدیگر از نوع تفاوت های ذاتی می باشد یعنی تفاوت در ویژگی های اساسی آنهاست.

جهان های اجتماعی یکسان یا متفاوت:

همه ما در جهان اجتماعی متولد می شویم و پس از ما نیز جهان اجتماعی همچنان وجود دارد اگر ما فقط جهانی را ببینیم که درآن متولد شده ایم ممکن است گمان کنیم که جهان اجتماعی تنها یک شکل دارد اما این چنین نیست .

توجه به تنوع جهان اجتماعی:

1) چشم خود را بر جوامع دیگری که هم اینک در نقاط دیگر دنیا وجود دارند باز کنیم. (مقایسه ایران با چین و ...)

2) به تاریخ گذشته خود رجوع کنیم(مقایسه جامعه امروز ایران با دوره هخامنشیان و قاجار و ...)

علت تفاوت و تنوع جهان اجتماعی انسان ها:

ویژگی جهان اجتماعی انسان:

1) انسان ها جهان اجتماعی را آگاهانه و خلاق بوجود می آورند.

2) انسان ها در برابر فرهنگی که از طریق تعلیم و تربیت به آنها منتقل می شود موجوداتی فعال و تاثیرگذارند.

ویژگی زندگی اجتماعی حیوانات:

1) حیوانات زندگی اجتماعی خود را بر اساس غریزه و به دور از آگاهی و خلاقیت می سازند.

2) حیوانات قادر به تغییر محیط زندگی خود نیستند و موجوداتی منفعل و تاثیر پذیر هستند .

عوامل پیدایش جهان های اجتماعی مختلف:

1) تنوع آگاهی و نگرش انسان ها

2) تنوع اراده و اختیار انسان ها

تغییراتی در جهان اجتماعی:

1) تغییراتی که مربوط به لایه های سطحی جهان اجتماعی است (نمادها و هنجارها) و درون یک جهان اجتماعی واحد رخ می دهد و جهان اجتماعی را به جهان دیگری تبدیل نمی کند .

مثال: تغییر در لهجه ، جمعیت و رشد اقتصادی .

2) تغییراتی که مربوط به لایه های عمیق و بنیادین جهان اجتماعی است (عقاید و ارزش ها) و جهان اجتماعی را به جهان اجتماعی دیگری تبدیل میکند .

تفاوت هایی که به ارزش های کلان و اعتقادات اصلی باز می گردد ، از نوع تفاوت های میان جهان های اجتماعی مختلف است.

زندگی اجتماعی انسان همواره دچار تغییرات مختلفی می شود اما هر تغییری که در زندگی اجتماعی رخ می دهد باعث تغییر و تبدیل جهان اجتماعی نمی گردد .

علت تفاوت و تنوع جهان اجتماعی انسان ها:

ویژگی جهان اجتماعی انسان:

1) انسان ها جهان اجتماعی را آگاهانه و خلاق بوجود می آورند.

2) انسان ها در برابر فرهنگی که از طریق تعلیم و تربیت به آنها منتقل می شود موجوداتی فعال و تاثیرگذارند.

ویژگی زندگی اجتماعی حیوانات:

1) حیوانات زندگی اجتماعی خود را بر اساس غریزه و به دور از آگاهی و خلاقیت می سازند.

2) حیوانات قادر به تغییر محیط زندگی خود نیستند و موجوداتی منفعل و تاثیر پذیر هستند .

عوامل پیدایش جهان های اجتماعی مختلف:

1) تنوع آگاهی و نگرش انسان ها

2) تنوع اراده و اختیار انسان ها

تغییراتی در جهان اجتماعی:

1) تغییراتی که مربوط به لایه های سطحی جهان اجتماعی است (نمادها و هنجارها) و درون یک جهان اجتماعی واحد رخ می دهد و جهان اجتماعی را به جهان دیگری تبدیل نمی کند .

مثال: تغییر در لهجه ، جمعیت و رشد اقتصادی .

2) تغییراتی که مربوط به لایه های عمیق و بنیادین جهان اجتماعی است (عقاید و ارزش ها) و جهان اجتماعی را به جهان اجتماعی دیگری تبدیل میکند .

تفاوت هایی که به ارزش های کلان و اعتقادات اصلی باز می گردد ، از نوع تفاوت های میان جهان های اجتماعی مختلف است.

زندگی اجتماعی انسان همواره دچار تغییرات مختلفی می شود اما هر تغییری که در زندگی اجتماعی رخ می دهد باعث تغییر و تبدیل جهان اجتماعی نمی گردد .

تاریخ(سرگذشت و سرنوشت) جهان های اجتماعی:

تاریخ جهان های اجتماعی، یکسان یا متفاوت:

1) عده ای معتقدندکه همه جهان های اجتماعی شبیه یکدیگرند و مسیر یکسانی را برای رشد خود طی می کنند.(جهان های در طول هم هستند (

2) عده ای معتقدند که جهان های اجتماعی متنوع هستند و مسیر مخصوص به خود را می پیمایند. (جهان های در عرض هم هستند (

ویژگی های دیدگاه جهان های در طول هم:

1) همه جوامع انسانی شبیه یکدیگرند و مسیر یکسانی را طی می کنند.

2) نگاه تک خطی به تاریخ بشر دارند یعنی همه جوامع در یک خط قرار دارند .

3) در این مسیر برخی از جهان های اجتماعی پیشرفته تر و برخی عقب مانده اند.

4) جوامع عقب مانده باید جوامع پیشرفته را الگوی حرکت خود قرار دهند .

ویژگی های دیدگاه جهان های اجتماعی در عرض هم:

1) جهان های اجتماعی متنوع هستند.

2) هر جهان اجتماعی فرهنگ و تمدن مناسب خود را بوجود می آورد.

3) فرهنگ ها و تمدن ها بر اساس ارزش ها و آرمان های خود متحول می شوند و مسیرهای مختلفی را می پیمایند.

4) برخی تمدن ها و فرهنگ ها زمان طولانی دوام می اورند و بعضی پس از مدتی از بین می روند .

5) جهان های اجتماعی مختلف با یکدیگر روابط متقابلی دارند و می توانند از تجربیات یکدیگر استفاده کنند.

مردم شناسان و جهان های اجتماعی متفاوت:

آن ها معتقدند که جهان های اجتماعی متنوع هستند و فرهنگ و تمدن متناسب با خود را بوجود می آورند .هیچ جهان اجتماعی نمی توانند با حفظ هویت مسیر جهان اجتماعی دیگری را ادامه دهد.

ویژگی های جهان اجتماعی زنده و سالم:

1) فعالانه با جهان اطراف خود ارتباط برقرار می کنند.

2) مطابق با نیاز های خود از دستاوردهای جهان های اجتماعی دیگر استفاده می کنند .

3) در صورت لزوم در دستاوردهای جهان های اجتماعی دیگر تغییراتی ایجاد کرده سپس آن ها را مورد استفاده قرار می دهد.

تاریخ(سرگذشت و سرنوشت) جهان های اجتماعی:

تاریخ جهان های اجتماعی، یکسان یا متفاوت:

1) عده ای معتقدندکه همه جهان های اجتماعی شبیه یکدیگرند و مسیر یکسانی را برای رشد خود طی می کنند.(جهان های در طول هم هستند (

2) عده ای معتقدند که جهان های اجتماعی متنوع هستند و مسیر مخصوص به خود را می پیمایند. (جهان های در عرض هم هستند (

ویژگی های دیدگاه جهان های در طول هم:

1) همه جوامع انسانی شبیه یکدیگرند و مسیر یکسانی را طی می کنند.

2) نگاه تک خطی به تاریخ بشر دارند یعنی همه جوامع در یک خط قرار دارند .

3) در این مسیر برخی از جهان های اجتماعی پیشرفته تر و برخی عقب مانده اند.

4) جوامع عقب مانده باید جوامع پیشرفته را الگوی حرکت خود قرار دهند .

ویژگی های دیدگاه جهان های اجتماعی در عرض هم:

1) جهان های اجتماعی متنوع هستند.

2) هر جهان اجتماعی فرهنگ و تمدن مناسب خود را بوجود می آورد.

3) فرهنگ ها و تمدن ها بر اساس ارزش ها و آرمان های خود متحول می شوند و مسیرهای مختلفی را می پیمایند.

4) برخی تمدن ها و فرهنگ ها زمان طولانی دوام می اورند و بعضی پس از مدتی از بین می روند .

5) جهان های اجتماعی مختلف با یکدیگر روابط متقابلی دارند و می توانند از تجربیات یکدیگر استفاده کنند.

مردم شناسان و جهان های اجتماعی متفاوت:

آن ها معتقدند که جهان های اجتماعی متنوع هستند و فرهنگ و تمدن متناسب با خود را بوجود می آورند .هیچ جهان اجتماعی نمی توانند با حفظ هویت مسیر جهان اجتماعی دیگری را ادامه دهد.

ویژگی های جهان اجتماعی زنده و سالم:

1) فعالانه با جهان اطراف خود ارتباط برقرار می کنند.

2) مطابق با نیاز های خود از دستاوردهای جهان های اجتماعی دیگر استفاده می کنند .

3) در صورت لزوم در دستاوردهای جهان های اجتماعی دیگر تغییراتی ایجاد کرده سپس آن ها را مورد استفاده قرار می دهد.

جهان اجتماعی و خواست و اراده افراد:

انسان، کنش و جهان اجتماعی:

انسان ها با آگاهی و اراده به کنش اجتماعی می پردازند. انسان ها از طریق کنش ها در ساختن جهان اجتماعی و تداوم آن مشارکت می کنند. یکی ازجامعه شناسان معتقد است که سهم پیشینیان در ساختن جهان اجتماعی بیشتر از ماست همچنان که سهم ما در ساختن جهان آیندگان بیش از آن هاست. جهان اجتماعی به خواست و اراده انسان به وجود آمده است، اما این بدان معنا نیست که ما می توانیم هرگونه بخواهیم آن را بسازیم یا تغییر دهیم، زیرا جهان اجتماعی پس از آن که با کنش انسان ها تحقق پیدا کرد پیامدها و الزام هایی (ارزش ها،مقررات،قوانین و ...) رابه دنبال می آورد که وابسته به اراده و قرارداد تک تک افراد نیست و این پیامدها و الزام ها موقعیت جدیدی (فرصت ها و محدودیت ها) را برای کنش ها و انتخاب های بعدی ما فراهم می کند.

تحقق جهان اجتماعی ----> فرصت ها و محدودیت ها

تفاوت خانه سازی حیوانات با خانه سازی انسان ها:

انسان ها پس از ساختن خانه شاید با آن در خود و شیوه زندگی اش تغییر ایجاد می کند.

دلیل تفاوت زندگی انسان کوچ نشین، یک جانشین و شهرنشین:

هرکدام متناسب با شرایط خانه خود درشیوه زندگی شان تغییر ایجادکرده اند.

جهان اجتماعی مانند خانه:

جهان اجتماعی را می توان همچون خانه ای در نظر گرفت که انسان آن را می سازد ولی این خانه پس از ساخته شدن الزام ها و پیامدهایی برای انسان پدید می آورد که رفتار و زندگی او را متأثر می سازد .

انسان ها در برابر پیامدها و الزام های جهان اجتماعی گذشتگان:

انسان ها در برابر پیامدها و الزام های جهان اجتماعی که توسط گذشتگان شکل گرفته است کنشگری منفعل نیستند زیرا:

1) انسان ها می توانند از طریق مشارکت اجتماعی موجب تداوم وگسترش جهان اجتماعی موجود شوند.

2) انسان ها می توانند با پیدایش یا گسترش آگاهی و اراده نوین موجب تغییر جهان اجتماعی و ساختن جهانی جدید شوند.

تداوم و گسترش جهان اجتماعی:

تداوم و گسترش جهان اجتماعی موجود و پیامدها و الزامات آن از طریق مشارکت اجتماعی افراد جامعه امکان پذیر است. تغییر و ساختن جهان اجتماعی و پیامدها و الزامات جدید از طریق پیدایش و گسترش آگاهی و اراده نوین امکان پذیر است. زمانی که جهان اجتماعی تغییر می کند و جهان اجتماعی جدیدی شکل می گیرد، الزامات و پیامدهای جهان اجتماعی قبلی از بین می رود و پیامدها و الزامات جدید شکل می گیرد و بر فعالیت اعضا تاثیر می گذارد.

جهان اجتماعی و خواست و اراده افراد:

انسان، کنش و جهان اجتماعی:

انسان ها با آگاهی و اراده به کنش اجتماعی می پردازند. انسان ها از طریق کنش ها در ساختن جهان اجتماعی و تداوم آن مشارکت می کنند. یکی ازجامعه شناسان معتقد است که سهم پیشینیان در ساختن جهان اجتماعی بیشتر از ماست همچنان که سهم ما در ساختن جهان آیندگان بیش از آن هاست. جهان اجتماعی به خواست و اراده انسان به وجود آمده است، اما این بدان معنا نیست که ما می توانیم هرگونه بخواهیم آن را بسازیم یا تغییر دهیم، زیرا جهان اجتماعی پس از آن که با کنش انسان ها تحقق پیدا کرد پیامدها و الزام هایی (ارزش ها،مقررات،قوانین و ...) رابه دنبال می آورد که وابسته به اراده و قرارداد تک تک افراد نیست و این پیامدها و الزام ها موقعیت جدیدی (فرصت ها و محدودیت ها) را برای کنش ها و انتخاب های بعدی ما فراهم می کند.

تحقق جهان اجتماعی ----> فرصت ها و محدودیت ها

تفاوت خانه سازی حیوانات با خانه سازی انسان ها:

انسان ها پس از ساختن خانه شاید با آن در خود و شیوه زندگی اش تغییر ایجاد می کند.

دلیل تفاوت زندگی انسان کوچ نشین، یک جانشین و شهرنشین:

هرکدام متناسب با شرایط خانه خود درشیوه زندگی شان تغییر ایجادکرده اند.

جهان اجتماعی مانند خانه:

جهان اجتماعی را می توان همچون خانه ای در نظر گرفت که انسان آن را می سازد ولی این خانه پس از ساخته شدن الزام ها و پیامدهایی برای انسان پدید می آورد که رفتار و زندگی او را متأثر می سازد .

انسان ها در برابر پیامدها و الزام های جهان اجتماعی گذشتگان:

انسان ها در برابر پیامدها و الزام های جهان اجتماعی که توسط گذشتگان شکل گرفته است کنشگری منفعل نیستند زیرا:

1) انسان ها می توانند از طریق مشارکت اجتماعی موجب تداوم وگسترش جهان اجتماعی موجود شوند.

2) انسان ها می توانند با پیدایش یا گسترش آگاهی و اراده نوین موجب تغییر جهان اجتماعی و ساختن جهانی جدید شوند.

تداوم و گسترش جهان اجتماعی:

تداوم و گسترش جهان اجتماعی موجود و پیامدها و الزامات آن از طریق مشارکت اجتماعی افراد جامعه امکان پذیر است. تغییر و ساختن جهان اجتماعی و پیامدها و الزامات جدید از طریق پیدایش و گسترش آگاهی و اراده نوین امکان پذیر است. زمانی که جهان اجتماعی تغییر می کند و جهان اجتماعی جدیدی شکل می گیرد، الزامات و پیامدهای جهان اجتماعی قبلی از بین می رود و پیامدها و الزامات جدید شکل می گیرد و بر فعالیت اعضا تاثیر می گذارد.

پیامدهای جهان اجتماعی، فرصت یا محدودیت:

منظور از محدودیت و فرصت های جهان اجتماعی:

منظور از محدودیت های جهان اجتماعی تکالیف و منظور از فرصت های جهان اجتماعی حقوق افراد جامعه می باشد. پیامدها و الزامات جهان اجتماعی برای انسان هم محدودیت و هم فرصت ایجاد می کنند. فرصت ها و محدودیت ها به یکدیگر وابسته اند و هیچ کدام بدون دیگری محقق نمی شوند و دو روی یک سکه هستند.

ارزیابی جهان اجتماعی:

1) براساس فرصت ها و محدودیت هایی که ایجاد می کنند .

2) براساس عقاید و ارزش ها (فرهنگ(

جهان اجتماعی بر اساس فرصت ها و محدودیت ها:

1) جهان اجتماعی که استعدادهای معنوی انسان را نادیده می گیرند و به فطرت آدمی اجازه شکوفایی نمی دهند.

2) جهان های اجتماعی که مانع بسط ابعاد دنیوی وجود انسان می شوند و به نیازهای دنیوی و مادی انسان بی توجه هستند و از تو انمندی های انسان برای آبادانی جهان استفاده نمی کنند.

جهان های اجتماعی بر اساس عقاید و ارزش ها:

1) جهان دنیوی: که سکولار نیز نامیده می شود .

2) جهان معنوی: که به دو بخش توحیدی و اساطیری تقسیم می شود.

ویژگی های جهان دنیوی:

1) عقاید و ارزش های آن مربوط به این جهان است.

2) جهان دیگر انکار می شود یا در محدوده منافعی که برای خواسته های این جهانی انسان دارد پذیرفته می شود.

3) همه توانمندی ها و استعدادهای انسان را درخدمت دنیا به کار می گیرد.

4) توانمندی ها و استعدادهای معنوی انسان به فراموشی سپرده می شود.

فرهنگ سکولار:

فرهنگ دنیوی که عقاید و ارزش های آن مربوط به این جهان است.

ویژگی های جهان معنوی:

1) هستی را فراتر از جغرافیایی طبیعت می بینند و زندگی این جهان را در سایه حیات برتر، مقدس و متعالی می گرداند.

2) انسان از محدوده مرزهای این جهان عبور کرده و چهره آسمانی  و ملکوتی پیدا می کند.

جهان توحیدی:

جهانی که از انسان تفسیر الهی و توحیدی ارائه می دهد. مانند: فرهنگ اسلام و انبیای الهی.

جهان اساطیری:

1) جهانی که به خداوندگاران و قدرت های فوق طبیعی معتقدند .

2) مانع شکوفایی فطرت آدمی می شوند .

3) حاصل انحراف بشر از فرهنگ توحیدی می باشند.

پیامدهای جهان اجتماعی، فرصت یا محدودیت:

منظور از محدودیت و فرصت های جهان اجتماعی:

منظور از محدودیت های جهان اجتماعی تکالیف و منظور از فرصت های جهان اجتماعی حقوق افراد جامعه می باشد. پیامدها و الزامات جهان اجتماعی برای انسان هم محدودیت و هم فرصت ایجاد می کنند. فرصت ها و محدودیت ها به یکدیگر وابسته اند و هیچ کدام بدون دیگری محقق نمی شوند و دو روی یک سکه هستند.

ارزیابی جهان اجتماعی:

1) براساس فرصت ها و محدودیت هایی که ایجاد می کنند .

2) براساس عقاید و ارزش ها (فرهنگ(

جهان اجتماعی بر اساس فرصت ها و محدودیت ها:

1) جهان اجتماعی که استعدادهای معنوی انسان را نادیده می گیرند و به فطرت آدمی اجازه شکوفایی نمی دهند.

2) جهان های اجتماعی که مانع بسط ابعاد دنیوی وجود انسان می شوند و به نیازهای دنیوی و مادی انسان بی توجه هستند و از تو انمندی های انسان برای آبادانی جهان استفاده نمی کنند.

جهان های اجتماعی بر اساس عقاید و ارزش ها:

1) جهان دنیوی: که سکولار نیز نامیده می شود .

2) جهان معنوی: که به دو بخش توحیدی و اساطیری تقسیم می شود.

ویژگی های جهان دنیوی:

1) عقاید و ارزش های آن مربوط به این جهان است.

2) جهان دیگر انکار می شود یا در محدوده منافعی که برای خواسته های این جهانی انسان دارد پذیرفته می شود.

3) همه توانمندی ها و استعدادهای انسان را درخدمت دنیا به کار می گیرد.

4) توانمندی ها و استعدادهای معنوی انسان به فراموشی سپرده می شود.

فرهنگ سکولار:

فرهنگ دنیوی که عقاید و ارزش های آن مربوط به این جهان است.

ویژگی های جهان معنوی:

1) هستی را فراتر از جغرافیایی طبیعت می بینند و زندگی این جهان را در سایه حیات برتر، مقدس و متعالی می گرداند.

2) انسان از محدوده مرزهای این جهان عبور کرده و چهره آسمانی  و ملکوتی پیدا می کند.

جهان توحیدی:

جهانی که از انسان تفسیر الهی و توحیدی ارائه می دهد. مانند: فرهنگ اسلام و انبیای الهی.

جهان اساطیری:

1) جهانی که به خداوندگاران و قدرت های فوق طبیعی معتقدند .

2) مانع شکوفایی فطرت آدمی می شوند .

3) حاصل انحراف بشر از فرهنگ توحیدی می باشند.

فرصت ها و محدودیت های جهان متجّدد:

جهان متجّدد:

غرب بعد از رنسانس یعنی غرب چهارصد سال اخیر.

ویژگی های جهان اجتماعی متجدد از نظر ماکس وِبِر جامعه شناس آلمانی:

1) رویکرد دنیوی و این جهانی دارد و در جهت تسلط انسان بر عالم طبیعت گام برمی دارد.

2) آدمیان متوجه اهداف دنیوی هستند و برای رسیدن به اهداف دنیوی خود از علوم تجربی استفاده می کنند.

3) علوم تجربی و فناوری حاصل از آن قدرت پیش بینی و پیشگیری از حوادث طبیعی مانند بیماری و زلزله و ... را به انسان می دهد. (گسترش عقلانیت ابزاری)

4) کنش هایی که اهداف دنیوی را به وسیله علوم تجربی دنبال می کنند رواج می یابد و عرصه برکنش های عاطفی و اخلاقی تنگ می شود و انسان به تدریج اسیر نظام پیچیده ای که خود ساخته است شده و این نظام مثل قفس آهنین همه ابعاد وجود انسان را احاطه می کند. (از دست رفتن اراده و آزادی(

5) عناصر معنوی و مقدس طرد می شوند و جهان را صرفا مواد و موجودات خامی می داند که همه در اختیار و کنترل انسان هستند و توسط او به کارگرفته، دگرگون شده و به مصرف می رسند.

6) فقط علومی را که با روش های تجربی به دست می آیند را علم می داند و علومی را که از روش های عقلانی و وحیانی (فرا تجربی) استفاده می کنند را علم نمی شناسد. (زوال عقلانیت ذاتی)

پیامد افول علوم فرا تجربی در جهان متجدد:

1) امکان ارزیابی ارزش ها و آرمان های بشری که پدیده هایی فرا تجربی هستند از دست می رود .

2) داوری درباره عقاید و ارزش ها به تمایلات افراد وگروه های متفرق سپرده می شوند.

فرصت ها و محدودیت های جهان متجّدد:

جهان متجّدد:

غرب بعد از رنسانس یعنی غرب چهارصد سال اخیر.

ویژگی های جهان اجتماعی متجدد از نظر ماکس وِبِر جامعه شناس آلمانی:

1) رویکرد دنیوی و این جهانی دارد و در جهت تسلط انسان بر عالم طبیعت گام برمی دارد.

2) آدمیان متوجه اهداف دنیوی هستند و برای رسیدن به اهداف دنیوی خود از علوم تجربی استفاده می کنند.

3) علوم تجربی و فناوری حاصل از آن قدرت پیش بینی و پیشگیری از حوادث طبیعی مانند بیماری و زلزله و ... را به انسان می دهد. (گسترش عقلانیت ابزاری)

4) کنش هایی که اهداف دنیوی را به وسیله علوم تجربی دنبال می کنند رواج می یابد و عرصه برکنش های عاطفی و اخلاقی تنگ می شود و انسان به تدریج اسیر نظام پیچیده ای که خود ساخته است شده و این نظام مثل قفس آهنین همه ابعاد وجود انسان را احاطه می کند. (از دست رفتن اراده و آزادی(

5) عناصر معنوی و مقدس طرد می شوند و جهان را صرفا مواد و موجودات خامی می داند که همه در اختیار و کنترل انسان هستند و توسط او به کارگرفته، دگرگون شده و به مصرف می رسند.

6) فقط علومی را که با روش های تجربی به دست می آیند را علم می داند و علومی را که از روش های عقلانی و وحیانی (فرا تجربی) استفاده می کنند را علم نمی شناسد. (زوال عقلانیت ذاتی)

پیامد افول علوم فرا تجربی در جهان متجدد:

1) امکان ارزیابی ارزش ها و آرمان های بشری که پدیده هایی فرا تجربی هستند از دست می رود .

2) داوری درباره عقاید و ارزش ها به تمایلات افراد وگروه های متفرق سپرده می شوند.

قلمرو واقعی و آرمانی جهان اجتماعی:

مردم یک جهان اجتماعی:

مردمی که در یک جهان اجتماعی زندگی می کنند --> اهداف و ارزش های مشترکی دارند؛

1) رفع نیازهای اولیه

2) زندگی کردن با یکدیگر

3) آزادی، عدالت و دفاع از مظلومان

اعضای جهان اجتماعی:

راهنمای اعضای جهان اجتماعی، ارزش ها است. وقتی مردم مطابق ارزش ها عمل کنند، ارزش ها به واقعیت تبدیل می شود. مردم همواره مطابق ارزش های جهان اجتماعی عمل نمی کنند.

انواع اهداف:

کوتاه مدت: انجام تکالیف درسی امروز،نهارخوردن امروز، ....

میان مدت: قبول شدن و به کلاس بالاتر رفتن، روزه گرفتن، ....

بلند مدت: تبدیل شدن به یک فرد مفید در جامعه و سعادت دنیوی و اخروی

اعضای یک جهان اجتماعی نیز اهداف و ارزش های مشترکی را تعقیب می کنند که هر کدام برای تحقق آن ها وظیفه و مسئولیتی را به عهده دارند.

منظور از آرمان جهان اجتماعی:

به مجموعه اهداف و ارزش های مشترکی که اعضای یک جهان اجتماعی خواهان رسیدن به آن ها هستند، آرمان اجتماعی می گویند.

آرمان های جهان اجتماعی --> درارزش ها متبلور می شود.

آرمان جهان اسلام --> توحید است

منظور از قلمرو آرمانی جهان اجتماعی:

ارزش هایی را که مردم یک جامعه از آن جانبداری می کنند و رعایت آن را لازم می دانند، اما در عمل ممکن است برخی از آن ها را نادیده بگیرند قلمرو آرمانی جهان اجتماعی را شکل می دهد.

منظور از قلمرو واقعی:

ارزش هایی که مردم به آن عمل می کنند قلمرو واقعی جهان اجتماعی را می سازد.

قلمرو واقعی و آرمانی جهان اجتماعی به روی یکدیگر گشوده است و مرز آنها براساس عمل مردم تغییر می کند .

چگونگی ورود آرمان ها به قلمرو واقعی:

هر اندازه مردم مطابق ارزش ها عمل می کنند به همان اندازه آرمان ها وارد قلمرو واقعی جهان اجتماعی می شوند .

زمینه تحقق بیشتر آرمان ها:

برنامه ریزان فرهنگی هر جامعه همواره تلاش می کنند تا از طریق تعلیم و تربیت، زمینه تحقق بیشتر آرمان ها یا ورود آن ها را به قلمرو واقعی جهان اجتماعی فراهم کنند.

فاصله گرفتن قلمرو واقعی از آرمان ها:

اگر مردم به ارزش هایی که در قلمرو آرمانی جامعه رعایت آنها را لازم می دانند عمل نکنند، قلمرو واقعی از آرمان ها فاصله می گیرد.

عدم پایبندی افراد به آرمان ها و ارزش ها:

برخی از افراد عادت دارند که سخنان شان را جزو اعمالشان به حساب نیاورند. از این رو به پیامدهای آن توجه نمی کنند و به جای آنکه متعهد شوند، تنها وعده می دهند. این افراد ممکن است از آرمان ها و ارزش ها سخن بگویند ولی در عمل به آن ها پایبند نباشند.

خطاب قرآن به این گونه افراد:

«ای کسانی که ایمان آورده اید چرا سخنی می گویید که به آن عمل نمی کنید. نزد خدا بسی ناپسند است، سخنی بگویید که بدان عمل نمی کنید. خداوند کسانی را دوست می دارد که در صفی واحد همانند سدی مستحکم، در راه او قیام می کنند» (سوره صف، آیات 3 و 4)

قلمرو واقعی و آرمانی جهان اجتماعی:

مردم یک جهان اجتماعی:

مردمی که در یک جهان اجتماعی زندگی می کنند --> اهداف و ارزش های مشترکی دارند؛

1) رفع نیازهای اولیه

2) زندگی کردن با یکدیگر

3) آزادی، عدالت و دفاع از مظلومان

اعضای جهان اجتماعی:

راهنمای اعضای جهان اجتماعی، ارزش ها است. وقتی مردم مطابق ارزش ها عمل کنند، ارزش ها به واقعیت تبدیل می شود. مردم همواره مطابق ارزش های جهان اجتماعی عمل نمی کنند.

انواع اهداف:

کوتاه مدت: انجام تکالیف درسی امروز،نهارخوردن امروز، ....

میان مدت: قبول شدن و به کلاس بالاتر رفتن، روزه گرفتن، ....

بلند مدت: تبدیل شدن به یک فرد مفید در جامعه و سعادت دنیوی و اخروی

اعضای یک جهان اجتماعی نیز اهداف و ارزش های مشترکی را تعقیب می کنند که هر کدام برای تحقق آن ها وظیفه و مسئولیتی را به عهده دارند.

منظور از آرمان جهان اجتماعی:

به مجموعه اهداف و ارزش های مشترکی که اعضای یک جهان اجتماعی خواهان رسیدن به آن ها هستند، آرمان اجتماعی می گویند.

آرمان های جهان اجتماعی --> درارزش ها متبلور می شود.

آرمان جهان اسلام --> توحید است

منظور از قلمرو آرمانی جهان اجتماعی:

ارزش هایی را که مردم یک جامعه از آن جانبداری می کنند و رعایت آن را لازم می دانند، اما در عمل ممکن است برخی از آن ها را نادیده بگیرند قلمرو آرمانی جهان اجتماعی را شکل می دهد.

منظور از قلمرو واقعی:

ارزش هایی که مردم به آن عمل می کنند قلمرو واقعی جهان اجتماعی را می سازد.

قلمرو واقعی و آرمانی جهان اجتماعی به روی یکدیگر گشوده است و مرز آنها براساس عمل مردم تغییر می کند .

چگونگی ورود آرمان ها به قلمرو واقعی:

هر اندازه مردم مطابق ارزش ها عمل می کنند به همان اندازه آرمان ها وارد قلمرو واقعی جهان اجتماعی می شوند .

زمینه تحقق بیشتر آرمان ها:

برنامه ریزان فرهنگی هر جامعه همواره تلاش می کنند تا از طریق تعلیم و تربیت، زمینه تحقق بیشتر آرمان ها یا ورود آن ها را به قلمرو واقعی جهان اجتماعی فراهم کنند.

فاصله گرفتن قلمرو واقعی از آرمان ها:

اگر مردم به ارزش هایی که در قلمرو آرمانی جامعه رعایت آنها را لازم می دانند عمل نکنند، قلمرو واقعی از آرمان ها فاصله می گیرد.

عدم پایبندی افراد به آرمان ها و ارزش ها:

برخی از افراد عادت دارند که سخنان شان را جزو اعمالشان به حساب نیاورند. از این رو به پیامدهای آن توجه نمی کنند و به جای آنکه متعهد شوند، تنها وعده می دهند. این افراد ممکن است از آرمان ها و ارزش ها سخن بگویند ولی در عمل به آن ها پایبند نباشند.

خطاب قرآن به این گونه افراد:

«ای کسانی که ایمان آورده اید چرا سخنی می گویید که به آن عمل نمی کنید. نزد خدا بسی ناپسند است، سخنی بگویید که بدان عمل نمی کنید. خداوند کسانی را دوست می دارد که در صفی واحد همانند سدی مستحکم، در راه او قیام می کنند» (سوره صف، آیات 3 و 4)

ارزیابی قلمرو واقعی و آرمانی جهان اجتماعی:

کاهش فاصله میان قلمرو واقعی و آرمانی جامعه:

اگر مردمی مطابق آرمان های خود عمل کنند فاصله میان قلمرو واقعی و آرمانی جامعه خود را کاهش می دهند.

آرمان ها و ارزیابی واقعیت:

عقایدی که مردم درباره انسان و جهان دارند، ارزش هایی که محترم می شمارند، قواعدی که براساس آن ها عمل می کنند، سبک زندگی آن ها و مهارت هایی که در زندگی به کار می گیرند، گاهی درست و گاهی اشتباه است.

واقعیت ها را در پرتو آرمان ها ارزیابی می کنیم و مناسب یا نامناسب بودن آن را تشخیص می دهیم.

حق و باطل:

از آرمان های بشری بوده و اغلب جهان های اجتماعی رعایت حق و مقابله با باطل را لازم دانست ه اند.

آرمان و ارزش های جهان اسلام:

مهم ترین آرمان ها و ارزش های اجتماعی جهان اسلام، عمل به حق و پرهیز از باطل بوده است.

تعریف حق:

بخش هایی از جهان اجتماعی که از نظر علمی صحیح و مطابق فطرت انسان باشد، حق است.

تعریف باطل:

هر بخش از جهان اجتماعی که از نظر علمی قابل دفاع نباشد و بر اساس خرافات شکل گرفته باشد.

حق و باطل بودن هر لایه از جهان اجتماعی:

حق و باطل بودن هر لایه از جهان اجتماعی، با علم متناسب با همان بخش شناخته می شود.

حق و باطل بودن ارزش ها و عقاید کلان درباره انسان و جهان را با روش ها و علوم تجربی نمی توان شناخت.

عقل و وحی:

دو ابزار مهم برای شناخت عقاید وارزش ها، عقل و وحی هستند.

جهان های اجتماعی که نمی توانند درباره حق و باطل سخن بگویند:

جهان های اجتماعی که علم را محدود به دانش تجربی می دانند و عقل و وحی را به عنوان دو روش علمی، معتبر نمی دانند، از نظر این جوامع، عقاید و ارزش های اجتماعی پدیده هایی هستند که صرفا در قلمرو آرمانی یا واقعی جوامع انسانی پدید می آیند و ما فقط می توانیم بودن یا نبودن این ارزش ها و پیامد های اجتماعی و تاریخی آن ها را بشناسیم و برای داوری درباره درست و غلط بودن یا حق و باطل بودن آن ها راهی نداریم.

علوم اجتماعی، حق و باطل:

علوم اجتماعی  زمانی می تواند درباره حق یا باطل بودن واقعیت ها و آرمان های جهان های اجتماعی

داوری کند که علم را به معنای تجربی آن محدود نکند.

آرمان و واقعیت یک پدیده:

در یک جهان اجتماعی نیز پدیده ای در زمانی، آرمان محسوب می شود و در زمان دیگری لباس واقعیت می پوشد. مثال استقلال سیاسی در ایران پیش از انقلاب اسلامی یک آرمان بود که با انقلاب اسلامی به یک واقعیت تبدیل شد.

حق و باطل نیز این گونه اند و در مکان ها و زمان های مختلف، جا به جا و دچار تغییر می شوند.

حق و باطل و تمایلات افراد:

برخی جهان های اجتماعی حق و باطل بودن پدیده ها را به خواست و عمل افراد در موقعیت ها، زمان ها و مکان های متفاوت می دانند و هیچ حقیقتی را ورای خواست و اراده افراد به رسمیت نمی شناسند.

حق و باطل بودن عقاید، ارزش ها، هنجارها و کنش ها براساس آگاهی یا جهل، توجه یا بی توجهی مردم جهان های اجتماعی مختلف نسبت به آن ها تعیین نمی شود.

عقاید و ارزش های باطل:

نژادپرستی و برتر دانستن یک قوم یا گروه خاص، استکبار و غلبه بر دیگر جوامع، پول پرستی و شرک باطل بودن این عقاید و ارزش ها با نوع مواجهه جوامع مختلف به آنها دگرگون نمی شود.

عقاید و ارزش های حقیقی:

آزادی انسان ها از همه بندها و موانع راه سعادت آن ها، عدالت و ایجاد شرایط مناسب برای رشد و تعالی همه انسان ها، توحید و ربوبیت خداوند سبحان نسبت به همه مخلوقات از عقاید و ارزش های حقیقی و درستی هستند که حقانیت و درستی آن ها با موافقت و مخالفت آدمیان تغییر نمی یابد.

ورود ارزش های حقیقی به قلمرو آرمانی:

جوامع مختلف با ایمان به عقاید و ارزش های حقیقی، آن ها را وارد قلمرو آرمانی می کنند.

اگر جوامع این حقایق را نشناسند و به آن ایمان نیاورند و مطابق آن عمل نکنند یا اگر ایمان خود را نسبت به حقایق و کنش هایی که بر این اساس سازمان داده اند از دست بدهند از حق گسسته و به سوی باطل گام بر می دارند.

ورود ارزش های حقیقی به قلمرو واقعی:

اگر هنجارها و اعمال خود را نیز بر اساس این عقاید و ارزش ها سامان دهند، این ارزش ها به قلمرو واقعی راه می یابد.

بنابراین این حقایق هرچند خود ثابت اند ولی از جهت قرار گرفتن در قلمرو آرمانی و واقعی تغییر پذیرند. یعنی برای جهان های اجتماعی ، امکان انحراف از حق و پذیرش باطل وجود دارد، همان گونه که امکان خروج از باطل و قبول حق وجود دارد. جهان های اجتماعی می توانند بر مدار حق یا باطل بچرخند اما حق و باطل برمدار بینش و گرایش آن ها ، دچار تغییر نمی شود.

ارزیابی قلمرو واقعی و آرمانی جهان اجتماعی:

کاهش فاصله میان قلمرو واقعی و آرمانی جامعه:

اگر مردمی مطابق آرمان های خود عمل کنند فاصله میان قلمرو واقعی و آرمانی جامعه خود را کاهش می دهند.

آرمان ها و ارزیابی واقعیت:

عقایدی که مردم درباره انسان و جهان دارند، ارزش هایی که محترم می شمارند، قواعدی که براساس آن ها عمل می کنند، سبک زندگی آن ها و مهارت هایی که در زندگی به کار می گیرند، گاهی درست و گاهی اشتباه است.

واقعیت ها را در پرتو آرمان ها ارزیابی می کنیم و مناسب یا نامناسب بودن آن را تشخیص می دهیم.

حق و باطل:

از آرمان های بشری بوده و اغلب جهان های اجتماعی رعایت حق و مقابله با باطل را لازم دانست ه اند.

آرمان و ارزش های جهان اسلام:

مهم ترین آرمان ها و ارزش های اجتماعی جهان اسلام، عمل به حق و پرهیز از باطل بوده است.

تعریف حق:

بخش هایی از جهان اجتماعی که از نظر علمی صحیح و مطابق فطرت انسان باشد، حق است.

تعریف باطل:

هر بخش از جهان اجتماعی که از نظر علمی قابل دفاع نباشد و بر اساس خرافات شکل گرفته باشد.

حق و باطل بودن هر لایه از جهان اجتماعی:

حق و باطل بودن هر لایه از جهان اجتماعی، با علم متناسب با همان بخش شناخته می شود.

حق و باطل بودن ارزش ها و عقاید کلان درباره انسان و جهان را با روش ها و علوم تجربی نمی توان شناخت.

عقل و وحی:

دو ابزار مهم برای شناخت عقاید وارزش ها، عقل و وحی هستند.

جهان های اجتماعی که نمی توانند درباره حق و باطل سخن بگویند:

جهان های اجتماعی که علم را محدود به دانش تجربی می دانند و عقل و وحی را به عنوان دو روش علمی، معتبر نمی دانند، از نظر این جوامع، عقاید و ارزش های اجتماعی پدیده هایی هستند که صرفا در قلمرو آرمانی یا واقعی جوامع انسانی پدید می آیند و ما فقط می توانیم بودن یا نبودن این ارزش ها و پیامد های اجتماعی و تاریخی آن ها را بشناسیم و برای داوری درباره درست و غلط بودن یا حق و باطل بودن آن ها راهی نداریم.

علوم اجتماعی، حق و باطل:

علوم اجتماعی  زمانی می تواند درباره حق یا باطل بودن واقعیت ها و آرمان های جهان های اجتماعی

داوری کند که علم را به معنای تجربی آن محدود نکند.

آرمان و واقعیت یک پدیده:

در یک جهان اجتماعی نیز پدیده ای در زمانی، آرمان محسوب می شود و در زمان دیگری لباس واقعیت می پوشد. مثال استقلال سیاسی در ایران پیش از انقلاب اسلامی یک آرمان بود که با انقلاب اسلامی به یک واقعیت تبدیل شد.

حق و باطل نیز این گونه اند و در مکان ها و زمان های مختلف، جا به جا و دچار تغییر می شوند.

حق و باطل و تمایلات افراد:

برخی جهان های اجتماعی حق و باطل بودن پدیده ها را به خواست و عمل افراد در موقعیت ها، زمان ها و مکان های متفاوت می دانند و هیچ حقیقتی را ورای خواست و اراده افراد به رسمیت نمی شناسند.

حق و باطل بودن عقاید، ارزش ها، هنجارها و کنش ها براساس آگاهی یا جهل، توجه یا بی توجهی مردم جهان های اجتماعی مختلف نسبت به آن ها تعیین نمی شود.

عقاید و ارزش های باطل:

نژادپرستی و برتر دانستن یک قوم یا گروه خاص، استکبار و غلبه بر دیگر جوامع، پول پرستی و شرک باطل بودن این عقاید و ارزش ها با نوع مواجهه جوامع مختلف به آنها دگرگون نمی شود.

عقاید و ارزش های حقیقی:

آزادی انسان ها از همه بندها و موانع راه سعادت آن ها، عدالت و ایجاد شرایط مناسب برای رشد و تعالی همه انسان ها، توحید و ربوبیت خداوند سبحان نسبت به همه مخلوقات از عقاید و ارزش های حقیقی و درستی هستند که حقانیت و درستی آن ها با موافقت و مخالفت آدمیان تغییر نمی یابد.

ورود ارزش های حقیقی به قلمرو آرمانی:

جوامع مختلف با ایمان به عقاید و ارزش های حقیقی، آن ها را وارد قلمرو آرمانی می کنند.

اگر جوامع این حقایق را نشناسند و به آن ایمان نیاورند و مطابق آن عمل نکنند یا اگر ایمان خود را نسبت به حقایق و کنش هایی که بر این اساس سازمان داده اند از دست بدهند از حق گسسته و به سوی باطل گام بر می دارند.

ورود ارزش های حقیقی به قلمرو واقعی:

اگر هنجارها و اعمال خود را نیز بر اساس این عقاید و ارزش ها سامان دهند، این ارزش ها به قلمرو واقعی راه می یابد.

بنابراین این حقایق هرچند خود ثابت اند ولی از جهت قرار گرفتن در قلمرو آرمانی و واقعی تغییر پذیرند. یعنی برای جهان های اجتماعی ، امکان انحراف از حق و پذیرش باطل وجود دارد، همان گونه که امکان خروج از باطل و قبول حق وجود دارد. جهان های اجتماعی می توانند بر مدار حق یا باطل بچرخند اما حق و باطل برمدار بینش و گرایش آن ها ، دچار تغییر نمی شود.

هویت:

هویت افراد:

ویژگی هایی که خود را با آن می شناسیم و به دیگران معرفی می کنیم و پاسخی است که افراد در موقعیت های مختلف به سوال کیستی می دهند. برخی از موقعیت ها عبارتند از، خانواده، کلاس درس، فروشگاه، باشگاه ورزشی و... .هویت با نوعی احساس مثبت یا منفی همراه است.

تقسیم بندی ویژگی های هویتی:

ویژگی های هویتی ما بر اساس اینکه در شکل گیری آن ها نقش داشته ایم یا نداشته ایم به سه دسته تقسیم می شوند:

1) ویژگی هایی که ما در شکل گیری آن ها نقشی نداشته ایم . مانند جنسیت و زمان تولد و مکان تولد.

2) ویژگی هایی که ما در شکل گیری آن ها نقش و سهم بسیاری داشته ایم . مانند نقش های شغلی و خصوصیات اخلاقی و روانی.

3) ویژگی هایی که ما در شکل گیری آن ها نقشی نداشته ایم اما می توانیم با تلاش و کوشش خود آن ها را تغییر دهیم. مانند منزلت اجتماعی که از طریق خانواده به ما رسیده است و ما با کنش هایمان آن را تغییر داده ایم.

ویژگی های نوع اول را انتسابی و ویژگی های نوع دوم و سوم را اکتسابی می نامند.

تغییر هویت:

برخی از ویژگی های هویتی انسان ها متغیر است. مانند جایگاه افراد در جهان اجتماعی که تابع دانایی و توانایی و دارایی و .... است. اما برخی از ویژگی های هویتی انسان ها ثابت است و تغییر نمی کند. مانند زمان و مکان تولد.

ویژگی هویتی ثابت:

ویژگی هویتی ثابت باعث می شود، فرد از نوزادی تا پیری از بی سوادی تا فرهیختگی خود را همان شخصی بدانند که تغییراتی را پذیرفته است .

هویت اجتماعی:

برخی از ویژگی های هویتی که فقط در ارتباط با دیگران و یا عضویت در گروه های اجتماعی به دست می آید. مانند ایرانی، مسلمان و فوتبالیست و معلم و ...

هویت افراد صرفا اجتماعی نیست بلکه دارای بعد فردی نیز می باشد .

هویت فردی:

برخی از ویژگی های هویتی که مربوط به خصوصیات جسمی و نفسانی ماست . مانند: قدبلندی ، رنگ چشم ، تنبلی ، زرنگی ، زودرنجی و ...

هویت:

هویت افراد:

ویژگی هایی که خود را با آن می شناسیم و به دیگران معرفی می کنیم و پاسخی است که افراد در موقعیت های مختلف به سوال کیستی می دهند. برخی از موقعیت ها عبارتند از، خانواده، کلاس درس، فروشگاه، باشگاه ورزشی و... .هویت با نوعی احساس مثبت یا منفی همراه است.

تقسیم بندی ویژگی های هویتی:

ویژگی های هویتی ما بر اساس اینکه در شکل گیری آن ها نقش داشته ایم یا نداشته ایم به سه دسته تقسیم می شوند:

1) ویژگی هایی که ما در شکل گیری آن ها نقشی نداشته ایم . مانند جنسیت و زمان تولد و مکان تولد.

2) ویژگی هایی که ما در شکل گیری آن ها نقش و سهم بسیاری داشته ایم . مانند نقش های شغلی و خصوصیات اخلاقی و روانی.

3) ویژگی هایی که ما در شکل گیری آن ها نقشی نداشته ایم اما می توانیم با تلاش و کوشش خود آن ها را تغییر دهیم. مانند منزلت اجتماعی که از طریق خانواده به ما رسیده است و ما با کنش هایمان آن را تغییر داده ایم.

ویژگی های نوع اول را انتسابی و ویژگی های نوع دوم و سوم را اکتسابی می نامند.

تغییر هویت:

برخی از ویژگی های هویتی انسان ها متغیر است. مانند جایگاه افراد در جهان اجتماعی که تابع دانایی و توانایی و دارایی و .... است. اما برخی از ویژگی های هویتی انسان ها ثابت است و تغییر نمی کند. مانند زمان و مکان تولد.

ویژگی هویتی ثابت:

ویژگی هویتی ثابت باعث می شود، فرد از نوزادی تا پیری از بی سوادی تا فرهیختگی خود را همان شخصی بدانند که تغییراتی را پذیرفته است .

هویت اجتماعی:

برخی از ویژگی های هویتی که فقط در ارتباط با دیگران و یا عضویت در گروه های اجتماعی به دست می آید. مانند ایرانی، مسلمان و فوتبالیست و معلم و ...

هویت افراد صرفا اجتماعی نیست بلکه دارای بعد فردی نیز می باشد .

هویت فردی:

برخی از ویژگی های هویتی که مربوط به خصوصیات جسمی و نفسانی ماست . مانند: قدبلندی ، رنگ چشم ، تنبلی ، زرنگی ، زودرنجی و ...

نسبت هویت فردی و اجتماعی:

ابعاد مختلف هویت انسان:

1) بعد جسمانی: که شامل خصوصیات جسمانی و بدنی می شود . مانند : قد ، رنگ چشم و ...

2) بعد نفسانی: که شامل خصوصیات اخلاقی و روانی می شود . مانند : پشتکار ، تقوا و ...

3) بعد اجتماعی: که شامل نقش ها و عضویت های گروهی می باشد . مانند : معلمی ، ایرانی و ... ابعاد مختلف هویت از یکدیگر جدا نیستند و با یکدیگر تعامل دو سویه دارند و بر یکدیگر اثر می گذارند.

جهان های سه گانه:

1) جهان طبیعی: که شامل طبیعت و بعد جسمانی هویت انسان می باشد .

2) جهان نفسانی: که شامل بعد نفسانی هویت انسان می باشد .

3) جهان اجتماعی: که شامل نقش ها و عضویت های گروهی انسان می باشد .

جهان اجتماعی ، جهان نفسانی و جهان طبیعی با یکدیگر رابطه متقابل دارند و بر یکدیگر اثر می گذارند.

ارتباط ما با جهان های سه گانه:

بدن ما مجرای ارتباط با جهان طبیعی و بخشی از آن محسوب می شود.

نقش و عضویت اجتماعی ما مجرای ارتباط ما با جهان اجتماعی و بخشی از آن محسوب می گردد.

هویت هر جهان اجتماعی بر اساس عقاید ، ارزش ها و آرمان های همان جهان اجتماعی شکل می گیرد. قواعد ، هنجارها و نمادها در هر جهان اجتماعی متناسب با عقاید ، ارزش ها و آرمان های آن جهان اجتماعی شکل می گیرد.

هویت اجتماعی افراد در هر جهان اجتماعی بر اساس عقاید ، ارزش ها و آرمان های همان جهان اجتماعی شکل می گیرد.

جهان اجتماعی و هویت فردی:

هر جهان اجتماعی با هر نوع از هویت فردی سازگار نیست و فقط به بخشی از هویت که با عقاید، ارزش ها و آرمان هایش متناسب باشد اجازه شکل گیری و رشد می دهد .هر جهان اجتماعی بر اساس هویت خود با طبیعت و بدن آدمی تعامل می کند.

نگاه جهان متجدد به طبیعت:

ارزش های جهان متجدد به گونه ای است که انسان می تواند هر نوع دخل و تصرفی را برای بهره برداری از طبیعت انجام می دهد.

نگاه جهان معنوی اسلام به طبیعت:

طبیعت موجود زنده ، آیت و نشانه خداوند است .انسان خلیفه خدا بر روی زمین است. انسان بر اساس مشیت الهی وظیفه آبادانی جهان را به عهده دارد و مخالف اراده خداوند حق ندارد تصرفی در طبیعت و بدن خود انجام دهد.

هویت جهان اجتماعی:

هر جهان اجتماعی بنا به هویت خود با نوعی از خصوصیات اخلاقی و روانی سازگار است و به آن ها اجازه پیدایش و رشد می دهد و امکان پیدایش و رشد برخی از خصوصیات اخلاقی را تضعیف می کند.

مثال:

1) جهان متجدد به ویژگی های اخلاقی و روانی سازگار است و اجازه رشد می دهد که: بر اساس ارزش های دنیوی مانند تجمل گرایی و مال اندوزی شکل گرفته مانع رشد خصوصیات اخلاقی و روانی معنوی مانند قناعت و تقوا و ... می شود.

2) جهان معنوی به ویژگی های اخلاقی و روانی سازگار است و اجازه رشد می دهد که: بر اساس ارزش ها و آرمان های معنوی و الهی شکل گرفته مانع رشد خصوصیات اخلاقی و روانی دنیوی می شود .

نسبت هویت فردی و اجتماعی:

ابعاد مختلف هویت انسان:

1) بعد جسمانی: که شامل خصوصیات جسمانی و بدنی می شود . مانند : قد ، رنگ چشم و ...

2) بعد نفسانی: که شامل خصوصیات اخلاقی و روانی می شود . مانند : پشتکار ، تقوا و ...

3) بعد اجتماعی: که شامل نقش ها و عضویت های گروهی می باشد . مانند : معلمی ، ایرانی و ... ابعاد مختلف هویت از یکدیگر جدا نیستند و با یکدیگر تعامل دو سویه دارند و بر یکدیگر اثر می گذارند.

جهان های سه گانه:

1) جهان طبیعی: که شامل طبیعت و بعد جسمانی هویت انسان می باشد .

2) جهان نفسانی: که شامل بعد نفسانی هویت انسان می باشد .

3) جهان اجتماعی: که شامل نقش ها و عضویت های گروهی انسان می باشد .

جهان اجتماعی ، جهان نفسانی و جهان طبیعی با یکدیگر رابطه متقابل دارند و بر یکدیگر اثر می گذارند.

ارتباط ما با جهان های سه گانه:

بدن ما مجرای ارتباط با جهان طبیعی و بخشی از آن محسوب می شود.

نقش و عضویت اجتماعی ما مجرای ارتباط ما با جهان اجتماعی و بخشی از آن محسوب می گردد.

هویت هر جهان اجتماعی بر اساس عقاید ، ارزش ها و آرمان های همان جهان اجتماعی شکل می گیرد. قواعد ، هنجارها و نمادها در هر جهان اجتماعی متناسب با عقاید ، ارزش ها و آرمان های آن جهان اجتماعی شکل می گیرد.

هویت اجتماعی افراد در هر جهان اجتماعی بر اساس عقاید ، ارزش ها و آرمان های همان جهان اجتماعی شکل می گیرد.

جهان اجتماعی و هویت فردی:

هر جهان اجتماعی با هر نوع از هویت فردی سازگار نیست و فقط به بخشی از هویت که با عقاید، ارزش ها و آرمان هایش متناسب باشد اجازه شکل گیری و رشد می دهد .هر جهان اجتماعی بر اساس هویت خود با طبیعت و بدن آدمی تعامل می کند.

نگاه جهان متجدد به طبیعت:

ارزش های جهان متجدد به گونه ای است که انسان می تواند هر نوع دخل و تصرفی را برای بهره برداری از طبیعت انجام می دهد.

نگاه جهان معنوی اسلام به طبیعت:

طبیعت موجود زنده ، آیت و نشانه خداوند است .انسان خلیفه خدا بر روی زمین است. انسان بر اساس مشیت الهی وظیفه آبادانی جهان را به عهده دارد و مخالف اراده خداوند حق ندارد تصرفی در طبیعت و بدن خود انجام دهد.

هویت جهان اجتماعی:

هر جهان اجتماعی بنا به هویت خود با نوعی از خصوصیات اخلاقی و روانی سازگار است و به آن ها اجازه پیدایش و رشد می دهد و امکان پیدایش و رشد برخی از خصوصیات اخلاقی را تضعیف می کند.

مثال:

1) جهان متجدد به ویژگی های اخلاقی و روانی سازگار است و اجازه رشد می دهد که: بر اساس ارزش های دنیوی مانند تجمل گرایی و مال اندوزی شکل گرفته مانع رشد خصوصیات اخلاقی و روانی معنوی مانند قناعت و تقوا و ... می شود.

2) جهان معنوی به ویژگی های اخلاقی و روانی سازگار است و اجازه رشد می دهد که: بر اساس ارزش ها و آرمان های معنوی و الهی شکل گرفته مانع رشد خصوصیات اخلاقی و روانی دنیوی می شود .

خودآگاهی و ناخودآگاهی:

انسان و ابعاد هویتی:

انسان ها نسبت به همه ابعاد هویتی خود آگاه نیستند .بخش از هویت آگاهانه است یعنی ما آن را می شناسیم یا دیگران به آن پی می برند و برایمان بازگو می کنند. بخشی از هویت ما پنهان است یعنی ما آن را نمی شناسیم و در موقعیت های خاص متوجه آن ها می شویم.

انسان ها نسبت به ویژگی هایی که به آن واقف نیستند:

1) تأمل می کنند.

2) از والدین، دوستان و دیگران کمک می گیرند و درباره نقاط ضعف و قوت خویش سوال می کنند.

3) نزد مشاوران و روان شناسان و روانکاوان می روند و مشاوره می گیرند.

جامعه شناسان ، انسان شناسان و فیلسوفان درباره ابعاد اجتماعی هویت انسان ها بحث می کنند و نظراتی را ارائه می دهند.

وجود نظریات متفاوت درباره هویت:

وجود نظریات متفاوت درباره هویت نشانه این است که احتمال خطا و اشتباه در شناخت هویت وجود دارد. پیامبران و اولیای الهی درباره ابعاد الهی و فطری، فردی و اجتماعی و غفلت انسان ها از خویشتن سخن گفته اند.

خودآگاهی و ناخودآگاهی:

انسان و ابعاد هویتی:

انسان ها نسبت به همه ابعاد هویتی خود آگاه نیستند .بخش از هویت آگاهانه است یعنی ما آن را می شناسیم یا دیگران به آن پی می برند و برایمان بازگو می کنند. بخشی از هویت ما پنهان است یعنی ما آن را نمی شناسیم و در موقعیت های خاص متوجه آن ها می شویم.

انسان ها نسبت به ویژگی هایی که به آن واقف نیستند:

1) تأمل می کنند.

2) از والدین، دوستان و دیگران کمک می گیرند و درباره نقاط ضعف و قوت خویش سوال می کنند.

3) نزد مشاوران و روان شناسان و روانکاوان می روند و مشاوره می گیرند.

جامعه شناسان ، انسان شناسان و فیلسوفان درباره ابعاد اجتماعی هویت انسان ها بحث می کنند و نظراتی را ارائه می دهند.

وجود نظریات متفاوت درباره هویت:

وجود نظریات متفاوت درباره هویت نشانه این است که احتمال خطا و اشتباه در شناخت هویت وجود دارد. پیامبران و اولیای الهی درباره ابعاد الهی و فطری، فردی و اجتماعی و غفلت انسان ها از خویشتن سخن گفته اند.

جامعه پذیری و باز تولید هویت اجتماعی:

هویت اجتماعی انسان ها:

انسان ها به صورت غریزی نمی دانند که در جهان اجتماعی چه موقیعتی دارند و حقوق و تکالیف آن ها چیست بلکه در جریان جامعه پذیری با موقعیت ، حقوق و تکالیف خود آشنا می شوند. هویت اجتماعی افراد از طریق عضویت در گروه های مختلف و ارتباط با دیگران شکل می گیرد. هر فرد در جهان اجتماعی متولد می شود که به وسیله نسل های قبل از او ایجاد شده باشد.

مراحل شکل گیری هویت اجتماعی افراد در جهان اجتماعی:

1) بخشی از هویت اجتماعی افراد پس از تولد توسط جهان اجتماعی تعین می گردد یعنی جهان اجتماعی فرد را به عنوان یکی از اعضای خود به رسمیت می شناسد و ویژگی هایی را متناسب با موقیعتی که در آن قرار دارد برایش در نظر می گیرد.(مثال با صدور شناسنامه بخشی از هویت انتسابی مانند زمان تولد، مکان تولد و ... مشخص می شود.)

2) بخشی از هویت اجتماعی افراد ازطریق مشارکت در جهان شکل میگیرد یعنی فرد در جریان جامعه پذیری شیوه زندگی را می آموزد و به تدریج با موقعیت اجتماعی ، حقوق و تکالیفی که به عهده دارد آشنا می شود. (مانند دانش آموزی و  ...)

جهان اجتماعی، بقا و دوام:

هر جهان اجتماعی برای بقا و دوام خود باید اعتقادات، ارزش و شیوه های زندگی خود را به افراد آموزش دهد.

عواملی که موجب آشنایی افراد با جهان اجتماعی می شوند:

1) خانواده

2) مدرسه

3) گروه های هم بازی

4) مجلس علمی و مذهبی

5) رسانه های جمعی

اولین و مهم ترین آشنایی های فرد با جهانی که در آن متولد می شود در خانواده انجام می گیرد.

جامعه پذیری:

فرایندی که هرفرد برای مشارکت در زندگی اجتماعی دنبال می کند و مسیری که برای شکل گیری هویت اجتماعی افراد طی می شود.

جامعه پذیری و باز تولید هویت اجتماعی:

هویت اجتماعی انسان ها:

انسان ها به صورت غریزی نمی دانند که در جهان اجتماعی چه موقیعتی دارند و حقوق و تکالیف آن ها چیست بلکه در جریان جامعه پذیری با موقعیت ، حقوق و تکالیف خود آشنا می شوند. هویت اجتماعی افراد از طریق عضویت در گروه های مختلف و ارتباط با دیگران شکل می گیرد. هر فرد در جهان اجتماعی متولد می شود که به وسیله نسل های قبل از او ایجاد شده باشد.

مراحل شکل گیری هویت اجتماعی افراد در جهان اجتماعی:

1) بخشی از هویت اجتماعی افراد پس از تولد توسط جهان اجتماعی تعین می گردد یعنی جهان اجتماعی فرد را به عنوان یکی از اعضای خود به رسمیت می شناسد و ویژگی هایی را متناسب با موقیعتی که در آن قرار دارد برایش در نظر می گیرد.(مثال با صدور شناسنامه بخشی از هویت انتسابی مانند زمان تولد، مکان تولد و ... مشخص می شود.)

2) بخشی از هویت اجتماعی افراد ازطریق مشارکت در جهان شکل میگیرد یعنی فرد در جریان جامعه پذیری شیوه زندگی را می آموزد و به تدریج با موقعیت اجتماعی ، حقوق و تکالیفی که به عهده دارد آشنا می شود. (مانند دانش آموزی و  ...)

جهان اجتماعی، بقا و دوام:

هر جهان اجتماعی برای بقا و دوام خود باید اعتقادات، ارزش و شیوه های زندگی خود را به افراد آموزش دهد.

عواملی که موجب آشنایی افراد با جهان اجتماعی می شوند:

1) خانواده

2) مدرسه

3) گروه های هم بازی

4) مجلس علمی و مذهبی

5) رسانه های جمعی

اولین و مهم ترین آشنایی های فرد با جهانی که در آن متولد می شود در خانواده انجام می گیرد.

جامعه پذیری:

فرایندی که هرفرد برای مشارکت در زندگی اجتماعی دنبال می کند و مسیری که برای شکل گیری هویت اجتماعی افراد طی می شود.

کنترل اجتماعی و باز تولید هویت اجتماعی:

فرایند جامعه پذیری:

فرایند جامعه پذیری همیشه به طور کامل و با موفقیت انجام نمی شود زیرا انسان ها دارای اختیار هستند و ممکن است هویتی را که جهان اجتماعی برای آن ها در نظر گرفته است را نپذیرند و مخالف عقاید و تکالیفی که سازمان ها و نهادهای مختلف جامعه برای آن ها در نظر گرفته است عمل نمایند.

کجروی اجتماعی:

رفتارهای که بر خلاف عقاید و ارزش ها و هنجار های جامعه هستند.

روش های پیشگیری و کنترل کجروی اجتماعی:

1) تبیلغ و اقناع

2) تشویق و پاداش

3) تنبیه و مجازات

تبلیغ و اقناع:

هر جهان اجتماعی می کوشد تا از طریق آموزش، عقاید و ارزش های خود را به گونه ای ترویج کند که افراد برای برای پذیرش آن ها قانع شوند.

تشویق و پاداش:

هر جهان اجتماعی افرادی که مطابق ارزش ها و قواعدش عمل کنند را تشویق و به آن ها پاداش می دهد.

تنبیه و مجازات:

هر جهان اجتماعی کسانی که دچار کجروی شده باشند را تنبه و مجازات میکند.

اقناع:

روشی است که به وسیله آن فرهنگ در افراد درونی می شود. هرچه قدرت اقناع یک فرهنگ بیشتر باشد افراد کنش ها و اعمال متناسب با آن فر هنگ را بهتر انجام می دهند.

فرهنگ هایی که قدرت اقناع بیشتری دارند:

1) ظرفیت منطقی و عقالانی بیشتری دارند.

2) با فطرت انسان سازگارترند.

اشکال تشویق و تنبیه:

1) تشویق و تنبیه رسمی: شیوه رسمی توسط سازمان ها و موسسات اجتماعی مانند ادارات، پلیس و زندان صورت می گیرد.

2) تشویق و تنبیه غیر رسمی: شیوه غیر رسمی توسط خانواده، همسالان یا عموم مردم انجام می گیرد.

شیوه غیررسمی تشویق و تنبیه آثار و نتایج عمیق تری دارد.

جهان اجتماعی که روش های مناسبی برای کنترل اجتماعی نداشته باشد :

1) در معرض آسیب های بیشتری قرارمی گیرد.

2) باز تولیدش با مشکل مواجه میشود.

3) دوام و بقای آن تهدید میشود.

جهان اسلام و دو عامل مهم که در فرآیند جامعه پذیری و کنترل اجتماعی نقش دارند:

1) امر به معروف

2) نهی از منکر

ابعاد و نتایج امر به معروف و نهی از منکر:

1) فردی

2) اجتماعی

3) معنوی

4) دنیوی

روش های امر به معروف و نهی از منکر:

1) تبلیغی

2) تشویقی

3) تنبیهی

انجام برخی از سطوح امربه معروف و نهی از منکر به عهده همه افراد است و برخی از سطوح آن وظیفه سازمان های رسمی و حکومتی می باشد.

کنترل اجتماعی و باز تولید هویت اجتماعی:

فرایند جامعه پذیری:

فرایند جامعه پذیری همیشه به طور کامل و با موفقیت انجام نمی شود زیرا انسان ها دارای اختیار هستند و ممکن است هویتی را که جهان اجتماعی برای آن ها در نظر گرفته است را نپذیرند و مخالف عقاید و تکالیفی که سازمان ها و نهادهای مختلف جامعه برای آن ها در نظر گرفته است عمل نمایند.

کجروی اجتماعی:

رفتارهای که بر خلاف عقاید و ارزش ها و هنجار های جامعه هستند.

روش های پیشگیری و کنترل کجروی اجتماعی:

1) تبیلغ و اقناع

2) تشویق و پاداش

3) تنبیه و مجازات

تبلیغ و اقناع:

هر جهان اجتماعی می کوشد تا از طریق آموزش، عقاید و ارزش های خود را به گونه ای ترویج کند که افراد برای برای پذیرش آن ها قانع شوند.

تشویق و پاداش:

هر جهان اجتماعی افرادی که مطابق ارزش ها و قواعدش عمل کنند را تشویق و به آن ها پاداش می دهد.

تنبیه و مجازات:

هر جهان اجتماعی کسانی که دچار کجروی شده باشند را تنبه و مجازات میکند.

اقناع:

روشی است که به وسیله آن فرهنگ در افراد درونی می شود. هرچه قدرت اقناع یک فرهنگ بیشتر باشد افراد کنش ها و اعمال متناسب با آن فر هنگ را بهتر انجام می دهند.

فرهنگ هایی که قدرت اقناع بیشتری دارند:

1) ظرفیت منطقی و عقالانی بیشتری دارند.

2) با فطرت انسان سازگارترند.

اشکال تشویق و تنبیه:

1) تشویق و تنبیه رسمی: شیوه رسمی توسط سازمان ها و موسسات اجتماعی مانند ادارات، پلیس و زندان صورت می گیرد.

2) تشویق و تنبیه غیر رسمی: شیوه غیر رسمی توسط خانواده، همسالان یا عموم مردم انجام می گیرد.

شیوه غیررسمی تشویق و تنبیه آثار و نتایج عمیق تری دارد.

جهان اجتماعی که روش های مناسبی برای کنترل اجتماعی نداشته باشد :

1) در معرض آسیب های بیشتری قرارمی گیرد.

2) باز تولیدش با مشکل مواجه میشود.

3) دوام و بقای آن تهدید میشود.

جهان اسلام و دو عامل مهم که در فرآیند جامعه پذیری و کنترل اجتماعی نقش دارند:

1) امر به معروف

2) نهی از منکر

ابعاد و نتایج امر به معروف و نهی از منکر:

1) فردی

2) اجتماعی

3) معنوی

4) دنیوی

روش های امر به معروف و نهی از منکر:

1) تبلیغی

2) تشویقی

3) تنبیهی

انجام برخی از سطوح امربه معروف و نهی از منکر به عهده همه افراد است و برخی از سطوح آن وظیفه سازمان های رسمی و حکومتی می باشد.

تحرک اجتماعی:

موقعیت اجتماعی:

جایگاهی که فرد در جامعه یا در گروه اجتماعی دارد .ما با شناخت موقعیت اجتماعی فرد درباره او اطلاعاتی به دست می آوریم. کسب هویت های اجتماعی جدید با تغییراتی درموقعیت اجتماعی افراد همراه است.

چگونگی کسب هویت اجتماعی انتسابی و اکتسابی افراد :

افراد در بدو تولد هویت اجتماعی انتسابی خود را به صورت انفعالی در محیط خانواده و ... می پذیرند. سپس با گذر زمان به گونه ای فعال با محیط اجتماعی برخورد کرده هویت اکتسابی خود را به دست می آورند و متناسب با هویت اجتماعی جدید از موقعیت اجتماعی جدیدی برخوردار می شوند.

تحرک اجتماعی:

تحرك اجتماعی عبارت است از جابه جایی افراد از یک موقعیت اجتماعی به موقعیت اجتماعی دیگر.

انواع تحرک اجتماعی:

1) تحرک صعودی

2) تحرک نزولی

3) تحرک افقی

تحرک اجتماعی صعودی:

جا به جایی افراد از یک موقعیت اجتماعی به موقعیت اجتماعی بالاتر.

تحرک اجتماعی نزولی:

جا به جایی افراد از یک موقعیت اجتماعی به موقعیت اجتماعی پایین تر.

تحرک اجتماعی افقی:

جابه جایی افراد ازیک موقعیت اجتماعی به موقعیت اجتماعی مشابه.

رتبه بندی مشاغل:

در همه کشورها رتبه بندی مشاغل وجود دارد ولی رتبه بندی درکشورهای مختلف یکسان نیست و برخی مشاغل در بعضی کشورها از اهمیت بیشتری برخوردارند و بالعکس .

موقعیت اجتماعی افراد:

موقعیت اجتماعی افراد، صرفا تابع مشاغل آن ها نیست و به عواملی زیر نیز بستگی دارد :

1) علم  2) دین  3) تقوا  4) هنر  5) احترام   6) ثروت  7) شهرت  8) زیبایی و...

دسته بندی انواع تحرک اجتماعی:

1) تحرک اجتماعی درون نسلی

2) تحرک اجتماعی میان نسلی

تحرک اجتماعی درون نسلی:

تحرک اجتماعی یک فرد درطول زندگی خودش در نظر گرفته میشود.

تحرک اجتماعی میان نسلی:

تحرک اجتماعی فرد نسبت به والدینش در نظر گرفته می شود .

تحرک اجتماعی:

موقعیت اجتماعی:

جایگاهی که فرد در جامعه یا در گروه اجتماعی دارد .ما با شناخت موقعیت اجتماعی فرد درباره او اطلاعاتی به دست می آوریم. کسب هویت های اجتماعی جدید با تغییراتی درموقعیت اجتماعی افراد همراه است.

چگونگی کسب هویت اجتماعی انتسابی و اکتسابی افراد :

افراد در بدو تولد هویت اجتماعی انتسابی خود را به صورت انفعالی در محیط خانواده و ... می پذیرند. سپس با گذر زمان به گونه ای فعال با محیط اجتماعی برخورد کرده هویت اکتسابی خود را به دست می آورند و متناسب با هویت اجتماعی جدید از موقعیت اجتماعی جدیدی برخوردار می شوند.

تحرک اجتماعی:

تحرك اجتماعی عبارت است از جابه جایی افراد از یک موقعیت اجتماعی به موقعیت اجتماعی دیگر.

انواع تحرک اجتماعی:

1) تحرک صعودی

2) تحرک نزولی

3) تحرک افقی

تحرک اجتماعی صعودی:

جا به جایی افراد از یک موقعیت اجتماعی به موقعیت اجتماعی بالاتر.

تحرک اجتماعی نزولی:

جا به جایی افراد از یک موقعیت اجتماعی به موقعیت اجتماعی پایین تر.

تحرک اجتماعی افقی:

جابه جایی افراد ازیک موقعیت اجتماعی به موقعیت اجتماعی مشابه.

رتبه بندی مشاغل:

در همه کشورها رتبه بندی مشاغل وجود دارد ولی رتبه بندی درکشورهای مختلف یکسان نیست و برخی مشاغل در بعضی کشورها از اهمیت بیشتری برخوردارند و بالعکس .

موقعیت اجتماعی افراد:

موقعیت اجتماعی افراد، صرفا تابع مشاغل آن ها نیست و به عواملی زیر نیز بستگی دارد :

1) علم  2) دین  3) تقوا  4) هنر  5) احترام   6) ثروت  7) شهرت  8) زیبایی و...

دسته بندی انواع تحرک اجتماعی:

1) تحرک اجتماعی درون نسلی

2) تحرک اجتماعی میان نسلی

تحرک اجتماعی درون نسلی:

تحرک اجتماعی یک فرد درطول زندگی خودش در نظر گرفته میشود.

تحرک اجتماعی میان نسلی:

تحرک اجتماعی فرد نسبت به والدینش در نظر گرفته می شود .

فرصت ها و محدودیت های تغییرات هویتی:

فرصت اجتماعی:

امکانی که جامعه برای تحرک اجتماعی صعودی و کسب هویت جدید برای افراد ایجاد می کند.

انسداد اجتماعی:

مسدود بودن راه تحرک اجتماعی صعودی را انسداد اجتماعی می گویند .

دلیل ناتوانی در کسب انواع هویت اجتماعی:

اعضای جهان اجتماعی نمی توانند هر نوع هویت اجتماعی را کسب کنند زیرا، درجهان های اجتماعی مختلف فرصت های پیش روی افراد برای تحرک اجتماعی و کسب هویت های جدید متفاوت است و هر جامعه ای به تناسب عقاید و ارزش هایی که دارد برخی تغییرات هویتی و تحرک های اجتماعی را تشویق و برخی دیگر را منع می کنند.

تغییرات هویتی افراد در جامعه:

1) در چارچوب عقاید و ارزش های و فرهنگ پذیرفته شده جامعه که این نوع تغییرات مورد تشویق و تایید جامعه قرار می گیرد .

2) خارج از چارچوب عقاید و ارزش ها و فرهنگ جامعه که این نوع تغییرات به تعارض فرهنگی در جامعه منجر می شود .

زمانی تغییرات هویتی افراد با هویت جهان اجتماعی سازگار است و توسط جامعه تشویق و تایید می شود که تغییرات هویتی در چارچوب عقاید و ارزش های اساسی جامعه باشد .

تعارض فرهنگی:

اگر تغییرات هویتی افراد خارج از مرزهای مورد قبول جهان اجتماعی رخ دهد و شیوه هایی از زندگی را که با عقاید و ارزش ها در تقابل هستند به دنبال بیاورد تعارض فرهنگی ایجاد می شود .

پیامد تعارض فرهنگی:

اضطراب ها و نگرانی های اجتماعی فراوان در جامعه .

علل تعارض فرهنگی:

1) علل درونی: این علل به نوآوری و فعالیت های اعضای جهان اجتماعی مربوط می شود.

2) علل بیرونی: این علل به دلیل تاثیرپذیری از جهان های اجتماعی دیگر است.

فرصت ها و محدودیت های تغییرات هویتی:

فرصت اجتماعی:

امکانی که جامعه برای تحرک اجتماعی صعودی و کسب هویت جدید برای افراد ایجاد می کند.

انسداد اجتماعی:

مسدود بودن راه تحرک اجتماعی صعودی را انسداد اجتماعی می گویند .

دلیل ناتوانی در کسب انواع هویت اجتماعی:

اعضای جهان اجتماعی نمی توانند هر نوع هویت اجتماعی را کسب کنند زیرا، درجهان های اجتماعی مختلف فرصت های پیش روی افراد برای تحرک اجتماعی و کسب هویت های جدید متفاوت است و هر جامعه ای به تناسب عقاید و ارزش هایی که دارد برخی تغییرات هویتی و تحرک های اجتماعی را تشویق و برخی دیگر را منع می کنند.

تغییرات هویتی افراد در جامعه:

1) در چارچوب عقاید و ارزش های و فرهنگ پذیرفته شده جامعه که این نوع تغییرات مورد تشویق و تایید جامعه قرار می گیرد .

2) خارج از چارچوب عقاید و ارزش ها و فرهنگ جامعه که این نوع تغییرات به تعارض فرهنگی در جامعه منجر می شود .

زمانی تغییرات هویتی افراد با هویت جهان اجتماعی سازگار است و توسط جامعه تشویق و تایید می شود که تغییرات هویتی در چارچوب عقاید و ارزش های اساسی جامعه باشد .

تعارض فرهنگی:

اگر تغییرات هویتی افراد خارج از مرزهای مورد قبول جهان اجتماعی رخ دهد و شیوه هایی از زندگی را که با عقاید و ارزش ها در تقابل هستند به دنبال بیاورد تعارض فرهنگی ایجاد می شود .

پیامد تعارض فرهنگی:

اضطراب ها و نگرانی های اجتماعی فراوان در جامعه .

علل تعارض فرهنگی:

1) علل درونی: این علل به نوآوری و فعالیت های اعضای جهان اجتماعی مربوط می شود.

2) علل بیرونی: این علل به دلیل تاثیرپذیری از جهان های اجتماعی دیگر است.

هویت جهان اجتماعی:

هویت اجتماعی:

بخشی از هویت فرد است که با عضویت در گروه شکل می گیرد.

هویت فرهنگی:

بخشی از هویت جامعه است که با پذیرش عقاید و ارزش های مشترک از سوی افراد جامعه و به رسمیت شناختن آن ها شکل می گیرد. هویت فرهنگی جامعه گسترده تر از هویت اجتماعی افراد است. هویت اجتماعی افراد در پرتو فرهنگی جامعه شکل می گیرد.

هویت فرهنگی جهان اجتماعی:

هویت فرهنگی جهان اجتماعی به آن دسته از هویت اجتماعی افراد فرصت شکل گیری می دهد که با عقاید و ارش های آن متناسب و سازگار باشد.

هویت فرهنگی جهان اجتماعی در برابر آن دسته از هویت های اجتماعی مقاومت می کند که با عقاید و ارزش های آن نا سازگار باشد.

هویت فرهنگی جهان اجتماعی تا زمانی دوام می آورد که عقاید و ارزش های مربوط به آن مورد پذیرش اعضای جهان اجتماعی باشد.

هویت فرهنگی جهان اجتماعی زمانی با چالش مواجه می شود و دوام خود را از دست می دهد که  عقاید و ارزش های مربوط به آن اهمیت و اعتبار خود را در اعضای جهان اجتماعی از دست بدهد.

هویت فرهنگی جامعه و هویت اجتماعی افراد آن جامعه نمی توانند مستقل از یک دیگر وجود داشته باشند.

خانواده:

خانواده یک گروه اجتماعی است و دارای هویت فرهنگی می باشد و بخشی از هویت اجتماعی افراد خانواده بر اساس هویت فرهنگی خانواده (عقاید و ارزش های و هنجار های مشترک) شکل می گیرد.

در هر جهان اجتماعی به هر شکل از زندگی، خانواده نمی گویند و خانواده تنها شکلی از زندگی است که بر اساس عقاید و ارزش ها و هنجار ها و نماد خانواده شکل گرفته باشد و خانواده تا زمانی که اعضای آن عقاید و ارزش ها و هنجار هایش را بپذیرند و به آن عمل نمایند به بقای خود ادامه می دهد و در غیر این صورت خانواده از هم می پاشد.

هویت جهان اجتماعی:

هویت اجتماعی:

بخشی از هویت فرد است که با عضویت در گروه شکل می گیرد.

هویت فرهنگی:

بخشی از هویت جامعه است که با پذیرش عقاید و ارزش های مشترک از سوی افراد جامعه و به رسمیت شناختن آن ها شکل می گیرد. هویت فرهنگی جامعه گسترده تر از هویت اجتماعی افراد است. هویت اجتماعی افراد در پرتو فرهنگی جامعه شکل می گیرد.

هویت فرهنگی جهان اجتماعی:

هویت فرهنگی جهان اجتماعی به آن دسته از هویت اجتماعی افراد فرصت شکل گیری می دهد که با عقاید و ارش های آن متناسب و سازگار باشد.

هویت فرهنگی جهان اجتماعی در برابر آن دسته از هویت های اجتماعی مقاومت می کند که با عقاید و ارزش های آن نا سازگار باشد.

هویت فرهنگی جهان اجتماعی تا زمانی دوام می آورد که عقاید و ارزش های مربوط به آن مورد پذیرش اعضای جهان اجتماعی باشد.

هویت فرهنگی جهان اجتماعی زمانی با چالش مواجه می شود و دوام خود را از دست می دهد که  عقاید و ارزش های مربوط به آن اهمیت و اعتبار خود را در اعضای جهان اجتماعی از دست بدهد.

هویت فرهنگی جامعه و هویت اجتماعی افراد آن جامعه نمی توانند مستقل از یک دیگر وجود داشته باشند.

خانواده:

خانواده یک گروه اجتماعی است و دارای هویت فرهنگی می باشد و بخشی از هویت اجتماعی افراد خانواده بر اساس هویت فرهنگی خانواده (عقاید و ارزش های و هنجار های مشترک) شکل می گیرد.

در هر جهان اجتماعی به هر شکل از زندگی، خانواده نمی گویند و خانواده تنها شکلی از زندگی است که بر اساس عقاید و ارزش ها و هنجار ها و نماد خانواده شکل گرفته باشد و خانواده تا زمانی که اعضای آن عقاید و ارزش ها و هنجار هایش را بپذیرند و به آن عمل نمایند به بقای خود ادامه می دهد و در غیر این صورت خانواده از هم می پاشد.